SPRAWA 6/64 Flaminio Costa vs. E.N.E.L
STAN FAKTYCZNY: Ustawa włoska z 1962 r. znacjonalizowała wytwarzanie i dystrybucję energii elektrycznej . F.Costa odmówił zapłacenia faktury za prąd wystawionej przez przedsiębiorstwo E.N.E.L. twierdząc, iż ustawa, na mocy której utworzone zostało przedsiębiorstwo E.N.E.L, narusza postanowienia Traktatu EWG, (art. 37, 52, 93, 102) . Sąd krajowy wystąpił z wnioskiem do Trybunału o wykładnię powyższych postanowień Traktatu
TEZY ORZECZEŃ: Włączenie postanowień prawa wspólnotowego w systemy prawne poszczególnych państw członkowskich oraz litera i duch Traktatu powodują, że państwa te nie mogą jednostronnie podejmować żadnych środków przeciwko przyjętemu przez nie porządkowi prawnemu. Ze względu na specyficzny charakter prawa stanowionego przez Traktat żadne normy prawa wewnętrznego nie mogą mieć przed nim pierwszeństwa, aby nie pozbawić go jego charakteru prawa wspólnotowego i nie podważać podstaw prawnych samej Wspólnoty
UWAGI: zasada prymatu-pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed prawem krajowym, konieczność efektywnej implementacji prawa wspólnotowego oraz zakaz stosowania jakichkolwiek przepisów sprzecznych z normami wspólnotowymi
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 15 lipca 1964 wydany w trybie prejudycjalnym w sprawie 6/64 Flaminio Costa v E.N.E.L. (CELEX: 61964J0006) wprowadził zasadę, że prawo wywodzące się z Traktatu nie może być podważone przez ustawy krajowe. Przekazanie zaś krajowych praw i zobowiązań do systemu prawnego Wspólnot niesie za sobą trwałe ograniczenie suwerennych praw państw członkowskich, którego żaden późniejszy, jednostronny akt prawny, rozbieżny z ujęciem prawa Wspólnot, nie może podważyć (zob. zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego).
Trybunał Sprawiedliwości zmienił także koncepcję odnośnie umiejscowienia wspólnotowego porządku prawnego. Rok wcześniej w sprawie Van Gend & Loos stwierdził, że stanowi ono część prawa międzynarodowego:
[...] Wspólnota stanowi nowy porządek prawny w prawie międzynarodowym [...]
W sprawie Costa vs. E.N.E.L. zaś klasyfikuje je jako osobny porządek prawny:
[...] w odróżnieniu od zwyczajnych umów międzynarodowych traktat EWG ustanowił własny porządek prawny, który został włączony do systemu prawnego państw członkowskich po jego wejściu w życie i który ma charakter wiążący dla sądów krajowych;
Flaminio Costa v. ENEL (1964):
Stan faktyczny: W 1962 r. włoska ustawa znacjonalizowała przemysł energetyczny. W związku z tym pojawił się problem - czy ustawa ta jest zgodna z przepisami traktatowymi. Sąd włoski, na żądanie F. Costa w sprawie przeciwko zarządowi ENEL (dystrybutor energii elektrycznej), wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o wykładnię przepisów tej ustawy oraz wyjaśnienie:
- czy włoska ustawa była zgodna z Traktatem,
- czy sąd krajowy może stosować prawo wspólnotowe.
Trybunał w sprawie Flaminio Costa v. ENEL (1964) również odwołał się do specyfiki porządku prawnego EWG i orzekł, że Traktat stworzył własny porządek prawny, który następnie włączony został do porządków prawnych państw członkowskich i musi być stosowany przez ich sądy. Trybunał orzekł ponadto, że żadne normy prawa wewnętrznego nie mogą mieć pierwszeństwa przed prawem stanowionym przez Traktat, aby nie pozbawiać go jego charakteru prawa wspólnotowego i nie podważać podstaw prawnych samej Wspólnoty. Poprzez utworzenie Wspólnoty państwa członkowskie ograniczyły swoje prawa suwerenne i przez to utworzyły korpus prawa, które jest wiążące dla ich obywateli i dla nich samych. Na szczególną uwagę zasługuje również fakt, iż orzeczenie w sprawie Flaminio Costa v. ENEL po raz pierwszy zaakcentowało zasadę absolutnego prymatu prawa wspólnotowego przed prawem wewnętrznym. Trybunał stwierdził, że zasada ta stanowi istotę wspólnotowego porządku prawnego, a jej naruszenie stawiałoby pod znakiem zapytania cały ten porządek prawny. Według Trybunału przynależność państw członkowskich do Wspólnoty pozbawia je możliwości przyznania środkom krajowym pierwszeństwa w stosunku do prawa wspólnotowego. Co więcej - żadne przepisy prawa krajowego nie mogą znajdować się ponad prawem traktatowym. Zatem, na podstawie tego orzeczenia Trybunał wskazał, że bez znaczenia dla zasady pierwszeństwa jest ranga przepisu w krajowym systemie źródeł prawa oraz data uchwalenia takiego przepisu.