Ćwiczenia 7 25.04.2007

System Prawa

Co to jest system prawa?

system - zbiór elementów w pewien sposób uporządkowany, w pewnym stopniu uporządkowany

• zbiór

• kolektywny (mereologiczny) - pewien agregat przedmiotów np. księgozbiór, partytura

• dystrybutywny - zbiór elementów wyróżnionych ze względu na jakąś cechę np. studenci administracji

System prawa stanowi zbiór zarówno w sensie kolektywnym jak i dystrybutywnym.

Elementy systemu prawa

• koncepcja I - akty prawne - władcze oświadczenie woli w zakresie jego kompetencji przedmiotowej i terytorialnej zmierzające do wywołania skutków prawnych

• akt normatywny - władcze oświadczenie organu państwa wydane z zachowaniem pewnego trybu i skierowane do adresatów określonych generalnie np. ustawa, Konstytucja, zarządzenie ministrów

• samoistny np. ustawa

• niesamoistny - wydany na podstawie aktów wyższego rzędu - rozporządzenie, zarządzenie

• akt indywidualny (???) - akt indywidualny o charakterze władczym który reguluje sytuację prawną konkretnego adresata np. pozwolenie na budowę

• koncepcja II - przepisy prawne

• koncepcja III - normy prawne

Akty administracyjne

• konstytutywne - mają charakter prawotwórczy np. decyzja o pozwoleniu na broń, udzielenie ślubu

• deklaratoryjne - potwierdzają dotychczasową sytuację prawną np. akt urodzenia

System prawa a system źródeł prawa

Definicje systemu źródeł prawa

- pierwotna ogólna przyczyna powstania norm prawnych

- zjawisko wpływające na powstanie poszczególnych norm prawnych

- forma powstawania norm prawnych

- materiały historyczne związane z powstaniem norm prawa (np. protokoły posiedzeń)

- pomniki norm prawa

- zdarzenie powodujące nabycie praw, obowiązków

Podział źródeł prawa

• źródła poznania prawa - wszystkie czynniki mogące dostarczyć informacji o istniejącym prawie np. dzienniki ustaw, pomniki prawa

• źródła powstania prawa

• materialne - czynniki wpływające na treść danego prawa, które sprawiły że prawo przyjęło taką a nie inną postać

• formalne - działania organów prawotwórczych i efekty tej działalności

System prawa jest efektem działalności źródeł prawa w znaczeniu formalnym.

Uporządkowanie systemu prawa

Hierarchiczność

Prawo ma strukturę hierarchiczną (podrzędności i nadrzędności).

Podział systemów

• statyczne - o powiązaniach hierarchicznych treściowych (materialnych) - z normy wyższej można wydedukować normy niższe - np. system moralny

• dynamiczne - powiązania formalne, na zasadzie delegacji - organ hierarchicznie wyższy, który deleguje kompetencje do wydania aktów prawnych organowi niższemu

• mieszane

System prawa jest systemem mieszanym z przewagą sytemu dynamicznego.

Niesprzeczność

System prawa musi być dostatecznie niesprzeczny.

Podział sprzeczności (niezgodności)

I

• abstrakcyjna - jeśli w dowolnej sytuacji nie mogą być spełnione poprzez zachowanie się zgodnie z nimi

• konkretne - niemożność spełnienia obu norm dotyczy konkretnej sytuacji i konkretnej sytuacji

• prakseologiczna - normy mogą być łącznie spełnione ale efekt spełnienia jednej niweluje efekt spełnienia drugiej

II

• techniczne - wynikają z wad techniki prawotwórczej (prawodawczej) np. uchwalanie ustaw nie pasujących do systemu prawa, ciągłe dopisywanie poprawek -

• zjawisko inflacji prawa - gwałtowny wzrost liczby wydawanych aktów prawnych

• zjawisko instytucjonalizacji prawa - jest problem wydamy ustawę

• polityczne - są rezultatem gier politycznych

III

Z punktu widzenia organów stosujących prawo

• pozorne - źle zinterpretowano, coś pominięto, są to raczej sprzeczności sformułowań prawa a nie samego prawa - możemy sobie z tym poradzić za pomocą reguł kolizyjnych.

• realne - są to głównie sprzeczności polityczne - są one usuwalne wyłącznie na podstawie działalności prawotwórczej

Zupełność

Rodzaje zupełności

• obowiązywania - zachodzi wtedy gdy o każdej normie można orzec czy należy lub nie należy do systemu prawa - istnienie normy zamykającej system - należy uznać za obowiązujące wszystkie normy które zostały ustanowione z zachowaniem procedur umożliwiających obowiązywanie

• materialna (kwalifikacyjna) - gdy o każdym zachowaniu można orzec czy jest przedmiotem zakazu, nakazu czy dozwolenia - wiąże się z pojęciem ogólnej normy wyłączającej (co nie jest zakazane jest dozwolone)

• proceduralna - konsekwencja generalnego nakazu rozstrzygnięcia - organ ma obowiązek rozstrzygnąć należycie dany przypadek i nie może odmówić rozstrzygnięcia z powodu braku uregulowań.

Luki w prawie

luki w prawie - z punktu widzenia zupełności materialnej system prawa jest zupełny jeśli nie ma luk.

Podział luk

• konstrukcyjna - swoista luka w prawie - brak czegoś w danym przepisie

• techniczna luka w prawie - brakuje jakiejś grupy przepisów np. istnieje instytucja ale nie ma określonych jej kompetencji

• aksjologiczna

• contra legem - ujemna ocena pewnej regulacji prawnej - np. krytycy aborcji uznają obecną regulację za lukę aksjologiczną contra legem

• extra legem - ujemna ocena nie przewidzenia skutków prawnych jakiegoś zdarzenia - określa jedynie negatywne konsekwencje faktu

• intra legem - ujemna ocena zbyt luźnego sformułowania np. zbyt dużej wolności w podejmowaniu decyzji przez organ

• logiczna - wiąże się ze sprzecznościami w prawie - można ją usunąć przy zastosowaniu reguł kolizyjnych

Jak coś to Wróblewski

P.D. -> stosowanie prawa

2