ANTYBIOTYKI I CHEMIOTERAPEUTYKI CZ.II

Linkozamidy_________________________________________________________

Naturalne: Półsyntetyczne:

- linkomycyna (Linkocin) - kindamycyna (Dalacin)

Mechanizm działania:

• hamują syntezę białka bakteryjnego

• blokują biosyntezę białka bakteryjnego

Spectrum p/bakteryjne:

• stosowane w infekcjach z bakteriami beztlenowymi: pałeczki gram(-) (Staphylococcus z wyjątkiem Enterococcus)

• Clostridium difficile (rzekomobłoniaste zapalenie jelit)

• w stomatologii

• pierwotniaki (Toxoplasma gondi) w skojarzeniu z primachiną

Wskazania:

• wysoka aktywność wobec bakterii beztlenowych (zapalenia otrzewnej, ropień w jamie brzusznej lub miednicy)

• bakteryjne stany zapalne kości, stawów i szpiku

Działania niepożądane:

• zaburzenia flory fizjologicznej przewodu pokarmowego, niszczenie drobnoustrojów beztlenowych, nadmierne rozprzestrzenienie Clostridium difficille co prowadzi do biegunki, a w ciężkiej postaci do rzekomobłoniastego zapalenia jelit

• odczyny alergiczne

Streptograminy______________________________________________________

Grupa A: Grupa B:

-Pristinamycyna IIA -Pristinamycyna IA

-Pristinamycyna IIB -Wirginamycyna S1

półsyntetyczne

pochodne

PIIA Chinupristina

PIIA Dallfopristina

Właściwości:

• Synercid- stanowi połączenie chinupristiny i pristinamycyny co spowodowało ok.10krotnie wyższą aktywność

• nieliczne preparaty są dostępne w lecznictwie- tylko pochodne Streptograminy A i B

• spectrum p/bakteryjne obejmuje metycylinooporne szczepy gronkowców Streptococcus pneumoniae oporne na penicylinę i makrolidy, ponadto szczepy oporne na wankomycynę z gatunku Enterococcus faecium, Staphylococcus aureus

• naturalnie oporne na streptograminy są pałeczki G(-) z rodziny Enterobacteriaceae oraz Pseudomonas

Oksazolidynony___________________________________________________

• nowa klasa związków, nie wykazuje strukturalnego podobieństwa do żadnej ze znanych klas antybiotyków

• przedstawicielem jest Zinezolid - badania kliniczne w Polsce

• mechanizm działania związany jest z zahamowaniem syntezy białka komórkowego przez blokadę translokacji tRNA

• spectrum p/bakteryjne obejmuje szereg szczepów wieloopornych: Streptococcus pneumonieae, Enterococcus na wankomycynę oraz Staphylococcus opornych na metycylinę

Działanie niepożądane:

• zaburzenia czynności przewodu pokarmowego (nudności, wymioty)

• zaburzenia ze strony układu krwiotwórczego(anemia, leukopenia)

Glikopeptydy_____________________________________________________

• wankomycyna (Vanocin)

• teil....................................

Mechanizm działania: ?

Spectrum p/bakteryjne:

• Streptococcus pneumoniae

• Enterococcus

• Staphylococcus aureus

• Staphylococcus epidermidis

• Clostridium difficile

• Corynebacterium jeikeium

Wskazania:

• zakażenia wywołane przez ziarenkowce G(+), oporne na antybiotyki B-laktamowe

• leczenie rzekomobłoniastego zapalenia jelita o etiologii Clostridium difficile

• w zapaleniu otrzewnej u pacjentów dializowancyh

• profilaktyka bakteryjnego zapalenia wsierdzia przy nadwrażliwości na B-laktamy

• profilaktyka zakażeń szczepami opornymi na metycylinę u pacjentów z wszczepionymi implantami

Działania niepożądane:

• potencjalna aktywność nefro- i ortotoksyczna

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, wymioty)

• skórne odczyny na skutek gwałtownego uwalniania histaminy

• bolesna iniekcja domięśniowa (możliwość martwicy tkanek)- powinno się podawać dożylnie

Chloramfenikol__(Detreomycyna)_______________________________________

Właściwości:

• antybiotyk bakteriostatyczny- hamuje biosyntezę lipidów i białka(utrudnia polimeryzację aminokwasów do polipeptydów w komórce bakteryjnej)

• szeroki zakres działania p/bakteryjnego: G(+), G(-), riketsje

• oporność wykazują: pałeczki ropy błękitnej, prątki kwasooporne

• podstawowe wskazania: terapia duru brzusznego, plamistego, paradurów, zapalenie opon mózgowych wywołanych przez Haemophillus influenzae i zakażenia układu oddechowego przez Klebsiella pneumoniae

Działania niepożądane:

• bardzo wysoka toksyczność wobec szpiku kostnego(niedokrwistość aplastyczna),

• zaburzenia żołądkowo- jelitowe,

• wtórne zakażenia grzybicze,

• pokrzywka

Polimyksyny________________________________________________________

• polimyksyna A (Aerosprin)

• polimyksyna E (Kolistyna)

Właściwości:

• antybiotyki polipeptydowe

• działanie bakteriobójcze, uszkodzenie błony cytoplazmatycznej bakterii

• zakres działania jest wąski: G(-), szczególnie Pseudomonas aeruginosa, Enterobacter aerogenes, E.coli, Haemophillus influenzae, Salmonella, Shigella

Wskazania:

• zakażenia przewodu pokarmowego wywołane przez oporne na inne antybiotyki szczepy Escherichia oraz pałeczki Salmonella i Shigella, ponadto w ciężkich zakażeniach układu moczowego

Działania niepożądane:

- wysoka nefro- i neurotoksyczność

Rifampicyny__(Rifadin)_______________________________________________

Właściwości:

• antybiotyk bakteriobójczy: hamuje polimerazę RNA w komórce bakteryjnej

• szeroki zakres działania: G(+): Streptococcus, Enterococcus, Staphylococcus, beztlenowe ziarenkowce, i G(-): Haemophillis, Moraxella, Enterobacteriaceae, Acinetobacter, Bacterioidas, oraz bakterie nietypowe: Chlamydia, Mycoplasma

• skuteczny lek p/prątkowy, zastrzeżony przede wszystkim do leczenia gruźlicy

• w wyjątkowych sytuacjach może być stosowany w bakteryjnym zapaleniu wsierdzia, szczególnie po wszczepieniu protez

Działania niepożądane:

• podwyższenie poziomu transaminaz i żółtaczka

• reakcje alergiczne(wysypka, gorączka, eozynofilia)

• zaburzenia OUN (bóle głowy, splątanie, drgawki)

• pomarańczowe zabarwienie śliny, łez, kału

Sulfonamidy_________________________________________________________

źle dobrze stosowane

rozp.w H20: rozp.w H20: miejscowo:

sukcynylosulfatrazol sulfafurazol sulfatiazol

sulfaguanidyna sulfametyzol sulfadiazyna srebra

sulfasomidyna

sulfonamid o o umiarkowanym o wydłużonym

specjalnych czasie półtrwania okresie

wskazaniach półtrwania

sulfasalazyna sulfametoksazol sufadimetoksyna

(Calitis ulcerosa) sulfametoksypyrydazyna sufametopyrazyna

Sulfonamidy:

Sulfafurazol (Amidoxal) ko-trimoksazol

Sulfadimidyna (Sulfamethazin) ko-trimoksazol(Biseptol)

Sulfakarbanid (Urenil) ko-trimazyna(Coptin)

………………………………. ko-trifamol(Supristol)

ko-zaltrum

Mechanizm działania:

kwas p-aminobenzoesowy

+ koniugacja

pterydyna SULFAMETOKSAZOL

+ syntetaza dwuhydroksypteroidowa

kwas foliowy

reduktaza dwuhydrofoliowa

+

TRIMETOPRIM

kwas tetrahydrofoliowy

+

synteza puryn

+

...................................

Spectrum p/bakteryjne:

• ziarenkowce G(+):

-paciorkowce z wyjątkiem Enterococcus

-Staphylococcus pneumoniae

-Neiseria

-Actinomyces

-Nocaria

• pałeczki G(-) z rodziny Enterobacteriaceae

• Haemophillus influenzae

• Chlamydia

• pierwotniaki(!):

-Toxoplasma gondi

-Pneumocystis carinii(u chorych na AIDS-lek z wyboru)

-Plasmodium

Wskazania:

• zakażenia układu moczowego w tym odmiedniczkowe zapalenie nerek i zakażenia gruczołu krokowego

• zakażenia przewodu pokarmowego o etiologii Salmonella i Shigella

• brucelloza

• nokardioza

• pneumocystoza w profilaktyce i leczeniu AIDS

• zakażenia dróg oddechowych

• zakażenia gronkowcowe (baktremia)- w skojarzeniu z rifampicyną

Działanie niepożądane:

• układ krwiotwórczy: -agranulocytoza

-trombocytopenia

-leukopenia

-niedokrwistość aplastyczna

-niedokrwistość hemolityczna

(ustępujące zmiany)

• układ moczowy: -krystalizacja sulfonamidów w nerkach(rzadko)

-skąpomocz

-krwinkomocz

• przewód pokarmowy: -zmniejszenie łaknienia

-nudności

-wymioty

-biegunka

• układ nerwowy: -bóle głowy

-zapalenie nerwów obwodowych

• gorączka alergiczna (zespół Stevens-Johnsona)

Interakcje:

• leki miejscowo znieczulające (prokaina)- znoszą działanie sulfonamidów

• nienarkotyczne leki p/bólowe o działaniu p/zapalnym(indometacyna)- potęgują działanie toksyczne sulfonamidów wobec układu krwiotwórczego

• alkohol etylowy wzmaga działanie neurotoksyczne, nefrotoksyczne i hepatotoksyczne sulfonamidów

• sulfonamidy wypierają z połączeń z białkami wiele leków (np.leki hipoglikemiczne) nasilając efekt farmakologiczny

Nitroimidazole_______________________________________________________

• metronidazol(Metronidazol)

• tymidazol (Timidazolum)

Właściwości:

• preparat p/bakteryjny i p/pierwotniakowy- blokowanie syntezy DNA przez pośrednie metabolity, które powstają we wnętrzu komórki bakteryjnej

Spectrum p/bakteryjne:

• pierwotniaki: Entamoeba hystolitica, Trichomonas vaginalis

• bakterie beztlenowe: pałeczki G(-) i ziarenkowce

• najbardziej aktywny preparat w zakażeniach beztlenowcami

• profilaktyka zakażeń w chirurgii

Działania niepożądane:

• metaliczny smak i suchość w jamie ustnej

• nudności, wymioty

• wysypki skórne, parestezje, zapalenie nerwów

• reakcja disulfiramowa

Nitrofurany__________________________________________________________

• nitrofurantoina (Nitrofurantion)

• furagina(Furaginum)

• furazolidon

Właściwości:

• nitrofurany ulegają redukcji w komórce bakteryjnej do cytotoksycznych metabolitów, które prowadzą do rozfragmentowania nici bakteryjnego DNA

• spectrum p/bakteryjne:

• ziarenkowce G(+): Streptococcus, Staphylococcus aureus, epidermidis

• pałeczki G(-): Enterobacteriaceae, Cumphylobacter, Helicobacter

Zastosowanie:

• nitrofurantoina:- w zakażeniach układu moczowego

• furazolidon:- zakażenia przewodu pokarmowego

• nitrofural:- stosowany miejscowo w zakażeniach skóry

Działanie niepożądane:

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe

• r.alergiczne(wysypki, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy)

• r.neurologiczne(ból, zawrotu głowy z oczopląsem)

Chinolony i fluorochinolony____________________________________________

chinolony polifluorochinolony

I generacja III generacja

kw.nalidyksowy(Negram) fleroksacyna(Quinodis)

kw.pipemidynowy(Gramurin)

cindisacyna(Cinobac)

fluoro naftyrydyno

-chinolony -chinolony

II generacja IV generacja

enoksacyna(Bactidam) lomefloksacyna

norfloksacyna(Nolicin) (Maxaquin)

ofloksacyna(Tarivid) moksifloksacyna

sparfloksacyna(Zegam) klinafloksacyna

pefloksacyna gemifloksacyna

ciprofloksacyna gatifloksacyna

trorafloksacyna

des 6-chinolon

Mechanizm działania bakteriobójczego:

wiązanie I

wiązanie

II

(topoizomeraza IV

Spectrum p/bakteryjne:

• Staphylococcus (także szczepy penicylinazo (+) i metycylinooporne)

• pałeczki G(-) z rodziny Enterobacteriaceae

• Haemophilus influenzae, Neiseria meningitidis i gonarrhoeae

• Chlamydia, Legionella, Mycoplasma

• Pseudomonas aeruginosa(szczególnie ciprofloksacyna)

• Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium fortulitum

• IV generacja także beztlenowe

Zastosowanie:

• I „stara” generacja- jedynie leczenie zakażeń układu moczowego

• II,III,IV generacja- zakażenia dróg moczowych, gruczołu krokowego,

• dróg oddechowych, rzeżączka, zakażenia przewodu pokarmowego, zakażenia szpiku i kości, posocznica, gruźlica

Działanie niepożądane:

• reakcje alergiczne: (wysypka, świąd, gorączka)

• zaburzenia czynności wątroby

• zaburzenia przew.pokarmowego:zmniejszenie łaknienia, nudności, wymioty, biegunka

• układ nerwowy

• układ krwiotwórczy (trombocytopenia,itd...)

Kwas fusydowy (Fucidin)______________________________________________

Właściwości:

• antybiotyk bakteriostatyczny- hamuje biosyntezę białka bakteryjnego

• działanie szczególnie na gronkowce oporne na penicyliny

• szybko powstaje oporność bakterii

• stosowane w posocznicach gronkowcowych

Działanie niepożądane:

• zaburzenia ze strony układu pokarmowego

• skórne odczyny alergiczne

_________________________________________________________________________________

ESENCJA WYKŁADU))):

1. Terapia sekwencyjna- w ciężkich zakażeniach podawanie antybiotyku drogą dożylną poczym po uzyskaniu poprawy, kontynuowanie terapii drogą doustną

2. Efekt poantybiotykowy (PAE)- supresja wzrostu bakteryjnego pomimo spadku stężenia antybiotyku do wartości poniżej MIC

3. Wydłużona infuzja dożylna zwiększa skuteczność terapii antybiotykami B-laktamowymi (uwaga- niebezpieczeństwo hydrolizy antybiotyku w roztworze wodnym)

4. Wiązanie z białkami krwi- np.kloksacylina, cefazolina, ceftriokson, cefoperazon, wiążą się w 85-90% (forma aktywna leku- wolna)

Antybiotykoterapia w ciąży____________________________________________

Grupa A

-nie wpływają na występowanie wad rozwojowych, nie działają toksycznie na płód:

• cefaleksyna

• erytromycyna

• ampicylina

• penicylina benzylowa G

• amoksycylina

Grupa B1

-badania na zwierzętach nie wykazały aby lek zwiększał częstość uszkodzeń płodu:

• roksytromycyna

• piperacylina

• aztreonam

GrupaB2

-brak badań na zwierzętach, dostępne dane nie wykazały aby lek zwiększał częstotliwość uszkodzeń płodu:

• spiramycyna

• amfoterycyna B

Grupa B3

-badania na zwierzętach stwierdziły zwiększoną częstość uszkodzeń płodu, potwierdzono to badaniami na ludziach:

• azytromycyna

• ciprofloksacyna

• norfloksacyna

Grupa C

-leki powodują szkodliwe skutki- z wyjątkiem wad rozwojowych u ludzkiego płodu lub noworodka, które mogą być odwracalne:

• rifampicyna

• klarytromycyna

• sulfonamidy

• chloramfenikol

• wankomycyny

• karbapenemy

Grupa D

-lek powoduje wady rozwojowe lub nieodwracalne w uszkodzeniach płodu ludzkiego:

• aminoglikozydy

• doksycylina

• metronidazol

Schemat cyrkulacji antybiotyku w terapii empirycznej ciężkich zakażeń:

karbapenem

B-laktam/inhibitor III i IV generacja

+aminoglikozyd cefalosporyn

chinolon

9

gyraza

(topoizomeraza IV)

bakteryjnego

DNA

gyraza

(topoizomeraza II)

bakteryjnego

DNA

podjedn.A

DNA

podjedn.B

DNA

chinolon

chinolon

---