Diety w chorobach przewodu pokarmowego i wątroby

dr Agnieszka Kurosad

Schorzenia jamy ustnej

• wrodzone i nabyte

• kamień nazębny !

• zapalenia bł. śluz. (spadek odporności), nowotwory, pourazowe zmiany, wrodzone anomalie rozwojowe

• limfoplazmocytarne zap. j.ustnej

• ziarniniak kwasochłonny

Objawy kliniczne:

• zależne od umiejscowienia zmian; ślinotok, krwawienie, odmowa jedzenia, itp.

Dieta - woda:

• Ad libitum, przy odwodnieniu - iv.

• Energia: bez zmian, za wyjątkiem poważnych zmian w j. ustnej

• Konsystencja - wilgotny pokarm, mało drażniący

• Ilość - mniej, częściej

Schorzenia gardła i przełyku

• Wrodzone - młode

• Nabyte - w każdym wieku

• Objawy: dysfagia, kaszel, regurgitacja, nietolernacja wysiłku, pogorszenie kondycji

• Przełyk - uchyłki, zachyłki, przełyk olbrzymi - mesoesophagus

Mesoesophagus

• Nabyty - wtórnie do schorzenia podstawowego: myastenia gratis, niedczynność tarczycy, niedoczynność kory nadnerczy

• Rasy predysponowane: dog, golden retriever, owczarek niemiecki, seter irlandzki, itp.

Postępowanie:

• żywienie na podwyższeniu

• pionizowanie zwierzęcia do 15 - 20 min. po posiłku

• dzienna dawka podzielona min. na 3 porcje

• przy nabytych zmianach - leczymy schorzenie podstawowe

Gastritis acuta et chronica

• Główna przyczyna wymiotów u psów i kotów

• Ostre i przewlekłe zap. żołądka

• Przyczyny:

• ciała obce, toksyny, NSAID, choroby metaboliczne, pasożyty, czynniki immunologiczne, alergeny, wtórnie przy zap. jelit, itp.

• Objawy:

• wymioty przerywane, odwodnienie, przy stanach przewlekłych - utrata masy ciała i kondycji

Gastritis acuta:

• Dieta głodowa i bezwodna

• Korekcja zaburzeń wodno - elektrolitowych i gospodarki kwasowo - zasadowej

• Stopniowe wprowadzanie wody, pokarmów niedrażniących

• 6 -8 x dziennie małe porcje

Gastritis chronica

• Woda - ad libitum

• Białko: antygeny - diety hypoalergiczne komercyjne, dieta eliminacyjna,

• wysoka strawność

• 16 - 20% s.m. (psy); 30 - 45% s.m. (koty)

• Tłuszcz:

• wysokotłuszczowa dieta spowalnia opróżnianie żołądka. Pies ok. 15% s.m.; kot ok. 22% s.m.

• potas!

• anemia z deficytu żelaza - uzupełnić Fe, Cu

• wit. głównie z gr. B

• Karma w małych ilościach podawana częściej, łatwostrawna

• Metoda „NPO” - „nothing per os” - sonda

Owrzodzenie żołądka

• Wrzód trawienny (odźwiernik, dno )

• Psy: 2,5 - 12 lat, suki

• Brak predyspozycji rasowych

• Czynniki ryzyka: uszkodzenie błony śluzowej (ciała obce, leki - NSAID, substancje żrące; brak czynników osłaniających; Helicobacter pylori

• Objawy: zmienny apetyt, krwawe - ciemne wymioty, postępujący spadek m.c. i kondycji, bolesność okolicy żołądka, biegunka z krwią

• Rozpoznanie: gastroskopia

• Terapia farmakologiczna:

• korekcja zaburzeń wodno - elektrolitowych i kwasowo - zasadowych

• doustne środki alkalizujące, hamujące wydzielanie soku żołądkowego, środki powlekające i śluzotwórcze, pobudzające perystaltykę p. pok.

• Dietoterapia:

• dieta głodowa i bezwodna

• woda

• dieta lekkostrawna, odciążająca mechanicznie i chemicznie żołądek

• pokarmy białkowe - białko mleka, jaj, sera białego

• naturalna substancja śluzotwórcza - siemię lniane

Inflammatory Bowel Disease - IBD (schorzenia zapalne jelit):

• eozynofilowe zapalenie jelit

• limfo-plazmocytarne zapalenie jelit

• wrzodziejące zapalenie jelit

Objawy:

• apatia, utrata apetytu, biegunka - mechanizmy:

• osmotyczna

• wydzielnicza

• z zaburzeń motoryki

• Czynniki ryzyka: zw. młode, środowisko, brak profilaktyki p/rob.

Postępowanie dietetyczne:

• Woda:

• ad libitum

• per os można podawać płyny z glukozą, amkw., elektrolity (np. Duphalyte)

• Energia:

• adekwatnie do stanu zdrowia, stanu fizjologicznego itd.

• tłuszcz - umiarkowana ilość

• Białko:

• adekwatnie do stanu (wyjątek: enteropatie białkogubne)

• Włókno:

• niski poziom ( 0,5 - 1%) = wysoka strawność, odciążenie p.pok., wysoka przyswajalność składników pokarmowych

Posiłki - mniej obfite, częściej

Typy diet stosowane w IBD:

• Bardzo niskowłóknista, wysokostrawna: 0,5 - 1% - zwiększenie strawności, zmniejszenie obciążenia p.pok

• Niskowłóknista: włókno rozp. i nierozp. w ilości ogólnej: 0,5 - 5% (jednostka: SIBOG)

• umiarkowaniewłóknista: Umiarkowany udział wł. , głównie nierozpuszczalnego :

10 -15% przy zapaleniach j. grubego, owrzodzeniach, zaparciach, cukrzycy, otyłości itp.

Choroby wątroby

Funkcje:

• centrum przemian metabolicznych

• magazyn wit. i związków miner.

• produkcja białek: m.in.: przeciwciał, czynników krzepnięcia krwi, enzymów itp.

• termoregulacja

• inne

Podział:

• Ostre i przewlekłe stany zapalne

• Stany cholestatyczne

• Specyficzne np. gatunkowo: FHL, choroba spichrzeniowa

• Objawy:

• Brak apetytu, zmienny apetyt, wymioty z żółcią, żółtaczka, hepatomegalia, spadek masy ciała i kondycji, itp.

• Wzrost enz. wskaźnikowych w surowicy krwi

• Biopsja wątroby (np. FHL)

Postępowanie dietetyczne:

Energia:

• lecz. ambulatoryjne: 1,4 - 1,8 x RER

• hospitalizacja: 1,0 - 1,2 x RER

• Białko :

• adekwatnie do zapotrzebowania:

• Synteza białek (hypoalbuminemia)

• i regeneracja komórek wątroby

• Ograniczenie produkcji NH₃ - encephalopatia wątrobowa

• zapotrzebowanie nie ustalone w ch. wątroby, ale podaje się ok.:

• 15 - 30% s.m. (psy) i 30 - 45% s.m. (koty)

• wyjątek: encephalopaia wątrobowa: poniżej 15% s.m. (psy) i poniżej 30% s.m. (koty)

• Tłuszcz:

• dieta umiarkowanie - tłuszczowa

• wyjątek: zmniejszona zdolność trawienia tłuszczy u zw. z cholestazą wątrobową i chorobami dróg żółciowych

• MCT - kalorie

• Substancje działające protekcyjnie: Kwasy Omega - 3, aminokwasy, L-karnityna

• Antyoksydanty: wit. E, wit.C

uzupełnienie ewentualnie zaistniałych deficytów: wit. gr. B, K, Fe

Choroby wątroby

• Cholangitis i cholangiohepatitis, koty

• zap. przewodów żółciowych, gł. wewnątrzwątrobowych +wątroby + zap. woreczka żółciowego, zatkanie dróg żółciowych

• towarzyszy zap. trzustki, jelit

• nieleczone prowadzą do marskości wątroby

• dieta: jak przy FHL

Choroby wątroby - FHL

• Koty otyłe, średni wiek

• Idiopatyczne/wtórne ( ch. wątroby, nerek, tarczycy, jelit itd.)

• objawy: brak apetytu, obniżenie m.c., żółtaczka, hepatomegalia

• Diagnoza: biochemia - niemiarodajna; biopsja

• Rokowanie:dobre, przy wczesnym leczenia rozpoczęciu

Dietoterapia:

Energia:

• początkowo: DER = RER

• później stopniowo zwiększać DER

Białko:

• początkowo ¼ zalecanego poziomu białka, potem zwiększyć do zalecanego dla dorosłych kotów poziomu białka: 30 - 45% s.m.

• amkw. limitujące: metionina, arginina, tauryna

• wyjatek: encephalopatia wątrobowa

• L - karnityna:

transport LKT do mitochondriom; usuwa toksyczne gr. acylowe z kom.; ustala równowagę pomiędzy CoA/acetyloCoA

• leczniczo : efekt ? 250 - 500 mg/kota/d

• prewencja przy odchudzaniu: 7 - 14 mg/kg m.c./d.

Choroba spichrzeniowa

• Copper associated hepatotoxicosis

• Bedlington terriers

• Wrodzona, autosomalna, homozygota recesywna

• Gromadzenie Cu, uszkodzenie hepatocytów

• Jeżeli pies przeżyje prowadzi do marskości wątroby

Dieta niskomiedziowa do końca życia!:

• komercyjna: np. Hill's l/d lub u/d, Royal Hepatic

• domowa: ser biały, ryż, ser żółty, tofu, soja, jaja

• unikać produktów średnio- i wysokomiedziowych, czyli:

mięsa, podrobów, nasion roślin strączkowych, skorupiaków, czekolady itd

• unikać prep. wit - min z Cu

• stos. antagonistę Cu w postaci Zn

• lek z wyboru: D-penicillamina