(meningo-encephalitis infectiosa Aujeszky)

wścieklizna rzekoma

Wysoce zaraźliwa choroba wirusowa przebiegająca z ogólnymi objawami u wielu gatunków zwierząt, przy czym Su jest głównym żywicielem.

Występowanie:

- po raz 1-szy 1902 r. Węgry

- obecnie rozpowszechniona na całym świecie

- od lat 70-tych liczne epizootie

- nie jest urzędowo zwalczana

- kraje wolne: Finlandia, Norwegia, Islandia, Wielka Brytania

Etiologia:

- PHV-1 (porcine herpeswirus) rodzina Herpesvidae (DNA)

- oporny na pH 5-11, temp. do 60°C, w temp -10°C → wielomiesięczne przetrwanie wirusa w śród.

- szczególnie niebezpieczny w odpadach poubojowych

- wrażliwy na śr. dezynfekcyjne z wyj. pH 4.5-11,5

- latencja - bytuje w zwojach n. trójdzielnego

- zjadliwość dłuższa w zimie - do 40 dni, gnojowica - 15 tyg., kał - 1 tydz., temp. pokojowa - 1 tydz.

Epizootiologia:

- wrażliwe wszystkie zwierzęta domowe z wyj. Eq (Ca: świąd, Bo, Ov: obj. nerwowe i świąd, Su: brak świądu!)

- lisy, norki

- b. wrażliwe króliki i myszy, nieco oporne szczury

- gł. żywicielem jest Su, zakażenie pozostałych gat. pozostaje w związku z zakażeniami Su tą chorobą

Źródła:

- gł. przenosicielem są inaparentnie zakażone Su, szczególnie po długich transportach, porodach, przenosinach

- wrażliwość zależy od wieku, oporności lub nabytej odporności, ilości i zjadliwości wirusa

- najbardziej niebezpieczne jest przemieszczenie zakażonych bezobjawowo w rejony wolne od PHV-1

- dla zwierząt mięsożernych źródłem są odpady lub mięso zakażonych zwierząt

Wrota:

- p.o. i aerogennie

- także drogą genitalną, akt krycia

- śródmacicznie

- w nosogardzieli wirus namnaża się b. intensywnie

- siewstwo już w okr. inkubacji → wydzieliny górnych dróg oddechowych, śluz, mleko, siara

- w obiekcie: rozprzestrzenia się skokowo, trudno ustalić źródło

Patogeneza:

- replikacja w bł. śluzowej górnych dróg oddech. → bulbus olfactorius → OUN

- zwoje i kom. zwojowe → paralysis bulbaris infectiosa

- O.I. oseski 1 - 4 dni,

starsze 1 - 2 tyg.

- odporność komórkowa po 1 tyg., humoralna po 2 tyg. od zakażenia

- odporność siarowa trwa ok. 6-12 tyg.

- persystencja wirusa w kom. CUN i migdałkach przez całe życie

- działa immunosupresyjnie (limf. T i B)

Wywiad:

- charakter obj. chorobowych

- ilość chorych, podejrzanych i padłych zwierząt

- przebieg i dynamika zachorowań

- obecność i zachorowania innych gat. zwierząt (świąd! - u Su brak)Objawy:

prosięta nowonarodzone i oseski: temp. do 41°C. depresja, zaburzenia nerwowe (drżenia, drgawki, konwulsje), porażenie gardła - chrapliwy kwik, zachłysty, † do 100% (1-2 tyg), 50-70% (4 tydz.)

warchlaki: (4-12 tyg.): obj. podobne lecz mniej ostre,  apetyt, wypływ z nosa, kaszel, kichanie, bezgłos, szczękościsk, parcia głową, † 5-40 %

tuczniki:  temp.,  apetytu, wypływ z nosa, kaszel, kichanie, utrudnione oddychanie, osłabienie, pozycja siedzącego psa, czasem obj. nerwowe,

knury, maciory: rzadko obj. nerwowe, kichanie, kaszel,  apetytu, 20% roni do 10 dni p.i. (martwe lub zmumifikowane płody),  podatność na zakaże bakteryjne (Mycoplasma, Actinobacillus)

AP i HP:

- przekrwienie opon, obrzęk mózgu, płyn w komorach bocznych (ostre nieropne zapalenie mózgu, rdzenia przedłużonego i rdzenia kręgowego (nacieki limfoidalne, zmiany wsteczne neuronów, ciałka wtrętowe typu A)

- matowa skóra

- pienisty wysięk z otworów nosowych, włóknikowe zapalenie gardła, nagłośni, krtani, tchawicy i migdałków,

- śródmiąższowe zapalenie płuc z włóknikowym zapaleniem opłucnej

- nieżytowe zapalenie p. pokarmowego, zawalanie kałem okolicy okołoodbytowej

- białe ogniska martwicowe, wielkości ziarna prosa w wątrobie

- wybroczyny podtorebkowe nerek

- zapalenie m. sercowego

- zmiany nekrotyczne w węzłach chł. podszczękowych i migdałkach (powinowactwo do tk. limfatycznej)

Bad. laboratoryjne:

do badań wirusologicznych pobrać wycinki pluc, śledziony i mózgu w glicerynie. Nie wolno mrozić próbek!

- wykazanie obecności wirusa (najczęściej materiałem jest mózg): hodowle komórkowe - PK, RK → CPE, IF bezpośr.

- bad. serologiczne: SN lub ELISA co 10-14 ani (pobierać surowice gł. od macior najcz. w stadzie podstawowym), PCR

- próba biologiczna na królikach i myszkach (mat. biologiczny - migdałki, mózg, płuca)

D. różnicowa:

- świerzb

- ch. cieszyńska

- paciorkowcowe meningitis

- nietypowy przebieg pomoru

- zatrucie solą

- hypotermia, hypoglikemia

Zapobieganie i zwalczanie:

na podstawie obj. klinicznych i badań serologicznych podział pogłowia Su na:

a) chlewnie wolne od ch. Aujeszki (kat. A)

- nie stwierdza się obj. klinicznych

- wszystkie Su w 3 kolejnych badaniach w ciągu roku są serologicznie (-)

- następne badania 20% loch 1x w roku

- ścisła izolacja i kwarantanna nowo wprowadzonych sztuk (3 tyg.)

b) chlewnie na uzdrawianiu (kat B)

- brak obj. klinicznych

- nie wykonywano szczepień w ostatnich 2 latach

- odsetek sero(+) nie przekracza 30% stada podstawowego i wszystkie sero(+) usuwa się w ciągu 21 dni

- kolejne badania co 1 mies. i usuwanie sero(+)

- gdy wynik (-) jeszcze kolejne 2 badania w odstępie 3 m-cyc) chlewnie izolowane (kat C)

- występują zachorowania na ch. Aujeszki

- odsetek Su sero(+) > 30% stada podstawowego

- wykonywane są szczepienia Su

- nie wykonuje się badań serolog, a Su kierowane są wyłącznie do uboju → wybicie całego stada w małych chlewniach lub program szczepień:

Suivac A - całe stado bez obj. klinicznych, powtórzyć po 21-28 dniach

doszczepianie 2x w roku (wiosna, jesień)

potomstwo macior → szczepienie w 6-8 tyg., powt. po 3 tyg .

- wycofywanie szczepień stopniowe - kolejnymi chlewniami i grupami technologicznymi (groźba ponownego wybuchu po 2-3 latach)

d) w obrocie krajowym i międzynarodowym

- kwarantanna

- 2x bad. serologiczne

e) szczepionki delecyjne G1

- test anamnestyczny

- likwidacja latentnie zakażonych nosicieli

- szczepionka delecyjna z testem ELISA - wirus ma wycięty G1 w szczepionce → bad. serologiczne czy Ig są związane ze szczepieniem czy z zakażeniam naturalnym → te usunąć

- badanie zwierząt i eliminacja sero(+) - małe fermy

- likwidacja fermy - małe fermy

- szybkie odsadzanie prosiąt (3-4 tyg.), łączenie w grupy, bad. serologiczne w 16 tyg. życia, eliminacja sero(+)

- odsadzanie w 4-6 tyg., badanie w 14 tyg. → eliminacja i 16 tyg. → eliminacja