TRAGEDIA

• tragedia była najwyżej cenionym przez starożytnych gatunkiem literackim; gatunek ten zrodził się w starożytnej Grecji o wywodzi się z obrzędów religijnych

• bohaterowie znajdują się w sytuacji trudnej, są uwikłani w konflikt między własnym działaniem a siłami wyższymi - losem, prawami historii, interesem społecznym, normą moralną, ślepymi prawami natury

• o sytuacji bohaterów decydowało przeznaczenie, los, fatum

• ludzie starożytni wierzyli, że każdy byt ma przydzielony przez odwieczne prawo los; nad jego przebiegiem czuwały boginie - Mojry lub rzymskie Parki

• istotą tragedii jest konflikt tragiczny - polega na istnieniu przeciwstawnych, równorzędnych racji, pomiędzy którymi nie sposób dokonać wyboru; każde posunięcie bohatera zbliża go do katastrofy

• bohater często popełnia nieszczęśliwe zbłądzenie - nie wie, że popełnia zbrodnię lub czyn niegodny

• ironia tragiczna (dramatyczna) - przeciwieństwo między samoświadomością bohatera a jego rzeczywistą sytuacją

• katharsis (gr. `oczyszczenie') - dzieło antyczne miało celowo oddziaływać
  na reakcje i przeżycia odbiorców; akcja tragiczna miała wywołać w widzu litość i trwogę oraz oczyszczenie z takich doznań

• Hybris - pojęcie w kulturze starożytnej Grecji oznaczające dumę, pychę rodową lub majestat władcy, które uniemożliwiają mu prawidłowe rozpoznanie sytuacji, w której się znalazł. Pycha ta stanowi przekroczenie miary, którą bogowie wyznaczyli człowiekowi, stanowi więc wyzwanie wobec bogów i ściąga na siebie ich karę

• Hamartia - wina tragiczna, wynikająca z błędnej oceny własnego położenia przez bohatera tragicznego. Działając w imię dobrych intencji popełnia on tragiczne zbłądzenie i coraz bardziej komplikuje swój los, co prowadzi do katastrofy

• zasada 3 jedności

• zasada decorum - wysoki styl wypowiedzi, dostosowany język, brak krwawych scen

• na scenie jest max. 3 aktorów

• Chór spełnia rolę opinii publicznej w utworze i pełni następujące funkcje:

1. wypowiadanie ogólnych refleksji

1. komentowanie wydarzeń akcji

1. zapowiada pojawienie się bohatera na scenie

• tragizm - kategoria estetyczna (= swoista jakość dzieła); wywołuje ją szczególny sposób konstrukcji losów bohaterów, usytuowanych
  w nierozwiązalnym konflikcie tragicznym - w konflikcie wartości
  i konieczności; bohater sprowadza na siebie zgubę, śmierć

• tragizm łączy się ze wzniosłością; realizować się może w różnych utworach literackich, ale szczególnie charakterystyczny jest dla tragedii

• części tragedii:

• prologos - aktor wygłaszał zapowiedź tragedii

• parodos - wejście chóru na scenę

• epeisodion - „epizod”, część akcji

• stasimon - komentarz chóru

• epeisodion - kolejne wydarzenia

• stasimon - następny komentarz chóru

• exodos - wyjście chóru