ZABÓR ROSYJSKI (królestwo zachodnie lub gubernia zachodnia)
Obszar ziem dawnej Rzeczypospolitej pod władzą cesarza rosyjskiego zmieniał się na przestrzeni lat, tj. od I rozbioru w 1772 r. do chwili odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 r. Rząd carski dążył do zdławienia naszej niepodległości. Rozpoczął rusyfikacji , czyli wynaradawiania ludności polskiej. Narzucali Polakom kulturę i język rosyjski. Zrusyfikowano także administracje :
z urzędów usunięto język polski i większość stanowisk zajęli Rosjanie. zabór ten objął także szkolnictwo:
DZIAŁALNOŚĆ WŁADZ ROSYJSKICH:
dążenie do zniszczenia polskiej kultury,
brak ustawy o szkolnictwie.
rozpowszechnienie analfabetyzmu,
SZKOLNICTWO:
1862 - dekret carski o szkolnictwie
zwiększenie liczby szkół średnich
obniżenie kosztów nauki
rozszerzenie programu nauczania
Uniwersytet w Warszawie funkcjonuje pod nazwa „Szkoła Główna” z czterema wydziałami: Fizyko-Matematyczny, Filozoficzno-Historyczny, Lekarski oraz Prawny
1864 - rozpoczęcie intensywnej rusyfikacji
język rosyjski językiem wykładowym
język polski jako przedmiot nadobowiązkowy uczony po rosyjsku (po polsku uczono jedynie religii)
Szkoła Główna, zamknięta w 1869 roku, w jej miejsce powołano uniwersytet warszawski z 4 wydziałami: fizyko-matematyczny, filozoficzno-historyczny, lekarski, prawniczy usunięto polskich profesorów i ich miejsce zatrudniono niedoświadczonych rosyjskich nauczycieli
1898 - powstanie pierwszej uczelni zawodowej- Politechniki Warszawskiej (z językiem rosyjskim)
szkoła była traktowana jako aparat policyjny, gdzie uczniowie i nauczyciele wzajemnie na siebie donosili
1900- analfabetyzm osiągnął 69% populacji
po 1905 roku
rozwój szkolnictwa prywatnego z językiem polskim
rozwój szkolnictwa żeńskiego
rozwój instytucji i stowarzyszeń mających na celu upowszechnienie oświaty i kultury; Polska Macierz Szkolna, Stowarzyszenie Kursów dla Analfabetów Dorosłych, Uniwersytet dla Wszystkich
opracowanie Poradnika dla samouków (głównie wiedza przyrodnicza i ekonomiczna)
1906 - przekształcenie Uniwersytetu Latającego w Towarzystwo Kursów Naukowych
1907 - powstanie Towarzystwa Naukowego Warszawskiego składającego się z trzech wydziałów: filologicznego, matematyczno-przyrodniczego, społeczno-historycznego
Walka z analfabetyzmem ; -
K. Proszyński: Autor elementarza dla dorosłych, założyciel „Gazety Świątecznej”
S. Michalski : inicjator ruchu samokształcenia na szczeblu średnim i wyższym, autor 15 tomowej pracy zbiorowej „ PORADNIK DLA SAMOUKÓW” (tematyka z różnych dziedzin), sukcesywnie kompensował braki uniwersytetów.
WYBITNE OSOBY:
Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa, Maria Konopnicka, Henryk Sienkiewicz.
Bolesław Prus napisał powieść pt. Lalka,
Henryk Sienkiewicz wydał cykl powieści z historii Polski „ku pokrzepieniu serc”, założyciel organizacji Polska Macierz Szkolna,
Artur Grottger i Aleksander Gierymski (malarze )- w dziełach pierwszego zachował się „romantyczny duch powstania”, drugi oddał codzienny trud powstańców,
fizyk Zygmunt Wróblewski i chemik Karol Olszewski jako pierwsi na świecie dokonali odkrycia metody skraplania tlenu i azotu (1883 r.).
Marii Skłodowskiej-Curie i jej mężowi Piotrowi Curie. Odkryli oni dwa pierwiastki promieniotwórcze, rad i polon (nazwany tak na cześć Polski).
Jan Stosik, Warszawskie Towarzystwo Naukowe, założyciel pierwszego Technika górniczego,
OSIĄGNIĘCIA:
Ernest Malinowski - polski inżynier drogowy i kolejowy, bohater obrony Callao w 1866, budowniczy kolei w Peru i Ekwadorze, projektant i budowniczy Centralnej Kolei Transandyjskiej (Central Transandino).
Benedykt Dybowski - polski przyrodnik, podróżnik, odkrywca i lekarz, badacz jeziora Bajkał, Dalekiego Wschodu i Kamczatki[1] , profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Szkoły Głównej Warszawskiej, uważany za jednego z ojców polskiej limnologii; starszy brat Władysława Dybowskiego.
STOWARZYSZENIA:
Towarzystwo Kultury Polskiej, Polska Macierz Szkolna, Towarzystwo Szerzenia Oświaty „Swiatło”, Towarzystwo Rolnicze.
CZASOPISMA:
„Poradnik dla samouków”
„Wiedza”- „Światło”
„Niwa”,
„Gazeta Świąteczna”,
„Przegląd tygodniowy”,
„Prawda”,
„Robotnik”,
„Czerwony Sztandar”
1