Administracja publiczna w systemie nauk.
Nauka administracji cechuje się tym, iż dotyczy pewnych procesów występujących w administracji, ale także podejmuje problematykę jej struktury i sposób działania. Bada nie tylko stan faktyczny opiniując o nieprawidłowościach, ale także stawia hipotezy i bada ogół zjawisk zachodzących w aparacie wykonawczym państwa. Zalicza się ją do nauk społecznych stosujących metody empiryczne, zajmujące się funkcjonującym w danym państwie aparatem administracyjnym.
Klasyfikacja "wiedzy administracji" może być dokonana następująco: nauka prawa administracyjnego, nauka administracji, polityka administracyjna.
Treść i zakres administracji publicznej.
Administracja publiczna to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem formach.
Administracja w ujęciu przedmiotowym- zakres realizowanych spraw.
Administracja w ujęciu podmiotowym- organy tworzące administrację publiczną.
Funkcje administracji publicznej.
Funkcja porządkowo - reglamentacyjna związana z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Zwana czasem po prostu reglamentacyjną, dotyczącą regulowania życia obywateli (np. kodeksem drogowym).
Funkcja świadcząca, czyli świadczenia usług publicznych lub ich świadczenia za pośrednictwem instytucji świadczących, należących do sektora publicznego (przedsiębiorstw użyteczności publicznej i zakładów administracyjnych). W ramach tej funkcji organy administracji publicznej zaspokajają potrzeby społeczne, np. utrzymując szpitale.
Funkcja wykonywania uprawnień właścicielskich- administracja wykonuje uprawnienia właścicielskie państwa np. w odniesieniu do majątku publicznego. W Polsce takim organem o ogólnej reprezentacji właścicielskiej jest od 1996 r. Minister Skarbu państwa.
Podmioty, organy i instytucje administracji publicznej.
Administracja publiczna w ujęciu podmiotowym obejmuje aparat administracyjny- jest to uporządkowany wewnętrznie układ, którego elementy odpowiadają za określone zadania. To system na który wpływa prawo. Kolejnym podmiotem są organy administracji. Organ to osoba lub osoby odgrywające centralną rolę w administracji publicznej. Jeżeli twierdzimy, że organ działa w imieniu całego organizmu państwowego, to znaczy, że działa w imieniu woli społecznej. Jednostkami pomocniczymi organów to urzędy, które wykonują często zadania zlecone przez organy. Działają według określonych struktur. Instytucjami administracji publicznej w rozumieniu przepisów prawa są naczelne organy administracji rządowej i samorządowej.
Organizacja administracji terytorialnej.
W kontekście podziału terytorialnego państwa można wyróżnić dwa modele państwa: model oparty na centralizacji (sposób dystrybucji władzy prowadzący do koncentracji uprawnień decyzyjnych w rękach organów centralnych i równoczesne ograniczenie kompetencji niższych szczebli struktury organizacyjnej np. samorządu terytorialnego) oraz model oparty na decentralizacji (proces przenoszenia uprawnień decyzyjnych z naczelnych ośrodków kierowniczych na organy podległe). W warunkach demokracji najczęściej oznacza przekazanie uprawnień ze szczebla administracji rządowej na szczebel samorządu terytorialnego, którego samodzielność i uprawnienia są ustawowo zagwarantowane. Powyższe rozróżnienie dzieli państwa na federalne i jednolite.
Administracja samorządowa jest zdecentralizowana, co oznacza, że województwo, powiat i gmina działają niezależnie od siebie. Nadzór nad wszystkimi jednostkami samorządu terytorialnego sprawuje wojewoda, a więc organ administracji rządowej w województwie.
Podział terytorialny.
Oznacza sposób, w jaki podzielone jest państwo terytorialnie. Tak więc państwo może być unitarne (jednolite) bądź federalne.
Państwo unitarne- państwo, w którym jednostki terytorialno-administracyjne są podporządkowane organom centralnym i nie mają autonomii, ani żadnej politycznej samodzielności.
Państwo federalne - państwo, które składa się z mniejszych części (stanów, landów). Państwa związkowe posiadają zwykle szeroką autonomię wewnętrzną oraz tworzą w niektórych kwestiach własne prawa, wspólna pozostaje najczęściej polityka zagraniczna i obronna. Kraje federacyjne posiadają wspólną walutę.
Administracja rządowa a samorząd terytorialny.
Współcześnie relacje pomiędzy administracją rządową a samorządem terytorialnym określa się jako „dualizm administracji”, tj. podział administracji publicznej (państwowej) na dwa piony: administracja rządowa i administracja samorządowa. Dualizm administracji wiąże się z decentralizacją a więc z brakiem hierarchiczności między administracją rządową a samorządową. Administracja rządowa jest scentralizowana i składa się z dwóch szczebli- centralnego i terenowego. Organ wyższy może wydawać polecenia organom niższego szczebla stąd mówimy o hierarchiczności. Administracja samorządowa opiera się na zasadzie decentralizacji , a wiec organy wyższego stopnia nie mają uprawnień do wydawania poleceń organom niższego szczebla.
Organizacja samorządu terytorialnego.
Administrację samorządową ukształtowano w Polsce na 3 szczeblach: gminnym, powiatowym i wojewódzkim. Organy każdej jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania publiczne na obszarze własnej właściwości miejscowej. Samorząd terytorialny wykonuje kompetencje niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych w celu zaspokojenia potrzeb ludzi zamieszkujących obszar działania danej jednostki organizacyjnej. Do organów samorządu terytorialnego należą:
organy stanowiące:
sejmik województwa,
rada powiatu,
rada gminy.
organy wykonawcze:
marszałek i zarząd województwa,
starosta i zarząd powiatu,
wójt (burmistrz, prezydent).
Organizacja administracji rządowej.
Administracja rządowa dzieli się na administrację centralną i administrację terenową. Administracja centralna dzieli się z kolei na organy naczelne (a więc Rada Ministrów i jej organy) i organy centralne (a więc konkretne urzędy podlegające konkretnym ministrom). Organy naczelne dzielą się na urzędy resortowe i urzędy pozaresortowe. Organy centralne są podległe organom naczelnym, jednak w hierarchii stoją wyżej od administracji terenowej (wojewoda). Administrację terenową można dodatkowo podzielić na administrację zespoloną i administrację niezespoloną (specjalną).
Administracja zespolona to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane wojewodzie. (np. wicewojewodowie, zespolone służby, inspekcje, straż wojewódzka)
Administracja niezespolona to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom. Są to wyspecjalizowane organy administracji, których kompetencje mieszczą się w ramach jednego resortu (quasi-resortu). Oparte są z reguły na zasadzie centralizacji.
Organizacja administracji centralnej.
Administracja centralna dzieli się na organy naczelne (a więc Rada Ministrów i jej organy) i organy centralne (a więc konkretne urzędy podlegające konkretnym ministrom). Organy naczelne dzielą się na urzędy resortowe i urzędy pozaresortowe. Organy centralne są podległe organom naczelnym.
Skład i funkcje Rady Ministrów.
Rada Ministrów to w Polsce konstytucyjny organ władzy wykonawczej (razem z Prezydentem). Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów oraz ministrów. Ministrowie podlegają Prezesowi Rady Ministrów. Rada Ministrów wywodzi się z większości politycznej Sejmu i ponosi odpowiedzialność polityczną i konstytucyjną przed Sejmem.
Funkcje:
* zapewnia realizację ustaw i wydaje rozporządzenia
* zapewnia ochronę interesu Skarbu Państwa
* uchwala projekt budżetu, zapewnia jego wykonanie oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych
* utrzymuje stosunki z rządami innych państw
* zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne kraju
* koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej
Ministerstwa i inne agendy administracji centralnej.
Wszystkie sprawy ustrojowe Rady Ministrów zostały określone przez ustawę z 08 sierpnia 1996r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów. Ustawa wskazuje na hierarchiczną strukturę Rady Ministrów, tzn. że Prezes Rady Ministrów, który stoi na czele aparatu administracji rządowej pełni funkcje kreacyjne (a więc powołuje ministrów) oraz kontrolne (kontroluje prace rządu). Drugim w hierarchii organem są ministerstwa, których liczbę określa wspomniana ustawa. Na czele ministerstwa stoi minister, natomiast za organizację pracy odpowiada Dyrektor Generalny Urzędu Ministerstwa. Trzecie miejsce w hierarchii zajmują tzw. agendy rządowe. Są to placówki aparatu administracji rządowej, które nie mają statusu ministerstwa, jednak z uwagi na zakres prowadzonych spraw odpowiadają randze ministerstwa. Do takich agend zaliczyć możemy np.: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych. Status agendy ma też Krajowa Szkoła Sądownictwa (Kraków, Lublin) oraz Krajowa Szkoła Administracji Publicznej (Warszawa). Za jakość pracy administracji na szczeblu ministerstw oraz innych agend rządowych odpowiadają urzędnicy.
Kadry administracji.
Z punktu widzenia formalnego status urzędnika administracji rządowej określa ustawa o służbie cywilnej. Natomiast status urzędnika administracji samorządowej określa ustawa o pracownikach samorządu terytorialnego.
Służba cywilna obejmuje swym zasięgiem osoby zatrudnione na stanowiskach urzędniczych w administracji rządowej. Chodzi tu o osoby pracujące w kancelarii premiera, urzędach ministerstw oraz w komitetach wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędów centralnych organów administracji rządowej, jak również urzędów wojewódzkich. Zgodnie z obowiązującymi obecnie regulacjami ustawowymi w skład korpusu służby cywilnej wchodzą pracownicy służby cywilnej oraz urzędnicy służby cywilnej.
Pracownikami samorządu terytorialnego są osoby zatrudnione w urzędach organów administracji samorządowej (gmina, powiat, województwo). Pracownicy samorządowi są wybierani na podstawie wyboru, powołania lub na podstawie umowy o pracę.
Pracownicy administracji centralnej.
Pracownikami administracji centralnej są Prezes Rady Ministrów, ministrowie oraz urzędnicy organów naczelnych i centralnych.
Pracownicy administracji rządowej.
Status urzędnika administracji rządowej określa ustawa o służbie cywilnej. Służba cywilna obejmuje swym zasięgiem osoby zatrudnione na stanowiskach urzędniczych w administracji rządowej. Chodzi tu o osoby pracujące w kancelarii premiera, urzędach ministerstw oraz w komitetach wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędów centralnych organów administracji rządowej, jak również urzędów wojewódzkich. Zgodnie z obowiązującymi obecnie regulacjami ustawowymi w skład korpusu służby cywilnej wchodzą pracownicy służby cywilnej oraz urzędnicy służby cywilnej.
Administracja a prawo.
Jednym z czynników kształtujących administrację publiczną jest prawo.
W momencie powstania państwa prawnego przyjęto, że działalność administracji musi być uregulowana prawem. Wskazuje na to Konstytucja RP. Działanie administracji publicznej zgodnie z prawem jest istotnym elementem ustroju państwa prawa. Prawo określa zadania administracji, organizuje aparat administracyjny, oraz formy czynności podejmowanych przez organy administracji i jej aparat.
Demokratyczne państwo prawa.
Państwo prawa istnieje wtedy, gdy organizacja i działanie władzy publicznej oparte są na prawie. Prawo określa wzajemne stosunki między władzami, władzą i jednostkami jako podmiotami prawa i między jednostkami. W takim państwie zagwarantowana jest równość obywateli. Dozwolone jest wszystko, czego nie zabrania prawo. Prawa jednych ograniczone są prawami drugich. Prawem związane jest społeczeństwo i władza. Prawo stoi ponad władzą. Podstawą rozstrzygania praw publicznych jest zasada większości. Demokratyczne państwo prawa to państwo konstytucyjne, państwo prawa , które realizuje zasady: suwerenności narodu, pluralizmu oraz trójpodziału władz.
Źródła prawa administracyjnego.
Jako źródła prawa administracyjnego rozumie się akty prawne powszechnie obowiązujące, wydane w określonej formie przez powołane do tego organ. Akt powszechnie obowiązujący, wiąże wszystkie podmioty, które posiadają cechy adresowe danego aktu prawnego.
Źródła prawa polskiego:
1. Konstytucja
2. Ustawy
3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe
4. Rozporządzenia
5. Zarządzenia
6. Przepisy prawa miejscowego
Decyzje polityczne a koncepcje gospodarcze.
Decyzje polityczne przejawiają się w zastosowaniu klasycznych instrumentów policyjnych i reglamentacyjnych w postaci zezwoleń, kontyngentów, ceł, a także udziale państwa w zarządzaniu gospodarką narodową. Administracja publiczna może nie tylko ingerować w życie gospodarcze (interwencjonizm), ale i samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą (etatyzm).
Modele funkcjonowania gospodarki.
* gospodarka tradycyjna (naturalna)- producent wytwarza produkty w celu bezpośredniego zaspokojenia swoich potrzeb.
* gospodarka centralnie planowana- gospodarka, opierająca się na założeniach planów kilkuletnich, określających najważniejsze cele rozwoju państwa.
* gospodarka rynkowa- to taka, w której decyzje dotyczące zakresu i sposobu produkcji, podejmowane są przez suwerenne podmioty gospodarcze, kierujące się własnym interesem i postępujące zgodnie z zasadami racjonalności gospodarowania.
* gospodarka mieszana- składa się ona zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego. Większość gospodarek na świecie funkcjonuje w tym systemie.
Globalistyka.
Nauka zajmująca się badaniem procesów politycznych, gospodarczych i kulturalnych w skali globalnej. Zakres problemów, przed którymi obecnie stoi ludzkość, powoduje, że w ich rozwiązywaniu uczestniczą rządy, organizacje międzynarodowe oraz ruchy społeczno-polityczne. Wiele zagadnień dotyczy grupy państw lub regionów i staje się przedmiotem prac organizacji międzynarodowych. Interesuje się nimi światowa opinia publiczna. Duże znaczenie w rozwoju globalistyki mają procesy integracyjne (pogłębiająca się współzależność istniejących państw), będący jednym z najbardziej charakterystycznych zjawisk dzisiejszego świata. Jednym z przejawów globalistyki w polityce jest współpraca międzynarodowa rządów poszczególnych państw (np. w ramach Unii Europejskiej).
Co to jest państwo prawne?
Oznacza ścisłe stosowanie prawa przez wszystkie organy państwowe oraz przestrzeganie prawa przez inne podmioty.
Zgodnie z zasadą praworządności państwo prawa powinno:
-działać w granicach prawa,
-realizować zasadę równości wszystkich obywateli wobec prawa,
-gwarantować pewność prawa
-gwarantować prawo obrony obywatela przed sądem
-realizować zasadę Lex retro non agit (prawo nie działa wstecz)
Cechy państwa prawa:
-zabezpieczenia wolności
-równość wobec prawa
-pewność prawa
-trójpodział władzy
Jakie są główne zadania administracji w państwie?
Zadania realizowane przez administrację obejmują współcześnie niemal wszystkie dziedziny życia: budownictwo mieszkaniowe, pobór do wojska, kulturę oraz pobieranie podatków, funkcjonowanie poczty i lotnisk oraz ochronę środowiska, sprawy rejestracji partii politycznych, organizacji zgromadzeń i manifestacji, ale także sportowego połowu ryb.
Co to jest legalność działania administracji?
To postępowanie zgodne z obowiązującym prawem. Zasada legalizmu zawarta jest w art. 7 Konstytucji RP który stanowi, że: "Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa". Oznacza to, iż organy władzy publicznej nie mogą podejmować działań bez podania podstawy prawnej. Mogą czynić tylko to, co im prawo nakazuje lub pozwala.
Co to jest „zamknięty” system źródeł prawa administracyjnego?
Jeżeli chodzi o źródła prawa powszechnie obowiązującego, to konstytucja zawiera zamknięty katalog tych źródeł. Zamknięcie katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego oznacza, że nie może być innych źródeł prawa stanowionego, jak tylko te wymienione w Konstytucji. Zamknięcie katalogu źródeł prawa ma charakter przedmiotowy i podmiotowy. Zamknięcie katalogu źródeł prawa pod względem przedmiotowym oznacza, że w konstytucji zostały wyczerpująco wymienione wszystkie rodzaje aktów stanowienia prawa. Zamknięcie źródeł prawa pod względem podmiotowym oznacza, że Konstytucja wyczerpująco wymienia organy władzy publicznej, które są upoważnione do stanowienia prawa, a zatem do przyjmowania tych wymienionych aktów.
Co to są przepisy administracyjne?
Ich podstawą wydania jest nie delegacja ustawowa, lecz kompetencja administracyjna. Są to np. zarządzenia organów centralnych administracji rządowej wydawane w ramach określonych ustawami kompetencji tych organów, przepisy stanowione przez NBP, ZUS, uchwały samorządów zawodowych, statuty, przepisy organizacyjne, przepisy w zakresie władztwa zakładowego.
Co to jest administracja wykonawcza?
Administracja wykonawcza to administracja centralna działająca na rzecz realizacji zadań publicznych w określonych sprawach.
Co to jest decentralizacja i deregulacja?
Decentralizacja administracji to układ organizacyjny oparty na samodzielności w wykonywaniu zadań przez jednostkę zdecentralizowaną, ograniczony tylko ściśle określonymi środkami nadzoru. Oznacza to brak hierarchicznej podrzędności jednych organów nad drugimi. Podstawowym przykładem jest samorząd terytorialny, który swoje zadania wykonuje we własnym imieniu, na własny rachunek i na własną odpowiedzialność, oraz samorząd zawodowy i gospodarczy.
Deregulacja to zmniejszenie oddziaływania państwa na ekonomiczną sferę kraju, czyli przede wszystkim na rynek, poprzez brak ingerencji w ustalanie cen oraz jakości dóbr i usług. Jest to także znoszenie regulacji prawnych na linii pracownik-pracodawca poprzez znoszenie lub obniżanie płacy minimalnej. Deregulacja wiąże się ściśle z procesem liberalizacji gospodarki, a często i prywatyzacji. Polskim przykładem może być tu zniesienie zakazu posiadania zagranicznych kont bankowych przez polskich obywateli, co znacznie ułatwiło swobodę przepływu kapitału.
Co to jest dekoncentracja?
Dekoncentracja polega na rozproszeniu kompetencji na większą ilość organów.
Dekoncentracja terytorialna odbywa się w pionie, polega na przeniesieniu kompetencji na organy niższego szczebla. Dekoncentracja pozioma (resortowa) to przeniesienie kompetencji z jednego resortu na organ na tym samym szczeblu w innym resorcie. Dekoncentracja skośna to przeniesie kompetencji z jednego resortu na organ niższego szczebla w drugim resorcie.
Elementem dekoncentracji jest hierarchiczne podporządkowanie.
Co to jest dualistyczny model administracji?
To podział administracji na rządową i samorządową. Przeciwieństwo- monizm, który polega na istnieniu wyłącznie administracji państwowej, nie występuje podział na administrację rządową i samorządową.
Co to jest administracja samorządowa?
To zespół organów publicznych powołanych do realizowania zadań państwa w terenie. Administrację samorządową ukształtowano w Polsce na 3 szczeblach: gminnym, powiatowym i wojewódzkim. Organy każdej jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania publiczne na obszarze własnej właściwości miejscowej.
Charakterystyka pracowników samorządu terytorialnego.
Pracownikami samorządu terytorialnego są osoby zatrudnione w urzędach organów administracji samorządowej (gmina, powiat, województwo). Pracownicy samorządowi są wybierani na podstawie wyboru, powołania lub na podstawie umowy o pracę. Pracownicy administracji samorządowej muszą być pełnoletni, posiadać pełnię praw publicznych i posiadać odpowiednie kwalifikacje do zajmowanego stanowiska. Muszą mieć obywatelstwo polskie. Wyjątkiem są stanowiska, które swym zakresem działalności nie wpływają bezpośrednio na sprawowanie władzy- wówczas może być zatrudniony cudzoziemiec, któremu przysługuje prawo do podjęcia pracy na terenie RP i który legitymuje się udokumentowaną znajomością języka polskiego.
Charakterystyka służby cywilnej.
Służba cywilna obejmuje swym zasięgiem osoby zatrudnione na stanowiskach urzędniczych w administracji rządowej. Chodzi tu o osoby pracujące w kancelarii premiera, urzędach ministerstw oraz w komitetach wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędów centralnych organów administracji rządowej, jak również urzędów wojewódzkich. Zgodnie z obowiązującymi obecnie regulacjami ustawowymi w skład korpusu służby cywilnej wchodzą pracownicy służby cywilnej oraz urzędnicy służby cywilnej.
Co to jest aparat administracji rządu w terenie?
To administracja rządowa terenowa (wojewoda). Administrację rządową w terenie można podzielić na administrację zespoloną i administrację niezespoloną (specjalną).
Administracja zespolona to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane wojewodzie. (np. wicewojewodowie, zespolone służby, inspekcje, straż wojewódzka)
Administracja niezespolona to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom. Są to wyspecjalizowane organy administracji, których kompetencje mieszczą się w ramach jednego resortu (quasi-resortu). Oparte są z reguły na zasadzie centralizacji.
Co to jest administracja specjalna?
To inaczej administracja niezespolona. Jej organami są podmioty podporządkowane właściwym ministrom oraz kierownikom państwowym osób prawnych i kierownikom innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa. Działalność organów administracji niezespolonej oparta jest z reguły na zasadzie centralizacji. Działają w ramach zasadniczego podziału terytorialnego kraju lub w ramach podziałów specjalnych.
Na czym polega wykonywanie uprawnień właścicielskich?
Polega to na rozdysponowaniu dóbr publicznych, np. majątku publicznego przez właściwe organy administracji publicznej, w Polsce od 1996 r. takim organem jest Minister Skarbu Państwa.
Co to jest administracja rządowa?
To zorganizowana działalność realizowana przy pomocy określonego aparatu i zmierzająca do osiągnięcia pewnych celów. W przypadku administracji rządowej jest to administracja centralna, która obejmuje zasięgiem cały kraj oraz administracja terenowa, która obejmuje obszar danego województwa.
Co to jest rządowa administracja terenowa?
To organ wojewody (przedstawiciel rządu na poziomie województwa, wojewoda odpowiada za wykonywanie polityki Rady Ministrów w województwie). Administrację rządową w terenie można podzielić na administrację zespoloną i administrację niezespoloną (specjalną).
Administracja zespolona to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane wojewodzie. (np. wicewojewodowie, zespolone służby, inspekcje, straż wojewódzka)
Administracja niezespolona to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom. Są to wyspecjalizowane organy administracji, których kompetencje mieszczą się w ramach jednego resortu (quasi-resortu). Oparte są z reguły na zasadzie centralizacji.
Jakie są organy administracji rządowej?
Administrację rządową tworzą centralne organy administracji rządowej oraz różne organy administracji w województwie. Centralnymi organami administracji rządowej są: Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, Ministrowie. Natomiast administrację rządową na obszarze województwa tworzą wojewodowie i podległa im administracja zespolona.
Co to jest gabinet polityczny ministra?
Gabinety Polityczne, czyli zespoły doradców opracowujące szczegółowe założenia polityki rządu i poszczególnych ministerstw. Istnieją w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i w ministerstwach.
Jakie są zasady organizacji ministerstw?
Wszystkie sprawy ustrojowe Rady Ministrów zostały określone przez ustawę z 08 sierpnia 1996r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów. Ustawa wskazuje na hierarchiczną strukturę Rady Ministrów, tzn. że Prezes Rady Ministrów, który stoi na czele aparatu administracji rządowej pełni funkcje kreacyjne (a więc powołuje ministrów) oraz kontrolne (kontroluje prace rządu). Drugim w hierarchii organem są ministerstwa, których liczbę określa wspomniana ustawa. Na czele ministerstwa stoi minister, natomiast za organizację pracy odpowiada Dyrektor Generalny Urzędu Ministerstwa. Trzecie miejsce w hierarchii zajmują tzw. agendy rządowe. Są to placówki aparatu administracji rządowej, które nie mają statusu ministerstwa, jednak z uwagi na zakres prowadzonych spraw odpowiadają randze ministerstwa.
Podstawa i charakter prawny ministerstw.
Rada Ministrów jako organ władzy wykonawczej ma powierzone w zakresie zadań i kompetencji jako najważniejsze zadanie prowadzenie na bieżąco polityki państwa i rządzenie państwem. W przepisach konstytucyjnych znalazło to wyraz w formule, że należą do niej wszystkie sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego (art. 146 ustęp 1 i 2 Konstytucji RP). Radzie Ministrów podporządkowany jest rozległy i skomplikowany układ organizacyjny zbudowany hierarchicznie. Wszystkie sprawy ustrojowe tj. związane z organizacją wewnętrzną Rady Ministrów określa ustawa z dnia 08 sierpnia 1996r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów.
Jakie są cechy demokratycznego państwa prawnego?
Najbardziej charakterystyczne cechy państwa prawa:
1) zabezpieczenie wolności (ograniczenie wolności poprzez państwowe unormowanie - prawa człowieka granicą działania państwa);
2) równość wobec prawa (zniesienie podziałów stanowych);
3) pewność prawa (nadrzędność ustaw, postępowanie zgodne z przepisami prawa, sądowa ochrona prawna, zakaz stanowienia ustaw działających wstecz);
4) podział władzy (prawodawcza, wykonawcza, sądownicza).
Zgodnie z konstytucją, Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.
Co to jest „centrum rządu”?
Jest to Premier wraz ze swoim zapleczem (tj. doradcami do poszczególnych dziedzin życia społeczno-politycznego).
Co to jest federalizm?
Ustrój państwowy oparty na zasadzie federacji; przeciwieństwem federalizmu jest unitaryzm.
Państwo federalne - państwo, które składa się z mniejszych części (stanów, landów). Państwa związkowe posiadają zwykle szeroką autonomię wewnętrzną oraz tworzą w niektórych kwestiach własne prawa, wspólna pozostaje najczęściej polityka zagraniczna i obronna. Kraje federacyjne posiadają wspólną walutę.
Jakie są zadania własne samorządu terytorialnego?
Są to zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej, które są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.
Obecnie w Polsce funkcjonuje trójszczeblowy model samorządu terytorialnego, wyznaczany przez jednostki zasadniczego podziału terytorialnego kraju: gminę, powiat oraz województwo.
Zadania własne gminy dotyczą: nieruchomości, gminnych dróg i ulic, zaopatrzenia w wodę, transportu lokalnego, gminnych ośrodków pomocy społecznej, gminnych bibliotek.
Zadania własne powiatu dotyczą: transportu zbiorowego i dróg publicznych, gospodarki wodnej, przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy, współpracy z organizacjami pozarządowymi, wykonywania zadań powiatowych służb, inspekcji i straży
Zadania własne województwa dotyczą: edukacji publicznej (w tym szkolnictwa wyższego), ochrony zdrowia, polityki prorodzinnej, modernizacji terenów wiejskich, transportu zbiorowego i dróg publicznych, bezpieczeństwa publicznego.
Zadania własne na każdym szczeblu mogą się dublować. Zadania własne samorząd terytorialny realizuje we własnym imieniu, łączą się one z reguły ściśle z zaspokajaniem potrzeb danej jednostki samorządu terytorialnego, bowiem żaden inny podmiot nie wykona ich za daną jednostkę.
Co to jest zasada „komplementarna”?
Zasada komplementarności - uzupełnianie sie jednostek samorządu w zakresie wykonywania zadań administracji publicznej. W Polsce komplementarność nie występuje, gdyż jest ustawowe przekazanie zadań. Wyjątki to porozumienia miedzy jednostkami samorządu w sprawie przekazania zadań lub specjalne odrębne instytucje np. związek międzygminny, powiatów, województw - układ poziomy.
Co to jest recentralizacja?
Proces skupienia środków i decyzji w rękach państwa- przeniesienie części uprawnień z samorządu terytorialnego na administrację rządową.
Jaka jest ustawowa regulacja obowiązków urzędniczych?
Zgodnie z ustawą O służbie cywilnej z 18 grudnia 1998r, która weszła w życie 01 lipca 1999r członek korpusu służby cywilnej jest obowiązany w szczególności:
1) przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów prawa,
2) chronić interesy państwa oraz prawa człowieka i obywatela,
3) racjonalnie gospodarować środkami publicznymi,
4) rzetelnie i bezstronnie, sprawnie i terminowo wykonywać powierzone zadania,
5) dochowywać tajemnicy ustawowo chronionej,
6) rozwijać wiedzę zawodową,
7) godnie zachowywać się w służbie oraz poza nią.
Co to są akty prawne władzy centralnej?
Jest to rezultat tworzenia prawa przez organy władzy centralnej mające na celu wywołanie określonego skutku prawnego np. ustawa, rozporządzenie itd.
Co to jest Europejska Karta Samorządu Lokalnego?
To dokument Rady Europy, który reguluje status samorządów lokalnych w relacji do władz danego państwa oraz w relacji do władz innych państw i działających w nich samorządów. Karta przyjęta została dnia 15 października 1985 r. w Strasburgu. Weszła w życie z dniem 1 września 1988 r. Polska ratyfikowała Kartę w 1993 r. EKSL propaguje ideę samorządu lokalnego, jako głównego elementu demokracji, zawiera katalog zasad istotnych dla prawidłowego funkcjonowania samorządu lokalnego.
Według Karty przy podziale zadań i kompetencji pomiędzy poszczególne szczeble administracji powinno się kierować zasadą subsydiarności, w myśl, której odpowiedzialność za sprawy publiczne powinny ponosić przede wszystkim te organy władzy, które znajdują się najbliżej obywateli. Celem ochrony autonomii i samodzielności społeczności lokalnych, Karta wprowadza ograniczenia dotyczące możliwości przeprowadzania administracyjnej kontroli ich działania. Kontrola taka może być sprawowana w oparciu o dwa kryteria: legalności i celowości działania.
Co to jest zasada subsydiarności?
To doktryna mówiąca, że państwo wkracza tylko tam gdzie inne rozwiązania są niemożliwe i gdzie rola państwa jest niezbędna.
Dążenie do zwiększenia roli samorządu jest przejawem tej doktryny.
Co to jest niecentralistyczny typ samorządu terytorialnego?
To taki typ samorządu, który nigdy nie był scentralizowany, a więc posiada własną autonomię i ma cechy państwa, choć jest regionem- częścią składową państwa. Występuje najczęściej w państwach federacyjnych. Każda z części składowych działa oddzielnie ale powiązane są ze sobą np. władzą wykonawczą.
Na czym polega związek pomiędzy tradycją samorządu a reżimem politycznym?
Po II wojnie światowej samorząd terytorialny funkcjonował, przez pewien czas, w postaci rad gminnych i zarządów gminy, oraz rad i zarządów miejskich i powiatowych, zlikwidowany został jednak 1950 r., tworząc jednolitą strukturę rad narodowych, które nie były już organami samorządu, ale terenowymi organami władzy państwowej.
Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym przywróciła ideę samorządu terytorialnego, opartego na zasadzie zrzeszenia, co polega na tym, że wszyscy mieszkańcy danej gminy z mocy prawa tworzą zrzeszenie, posiadającą osobowość prawną i wypełniającą zadania administracyjne.
Obowiązująca od 17 października 1997 r. Konstytucja RP ustala w art. 15, że ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej.
Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej.