SPOTKANIE 2 - Okres niemowlęcy i noworodkowy
Piaget - „Studia z psychologii dziecka”
Okres rozciągający się od narodzin do nabycia mowy odznacza się niezwykłym rozwojem umysłu. Okres najbardziej decydujący dla całego późniejszego rozwoju psychicznego, polega bowiem ni mniej ni więcej jak na zdobyciu przez spostrzeżenia i ruchy całego praktycznego świata, jaki otacza małe dziecko.
Trzy fazy między narodzinami a końcem tego okresu:
Faza odruchowa
Faza organizacji spostrzeżeń i nawyków
Faza samej inteligencji sensoryczno - motorycznej
W momencie narodzin życie umysłowe sprowadza się do ćwiczeń aparatów odruchowych.
poprzez ćwiczenie doskonalą się odruchy ssania
generalizacja własnych działań: ssanie własnego palca
koordynowanie ruchów swoich rąk ze ssaniem
niemowlę asymiluje do ssania część swojego świata - świat jest dla niego z natury rzeczywistością do ssania
Te różne ćwiczenia odruchowe, które stanowią jakby zapowiedź asymilacji umysłowej, wkrótce stopniowo skomplikują się przez zintegrowanie się w nawyki i zorganizowane spostrzeżenia - są nowymi zachowaniami, nabytymi za pomocą doświadczenia.
W wieku od 3 do 6 miesięcy niemowlę zaczyna chwytać to, co widzi, i ta zdolność chwytania, a później manipulowania udziesięciokrotni jego zdolność tworzenia nowych nawyków.
Punktem ich wyjścia jest zawsze cykl odruchowy.
Później wystarczy, by jakiekolwiek ruchy przypadkowo doprowadziły do interesującego rezultatu - interesującego przez to, że daje się włączyć do poprzednio istniejącego schematu - by osobnik natychmiast odtwarzał te nowe ruchy. reakcja okrężna.
Faza inteligencji praktycznej - sensoryczno - motorycznej.
Dotyczy ona manipulowania przedmiotami, przedmiotami zamiast słów i koncepcji posługuje się jedynie postrzeżeniami i ruchami zorganizowanymi w „schematy działania”
poprzednie zachowania mnożą się i coraz bardziej różnicują, aż stają się dostatecznie elastyczne, by rejestrować wyniki doświadczenia.
Niemowlę w swoich „zwrotnych reakcjach” nie zadowala się już zwykłym reprodukowaniem ruchów♂ i gestów, ale w sposób zamierzony zmienia je, by badać skutki tych zmian - przeprowadzić prawdziwe eksploracje.
„schematy” działania, zbudowane na poziomie poprzedniej fazy a pomnożone dzięki tym nowym zachowaniom eksperymentalnym, zyskują zdolność wzajemnej samokoordynacji poprzez wzajemną asymilację
Dziecko wobec nowego dla siebie przedmiotu będzie kolejno wcielać go do każdego ze swoich schematów działania (potrząsać, pocierać…) jak gdyby chodziło o zrozumienie tego przedmiotu poprzez jest zastosowanie.
schematy działania asymilują się wzajem koordynują się w ten sposób, że jedne wyznaczają cel całemu działaniu, podczas gdy inne służą jako środki - dzięki tej koordynacji rodzi się INTELIGENCJA PRAKTYCZNA
Wszystko, co jest postrzegalne, jest ześrodkowane na własnej aktywności: „ja” jest początkowo w centrum rzeczywistości - świat zewnętrzny będzie się obiektywizował w miarę, jak „ja” będzie konstruować się jako aktywność subiektywna, czyli wewnętrzna.
świadomość zaczyna się od nieświadomego i integralnego egocentryzmu, a postępy inteligencji sensoryczno - motorycznej doprowadzają do budowy świata obiektywnego
Tę rewolucję intelektualną, dokonującą się w okresie dwóch pierwszych lat życia, charakteryzują cztery podstawowe procesy:
konstrukcja kategorii przedmiotu
konstrukcja kategorii przestrzeni
przyczynowości
czasu
Wszystkie cztery, jako kategorie praktyczne, nie pojęcia myślowe.
W pierwszych miesiącach życia niemowlę nie postrzega przedmiotów w ścisłym sensie nic nie dowodzi, że przypisuje matce ciało istniejące w przestrzeni, kiedy jej nie widzi.
Na początku okresy w którym niemowlę zaczyna chwytać to, co widzi, nie przejawia zachowania poszukującego.
Dopiero pod koniec pierwszego roku życia przedmioty znikające z pola widzenia będą poszukiwane i właśnie na podstawie tego kryterium można rozpoznać początki EKSTERIORYZACJI ŚWIATA materialnego.
Ewolucja przestrzeni praktycznej jest ściśle związana z konstruowaniem przedmiotów. Początkowo istnieje tyleż nieskoordynowanych ze sobą wzajem przestrzeni, ile dziedzin czuciowych (przestrzeń ustna, wzrokowa, dotykowa…)
Pod koniec drugiego roku jest już wytworzona przestrzeń uniwersalna, zawierająca wszystkie pozostałe, charakteryzująca stosunki między przedmiotami i mieszcząca w sobie całość tych przedmiotów, razem z ciałem dziecka.
konstruowanie przestrzeni zachodzi przede wszystkim dzięki koordynacji ruchów
Przyczynowość związana jest zrazu z własną aktywnością egocentrycznie ujętą. Związek ten, pozostając przez dłuższy czas przypadkowy dla podmiotu, łączy rezultat empiryczny z dowolnym działaniem, które pociągnął za sobą (sznurki zwisające z kołyski )
W ciągu drugiego roku dziecko rozpoznaje stosunki przyczynowości między samymi przedmiotami obiektywizuje przyczyny i identyfikuje je przestrzennie.
Obiektywizacja szeregów CZASOWYCH przebiega równolegle do obiektywizacji przyczynowości.
Istnieje stała równoległość między życiem afektywnym a intelektualnym
Każde zachowanie się zakłada narzędzia bądź pewną technikę.
są to ruchy i inteligencja
każe zachowanie się zakłada również
pobudki i wartości związane z celem są to UCZUCIA
Efektywność i inteligencja okazują się więc nierozłączne.
FAZY:
faza technik odruchowych elementarny napór instynktowny, związany z odżywianiem się, a także odruchy afektywne takie jak pierwotne emocje
postrzeżenia i nawyki szereg elementarnych odczuć czy percepcyjnych afektów, związanych z odmianami samej aktywności: przyjemne i nieprzyjemne,
Psychoanalitycy nazwali tę elementarną fazę uczuciowości „narcyzmem”, trzeba jednak pamiętać, że jest to NARCYZM BEZ NARCYZA, tj. pozbawiony właściwej świadomości osobowej.
obiektywizacja uczuć i rzutowanie ich na niewłasne działania wraz z rozwojem inteligentnych zachowań różnicują się i mnożą uczucia związane z własną aktywnością: radości i smutki dotyczące sukcesów i niepowodzeń działań intencjonalnych, wysiłki i zainteresowania czy zmęczenie i znudzenie.
Kiedy natomiast z globalnego i niezróżnicowanego obrazu pierwotnych czynności i percepcji coraz wyraźniej wyłaniaja się „przedmioty” pojmowane jako zewnętrzne wobec własnego ja i odeń niezależne, sytuacja całkowicie się zmienia.
Elementarne uczucia radości i smutku, sukcesu i porażki itp. będą więc doznawane w zależności od tej obiektywizacji rzeczy i osób, a to daje początek uczuciom międzyosobniczym. WYBÓR AFEKTYWNY OBIEKTU skorelowany z intelektualną konstrukcją przedmiotu dotyczy przede wszystkim matki, a następnie ojca i bliskich.
Oto początek sympatii i antypatii…