Wykład 4

22 listopada 2009r.

Ubezpieczenia ciąg dalszy

Ubezpieczenia społeczne

- stanowią podstawowy tron zabezpieczenia społecznego

- są ubezpieczeniami obowiązkowymi

- obowiązek ubezpieczenia związany jest ze stosunkiem pracy.

FILAR I - zreformowany ZUS

• -obowiązkowy,

• - oparty na solidarności i umowie pokoleniowej,

• - zarządzany przez państwo,

• - gwarantowany przez Skarb Państwa,

• Prowadzący indywidualne konta osób opłacających składki,

• Składka na ubezpieczenie emerytalne przekazywana do ZUS wynosi 12,22 % wynagrodzenia brutto.

FILAR II - Otwarte Fundusze Emerytalne

• Obowiązkowy dla osób urodzonych po 31 grudnia 1968 r.,

• kapitałowy,

• zarządzany przez prywatne instytucje,

• składka do OFE - 7,3 % wynagrodzenia brutto przekazywana jest za pośrednictwem ZUS,

• prowadzący indywidualne konta emerytalne członków.

FILAR III - Dobrowolne inwestycje

• dobrowolny

• kapitałowy

• zarządzany przez prywatne instytucje

• oparty na Pracowniczych Programach Emerytalnych oraz Dodatkowych Indywidualnych Kontach Emerytalnych (DIKE),

• zalicza się tu ubezpieczenia na życie i charakterze oszczędności służące do poprawy sytuacji materialnej osób starszych oraz inne formy oszczędzania,

• dochody z tytułu oszczędzania na DIKE są zwolnione z tzw. podatku Belki, pod warunkiem dokonania wypłaty po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Otwarte Fundusze emerytalne (OFE)

• Istotą ich działalności jest gromadzenie i inwestowanie na rynkach finansowych środków pieniężnych należących do członków OFE z przeznaczeniem ich na późniejszą wypłatę członkom funduszu tj. po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego,

• Fundusze mają charakter otwarty co oznacza, że każdy uprawniony może dowolnie wybrać fundusz, a fundusz nie może omówić mu członkostwa,

• to odrębne podmioty posiadające osobowość prawną, które tworzone i zarządzane są przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE).

• OFE i PTE podlegają nadzorowi państwa - Komisja Nadzoru Finansowego.

• OFE nie posiadają zdolności upadłościowej, tzn. nie mogą ogłosić bankructwa, bo aktywa funduszu nie wchodzą w skład masy upadłościowej,

• Każdy członek funduszu ma indywidualny rachunek, na którym odnotowywana jest ilość jednostek rozrachunkowych. Wartość takiej jednostki ustalana jest każdego dnia roboczego w oparciu o wartość aktywów funduszu.

Inwestowanie

• Prowadzi do zwiększenia zasobu kapitału rzeczowego w celu wykorzystania go w procesie produkcji lub nabycia dodatkowych aktywów finansowych w celu powiększenia posiadanego portfela inwestycyjnego;

• Inwestorów można podzielić na:

• Inwestorów indywidualnych (podejmujących decyzje samodzielnie i na własne ryzyko);

• Inwestorów instytucjonalnych (odgrywają znaczącą rolę na rynku finansowym).

Instytucje finansowe umożliwiające wspólne inwestowanie

1. Banki komercyjne

• klienci nie mają wpływu na sposób zarządzania powierzonymi im środkami;

• całość ryzyka inwestycyjnego ciąży na banku;

• zobowiązania banków wobec klientów wyrażone są w jednostkach pieniężnych;

• z konta klient może podjąć kwotę równą wcześniej wpłaconej, powiększoną o umówiony procent.

2. Towarzystwa ubezpieczeniowe

• klienci nie mają wpływu na zarządzanie wpłaconymi środkami;

• z towarzystwa ubezpieczeniowego klient może dostać więcej niż wpłacił o ile zajdzie okoliczność przewidziana w umowie, jednak może też nie otrzymać nic, jeśli ta okoliczność nie zajdzie;

• ofertą tego typu firn są ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe.

3. Fundusze inwestycyjne

• Klienci mają wiedzę o ich możliwej polityce inwestycyjnej i mogą wybierać między nimi;

• Nie wybierają konkretnej realizacji tej polityki inwestycyjnej;

• Klienci powierzając zarządzenie swoimi środkami funduszowi inwestycyjnemu zakupują jednostki udziałowe (certyfikaty inwestycyjne, jednostki uczestnictwa), które mają wartość uzależnioną od wartości portfela tego funduszu w konkretnym momencie.

4. Fundusze private equity / venture capital

• Specjalny typ funduszy inwestycyjnych, które koncentrują się na inwestycjach podwyższonego ryzyka w celu osiągnięcia zysków w średnim i długim okresie;

• Venture capital (VC - kapitał wysokiego ryzyka) jest jedną z odmian private equity - to inwestycje dokonywane we wczesnych stadiach rozwoju przedsiębiorstw, służące uruchomieniu danej spółki lub jej ekspansji;

5. Fundusze emerytalne

• Inwestycja w długim okresie czasu;

• Są elementem systemu emerytalnego obsługującego całe społeczeństwo, dlaczego też szczególny charakter ma ich polityka inwestycyjna.

Jednostka uczestnictwa

• Jest prawem majątkowym, reprezentującym wierzytelność w stosunku do funduszu - nie jest papierem wartościowym,

• jest emitowana przez fundusz inwestycyjny otwarty (FIO), który przyjmuje na bieżąco nowych udziałowców (liczba jednostek ulega stałym zmianom),

• wpływy uzyskane ze sprzedaży jednostek uczestnictwa stanowią podstawę tworzenia funduszu inwestycyjnego, który lokuje środki pieniężne w papierach wartościowych,

• jeżeli wartość rynkowa tych papierów wzrasta, to zwiększa się wartość / aktualna cena sprzedaży jednostki uczestnictwa, znajdującej się w posiadaniu udziałowca (oraz odwrotnie),

• posiadacz jednostki nie może jej odsprzedać innej osobie (jednostka jest niezbywalna)

• każdy uczestnik ma prawo wycofania swoich udziałów tj. umorzenia jednostek uczestnictwa wg aktualnej ceny bieżącej,

• fundusz nie wypłaca na bieżąco uczestnikom dywidend, premii czy odsetek,

• za usługi fundusz pobiera określone z góry opłaty.

Fundusze lokujące w papiery rządowe

Polityka inwestycyjna zakłada inwestowanie 100% aktywów w papiery wartościowe, takie jak obligacje, bony skarbowe.

Przykładowy portfel: obligacje, bony skarbowe100%

Profil inwestora

Przeznaczone jest dla osób które planują oszczędzanie krótkoterminowe - minimum 6 miesięcy myślą o stosunkowo bezpiecznym ulokowaniu środków

Fundusze zrównoważonego wzrostu (mieszane)

Fundusz inwestuje w różne instrumenty finansowe - akcje, obligacje, bony skarbowe itd.

Przykładowy portfel

Akcje 25%, obligacje i bony skarbowe 75%

Akcje 65%, obligacje i bony skarbowe 35%

Profil inwestora

Przeznaczony jest dla osób, które planują oszczędzanie przez okres co najmniej 3-4 lat.

Akceptują ryzyko związane z inwestowaniem części aktywów funduszu w akcje.

Fundusze agresywnego wzrostu

Polityka inwestycyjna zakłada inwestowanie od 60% do 100% w akcje. Pozostałą część aktywów - do 40% fundusz inwestuje w obligacje i bony skarbowe.

Przykładowy portfel: Akcje 100%

Profil inwestora

Przeznaczony dla osób, które planują oszczędzanie przez okres co najmniej 5 lat, oczekują wysokich zysków oraz akceptują podwyższone ryzyko.

Certyfikat inwestycyjny

• jest emitowany przez zamknięte fundusze inwestycyjny (FIZ)

• jest papierem wartościowym ba okaziciela, reprezentującym równe prawa majątkowe,

• FIZ-y nie emitują na bieżąco nowych jednostek i nie uwzględniają możliwości zwrotu kwot wniesionych przez uczestników, jedynie emitują z góry ustaloną liczbę certyfikatów, które nie mogą być odkupywane przez emitenta (umarzane) bo stanowią jego trwały kapitał,

• Certyfikaty inwestycyjne są zbywane pomiędzy inwestorami na giełdach papierów wartościowych a ich ceny kształtują się na zasadzie popytu i podaży.

Wykład 5

22 listopada 2009r.

Rynek finansowy

Miejsce gdzie zawiera się różnego rodzaju umowy pożyczkowe, kredytowe czy inne będące w ogólnym rozumieniu źródłem finansowania działalności gospodarczej.

Inaczej ujmując jest to miejsce zawierania transakcji mających za przedmiot szeroko rozumiany kapitał finansowy.

Instrumenty finansowe

Zobowiązania finansowe, tj. roszczenia dotyczące majątku jednych podmiotów gospodarujących w stosunku do drugich

Dla posiadaczy instrumenty finansowe są składnikami ich majątku (aktywa) a dla emitentów są zobowiązaniami (składnikami jego pasywów).

______________________________________________________________________________

W ramach instrumentów finansowych należy wyróżnić specjalną grupę, jaką stanowią papiery wartościowe

To dokument stwierdzający określone prawa majątkowe których realizacja możliwa jest jedynie na podstawie okazania, udowodnienia własności lub zwrotu tych dokumentów

Do instrumentów finansowych zaliczamy też niebędące papierami wartościowymi tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania, kontrakty terminowe lub opcje.

Różnice między rynkiem pieniężnym a rynkiem kapitałowym

1. Charakter dominujących strumieni finansowych

Krótkoterminowy kapitał pożyczkowy

Średnio i długoterminowy kapitał udziałowy i pożyczkowy

2. Termin realizacji praw z instrumentu finansowego

Do jednego roku	Powyżej roku lub bez podawania czasowej granicy roszczeń

3. Istota sprawowanych funkcji ekonomicznych

Służy sferze podziału, głównie poprzez regulowanie płynności w obrocie gospodarczym

Służy sferze produkcji, głównie poprzez mobilizowanie kapitałów dla celów inwestycyjnych

Wybrane instrumenty finansowe podlegające obrotowi na rynku pieniężnym u na rynku kapitałowym

Bony skarbowe Bony pieniężne NBP Bony komercyjne KWIT-y Kredyty oraz pożyczki krótkoterminowe

Obligacje Akcje Prawa pochodne oparte na instrumentach podstawowych Certyfikaty inwestycyjne Kredyty oraz pożyczki średnio- i długoterminowe

Instrumenty rynku pieniężnego

• To papiery wartościowe Kub prawa majątkowe opiewające na wierzytelności pieniężne, o terminie realizacji praw - liczonym od dnia ich wystawienia - nie dłuższym niż rok;

• Ich wartość może być ustalona w każdym czasie;

• Mogą być przedmiotem wtórnego obrotu (pojawiają się na rynku wtórnym);

• Posiadają wierzycielski (dłużny) charakter.

Instrumenty tynku pieniężnego mogą być:

• Oparte na podstawie dyskontowej - papiery wartościowej są udostępniane wg wartości nominalnej pomniejszonej o dyskonto tj. po odliczeniu z góry należnych pożyczkodawcy odsetek; wtedy w momencie wykupu emitent wypłaca ich wartość nominalną;

Np. instrument rynku pieniężnego o wartości nominalnej 10.000 zł wyemitowany dnia 22.11.2009 na pół roku

- cena emisyjna 9800 zł

- dyskonto 200 zł (tj. 2% w skali pół roku a 4% w skali roku)

Dnia 22.05.2010r. inwestor otrzyma 10.000 zł (wartość nominalna)

• Oparte na podstawie odsetkowe (tzw. kuponowej) - papiery wartościowe są udostępniane wg wartości nominalnej, natomiast w momencie ich wykupu posiadacz otrzymuje wraz ze zwrotem pożyczki należne odsetki

Np. instrument rynku pieniężnego o wartości nominalnej 10.000 zł wyemitowany dnia 22.11.2009 na pół roku

- cena emisyjna 10.000 zł

Dnia 22.05.2010r. inwestor otrzyma

-10.000 zł (wartość nominalna)

- +200 zł (tj. 4% w skali roku)

10.200 zł

Bony skarbowe

• emitowane przez Skarb Państwa,

• umożliwiają pozyskanie środków na finansowanie potrzeb budżetu państwa,

• sprzedaż dokonywana jest z dyskontem w formie przetargów,

• agentem emisji (organizatorem emisji) jest Narodowy Bank Polski,

• wartość nominalna bonu skarbowego wynosi 10.000 zł

• emitowane są w seriach na standardowe okresy, tj. od bonów 2-3 dniowych do 52-tygodniowych

Bony pieniężne NBP

• emitowane przez Narodowy Bank Polski,

• umożliwia kreowanie podaży pieniądza,

• wykorzystywane do przeprowadzania operacji otwartego rynku,

• sprzedaż dokonywana jest z dyskontem w formie przetargów w formie przetargów

• agentem emisji (organizatorem emisji) jest Narodowy Bank Polski.

str. 8

Rynek finansowy

Rynek pieniężny

Rynek kapitałowy

---