1. Choroba Recklinghausena: + seminaria rok VI

NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚĆ TYPU 1 = NF 1 = choroba Recklinghausena:

• 1:3500

• genetyka:

• AD z prawie pełną dominacją, lecz ze zmienną ekspresją

• różne mutacje w genie supresorowym neurobirominy (NF1)

• dzięki analizie DNA jest możliwa diagnostyka prenatalna i przedobjawowa

• występowanie plam cafe au lait we wczesnym dzieciństwei (> 6 o średnicy min. 15 mm u osoby dorosłej i min. 5 mm u dziecka)

• nerwikowłókniaki skóry w wieku dojrzałym

• hamartoma tęczówek (guzki Lischa)

• rokowanie:

• trudności w nauce (u 30%)

• średnie lub ciężkie upośledzenie umysłowe (3%)

• nerwikowłókniaki splotowate (25%)

• glejaki n.II (widoczne w KT, ale najczęściej bezobjawowe)

• guzy OUN (1-2%)

• zezłośliwienie nerwiakowłokniaka (1,5%)

• pheochromocytoma (1-3%)

• nadciśnienie (2%)

• padaczka (3-4%)

• skolioza (5%)

• patologiczne złamania k. piszczelowej (1%)

• ucisk rdzenia kręgowego lub korzeni rdzeniowych

• NF1 obejmuje ok. 1/3 pacjentów z glejakiem n.II i ok. 5% z

• Pheochromocytoma

NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚĆ TYPU 2 = NF2 = OBUSTRONNE NERWIAKOWŁÓKNIAKI N. SŁUCHOWEGO:

• 1:35 000 - 45 000

• genetyka:

• AD z pełną penetracją

• mutacje w genie supresorowym schwannominy (NF2)

• możliwa jest diagnostyka przedobjawowa i prenatalna za pomocą bezpośredniej i pośredniej analizy DNA

• nosicielom mutacji proponuje się badania przesiewowe z użyciem MRI (mózg i rdzeń kr.), badania audiologiczne, ze szczególną uwagą na różnicowanie mowy i badanie metodą potencjałów wywołanych z pnia mózgu

• nerwiaki osłonkowe nerwu słuchowego powodują jednostronny / obustronny szum w uszach, głuchotę, zawroty głowy

• nerwiki osłonkowe skóry

• sporadycznie plamy cafe au lait

• zmętnienie soczewki oka (30-50%)

• nerwiaki osłonkowe lub oponiaki rdzenia

• oponiaki sierpa

• gwiaźdzaki

• wyściółczaki

• początek objawów w wieku dojrzewania lub na początku drugiej dekady życia

rokowanie: zmienne, zależne od rodzaju i liczby guzów

Choroba Recklinghausena:

• AD ze 100% lub prawie 100% penetracją

• W Polsce nie ma dotychczas możliwości badań genetycznych - rozpoznanie jest kliniczne

• Mutacja genu NF 1 - gen o charakterze genu supresorowego; ekspresja genu jest bardzo różna, zależna od miejsca mutacji → objawy kliniczne bardzo różne

• Klinika:

• plamy cafe au lait

• piegi pach

• newiakowłókniaki

• hamartoma OUN

• glejaki nn. czaszkowych

• kilkadziesiąt % ryzyka rozwoju neo złośliwego

Dlaczego nie ma badań? Gen NF 1 jest bardzo dużym genem i nie istnieją w nim m-ca w których najczęściej dochodzi do mutacji, może ona być wszędzie; badanie wymagałoby sekwencjonowania genu, a to wiązałoby się z bardzo dużymi kosztami i bardzo długim czasem badania.

---------------------------------------------------------------------------------

Choroba Recklinghausena

• choroba monogenowa, mutacja genu NF-1 (17q11.2) lub NF-2 (22q12.2) - dwie różne postaci choroby (albo 2 oddzielne choroby, zależnie od podręcznika)

• dziedzicznie AD

• częstość NF-1 1:3500, NF-2 1:35000

• penetracja 100%, ale zmienna ekspresja

• produktem genu jest białko neurofibromina o właściwościach supresorowych

Objawy NF-1 (1-7 stanowią kryteria rozpoznania, muszą być spełnione co najmniej 2):

1. Plamy koloru kawy z mlekiem (cafe au lait) na skórze we wczesnym dzieciństwie - co najmniej 6 o średnicy przynajmniej 5 mm przed wiekiem pokwitania i 15 mm po okresie pokwitania

2. Piegi pod pachami lub w okolicy pachwin

3. Nerwiakowłókniaki (niezłośliwe guzy nerwów obwodowych, zaczynają się pojawiać w okresie dojrzewania) - co najmniej 2; ewentualnie 1 w kształcie splotu (tzn. duża narośl, która pojawia się wzdłuż dużego nerwu)

4. Guzki Lischa (hamartoma tęczówki) - co najmniej 2

5. Glejak nerwu wzrokowego

6. Wyróżniająca się zmiana kostna, zwłaszcza nieprawidłowo rozwinięta kość klinowa lub piszczelowy staw rzekomy

7. Nerwiakowłókniakowatość rozpoznana u krewnego I-stopnia na podstawie 3 z wcześniejszych kryteriów.

Objawy NF-2

1. Plamki cafe au lait na skórze

2. Nerwiakowłókniaki

3. Obustronny nerwiak nerwu słuchowego (objawia się szumem w uszach, zawrotami głowy aż do utraty słuchu)

4. Oponiaki, gwiaździaki, wyściółczaki

Rozpoznanie - wyłącznie kliniczne

Dlaczego nie ma badań? Gen NF 1 jest bardzo dużym genem i nie istnieją w nim miejsca w których najczęściej dochodzi do mutacji, może ona być wszędzie; badanie wymagałoby sekwencjonowania genu, a to wiązałoby się z bardzo dużymi kosztami i bardzo długim czasem badania.

Problemy kliniczne:

1. Nerwiakowłókniaki - nie są złośliwe, ale występując w dużej ilości lub osiągając znaczne rozmiary pogarszają jakość życia chorego, powinny być wtedy usuwane operacyjnie.

2. Możliwość zezłośliwienia łagodnych nowotworów (u ok. 10%) - konieczny jest u tych pacjentów wzmożony nadzór onkologiczny i w razie potrzeby interwencja chirurgiczna.

3. Trudności w nauce (u 30% chorych) - wymagają często dodatkowych lekcji i poświęcenia dziecku zwiększonej uwagi ze strony rodziców i nauczycieli. Rzadko (u 3%) występuje niepełnosprawność umysłowa w stopniu średnim lub ciężkim.

4. Skolioza, piszczelowy staw rzekomy i/lub wyginanie się kości strzałkowej w łuk (5% chorych) - mogą wymagać interwencji ortopedycznej

5. Możliwość utraty wzroku w wyniku rozwoju glejaka nerwu wzrokowego - zalecane wykonywanie przesiewowych badań MRI głowy

6. Możliwość utraty słuchu i zaburzeń równowagi z powodu obustronnego glejaka nerwu słuchowego (w NF-2) - badania przesiewowe z użyciem MRI (mózg i rdzeń kręgowy) oraz badania audiologiczne ze szczególną uwagą na rozumienie mowy.

7. Nadciśnienie tętnicze (często wtórne do obecności guza chromochłonnego lub zwężenia tętnicy nerkowej) - konieczne leczenie przyczynowe.

---