KRYMINALISTYKA

Historyczne przesłanki powstania kryminalistyki

Pośrednie:

• Rozwój przestępczości

• Wyodrębnienie służb kryminalnych w organach ścigania

Bezpośrednie:

• Zapotrzebowanie policji na naukowe metody identyfikacji osób i rzeczy

• Rozwój nauk przyrodniczych i technicznych

Definicja, struktura, funkcje współczesnej kryminalistyki

Wg W. Gutekunsta; „Kryminalistyka to nauka o taktyce i technice popełniania przestępstw, taktyce i technice wykrywania przestępstw, taktyce i technice zapobiegania przestępstwom.”

Główne działy kryminalistyki:

• Taktyka kryminalistyczna

• Technika kryminalistyczna

• Strategia kryminalistyczna

Kryminalistyka realizuje funkcje:

• Rozpoznawczą

• Wykrywczą

• Dowodową

• Zapobiegawczą

Kierunki rozwoju współczesnej kryminalistyki:

• Adaptacja osiągnięć innych nauk

• Modyfikacja stosowanych metod i środków

• Opracowywanie własnych oryginalnych rozwiązań

• Wypracowywanie prewencji i profilaktyki kryminalistycznej

Cechy współczesnej kryminalistyki:

• Kompleksowość

• Nowoczesność

• Multidyscyplinarność

Miejsce kryminalistyki w systemie nauk

Kryminalistyka to nauka:

• Społeczna

• Stosowana

• Praktyczna

• Empiryczna

Pojęcie śladu kryminalistycznego (wg J. Sehna)

Ślady w znaczeniu kryminalistycznym to wszelkie zmiany w obiektywnej rzeczywistości, które jako spostrzegalne znamiona po zdarzeniach będących przedmiotem postępowania stanowią podstawę do odtworzenia przebiegu tych zdarzeń zgodne z rzeczywistością.

Klasyfikacja śladów kryminalistycznych w zależności od:

• Stopnia zorganizowania materii (materialne, w świadomości)

• Mechanizmu powstawania (odwzorowania, plamy, inne ślady)

• Wielkości (mikroślady, mikroślady)

• Pochodzenia (ślady ludzi, ślady zwierząt, ślady rzeczy, ślady zjawisk)

• Stopnia identyfikacji (indywidualne, grupowe)

Ujawnianie śladów kryminalistycznych

• Zasady ujawniania śladów kryminalistycznych

Zabezpieczanie śladów kryminalistycznych:

• Procesowe- formy zabezpieczenia procesowego śladu, funkcje zabezpieczenia procesowego

• Techniczne- metody zabezpieczenia technicznego śladu

Wykorzystanie śladów w postępowaniu przygotowawczym:

• Wnioskowanie- podstawy wnioskowania, kierunki wnioskowania

• Badania (rodzaje badań identyfikacyjnych, materiały wykorzystywane w badaniach identyfikacyjnych)

Identyfikacja kryminalistyczna

• Pojęcie cechy identyfikacyjnej

Cecha identyfikacyjna jest to właściwość obiektu wykorzystana w badaniach, charakteryzująca pod jakimś względem istoty żywe (ludzi, zwierzęta), ich czynności lub rzeczy

• Rodzaje cech identyfikacyjnych

• Pojęcie identyfikacji kryminalistycznej

Identyfikacja kryminalistyczna jest to ustalenie tożsamości człowieka, zwierzęcia lub rzeczy przez porównanie lub rozpoznanie

• Rodzaje identyfikacji kryminalistycznej (ze względu na: podmiot, metodę, liczebność etapów, przedmiot, liczebność obiektów zidentyfikowanych, rozstrzygnięcie kwestii stawianej przez organ procesowy)

• Wartość diagnostyczna a wartość dowodowa metody identyfikacji

1. Istota oględzin

1. Teoria oględzin. Podstawy prawne

2. Oględziny a kryminalistyczne badanie miejsca zdarzenia

3. Organizacja i przeprowadzania oględzin miejsca, osoby, rzeczy i zwłok

• Zasady prowadzenia oględzin

• Grupa operacyjno- procesowa (zadania, nadzór, kierownictwo)

• Etapy i fazy oględzin

• Wyznaczanie stałych odniesienia i punktów pomiarowych na śladach, numeracja śladów

• Sprzęt i środki do oględzin

1. Dokumentowanie przebiegu i wyników oględzin- środki techniczne stosowane w dokumentowaniu przebiegu oględzin oraz ujawnianiu i utrwalaniu informacji będących przedmiotem badań specjalistycznych

• Protokół oględzin (części protokołu, zasady sporządzania protokołu, mianownictwo rzeczy)

• Szkice kryminalistyczne (rodzaje i wymogi)

• Dokumentacja fotograficzna

• Metryczka śladu i inne dokumenty

2. Ekspertyza kryminalistyczna

1. Pojęcie ekspertyzy kryminalistycznej

2. Pojęcie wiadomości specjalnych

3. Rodzaje ekspertyz kryminalistycznych

4. Biegły i jego opinia

5. Podstawy prawne ekspertyzy, współpraca organu procesowego z biegłym

6. Tryb powoływania biegłych

7. Określanie przedmiotu i zakresu ekspertyzy

8. Podmioty wykonujące badania kryminalistyczne

9. Zasady formułowania pytań do biegłego

10. Interpretacja wyników badań (opinia kategoryczna a opinia alternatywna)

3. Eksperyment procesowo- kryminalistyczny

1. Pojęcie eksperymentu- ogólnie i w logice (wg Kotarbińskiego)

2. Eksperyment procesowo- kryminalistyczny w polskim prawie procesowym

3. Interpretacja pojęć: „doświadczenie” a „sprawdzenie” i „odtworzenie”

4. Eksperyment procesowo- kryminalistyczny a inne czynności dowodowe

5. Cele i przedmiot eksperymentu procesowo- kryminalistycznego

6. Przesłanki eksperymentu. Zakazy przeprowadzania eksperymentu procesowo- kryminalistycznego (przesłanki ujemne)

7. Taktyka realizacji eksperymentu procesowo- kryminalistycznego (czynności wstępne, przeprowadzeni eksperymentu)

8. Dokumentowanie przebiegu i wyników eksperymentu

9. Eksperyment w strukturze źródeł i środków dowodowych

• Eksperyment a przesłuchanie

• Eksperyment a oględziny

• Eksperyment a ekspertyza

4. Wykorzystanie wyników kryminalistycznych czynności dowodowych

1. Wnioskowanie o przebiegu zdarzenia, o osobie, o okolicznościach i czasie

2. Rekonstrukcja zdarzenia

3. Formułowanie i weryfikacja wersji kryminalistycznych

4. Badania w ramach ekspertyzy

5. Zbiory kryminalistyczne

Tezy szczegółowe:

1. Laboratoria kryminalistyczne Policji (struktury i zdania)

2. Komórki techniki kryminalistycznej komend miejskich i powiatowych Policji

3. zarządzanie jakością w służbie techniki kryminalistycznej

Opis tez szczegółowych:

Laboratoria kryminalistyczne Policji (struktury i zadania). W systemie policyjnej kryminalistyki funkcjonuje 40 ośrodków wykonujących ekspertyzy kryminalistyczne, w tym:

• Centralne Laboratorium Kryminalistyczne KGP

• 17 laboratoriów kryminalistycznych szczebla wojewódzkiego (16 w strukturze komend wojewódzkich Policji i jedno w Komendzie Stołecznej Policji)

• 22 sekcje zamiejscowe laboratoriów kryminalistycznych KWP (różnej wielkości od kilku do kilkunastu pracowników) zlokalizowane w byłych miastach wojewódzkich

Strukturę oraz zadania Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głównej Policji określa Komendant Główny Policji. Podstawowym zadaniem Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego jest stworzenie warunków do sprawnej i skutecznej działalności Policji w dziedzinie techniczno- kryminalistycznego zabezpieczenia procesu zapobiegania i zwalczania przestępczości przez:

1. Wykonywanie prac badawczych i eksperckich w dziedzinie kryminalistyki

2. Koordynowanie wykonywania zadań przez jednostki Policji w sferze techniczno- kryminalistycznej obsługi miejsc zdarzeń i badań laboratoryjnych

3. Prowadzenie kryminalistycznych baz danych, zbiorów i kartotek

4. Opracowywanie metod i standardów oraz ocenę jakości pracy w laboratoriach kryminalistycznych i komórkach techniki kryminalistycznej jednostek organizacyjnych Policji

5. Popularyzowanie nowatorskich metod oraz środków ujawniania, zabezpieczania i badania śladów kryminalistycznych

6. Nadawanie i weryfikowanie uprawnień do samodzielnego opracowywania ekspertyz kryminalistycznych i wydawania opinii

Na strukturę organizacyjną CLK KGP składają się następujące wydziały:

• Wydział Badań Dokumentów i Technik Audiowizualnych

• Zespół Badań Dokumentów

• Zespół Fonoskopie

• Zespół Fonografii

• Zespół Technik Magnetowidowych

• Zespół Badań Antroposkopijnych

• Zespół Badań Komputerowych

• Stanowisko Samodzielne Badań Wariograficznych

• Wydział Mechanikoskopii i Balistyki

• Zespół Badań Śladów Użycia Broni

• Zespół Obsługi Zbiorów i Magazynów

• Zespół Obsługi Systemu Arsenał

• Zespół Maechanikoskopii i Badań Atestacyjnych

• Zespół Badań Metaloznawczych i Oznaczeń Identyfikacyjnych

• Zespół Badań Wypadków Drogowych

• Wydział Chemii

• Zespół Badań Narkotykowych

• Zespół Badań Płynów Ustrojowych

• Zespół Analizy Organicznej

• Zespół Analizy Nieorganicznej

• Wydział Biologii

• Zespół Ekspertyz

• Zespół Analizy Genetycznej

• Zespół Obsługi Bazy Genom

• Wydział Daktyloskopii

• Zespół Identyfikacji

• Zespół Wizualizacji Śladów

• Zespół AFIS

• Zespół NAP EURODAC

• Zespół Centralnej Registratury Daktyloskopijnej

• Zespół Traseologii

• Wydział Organizacji i Postępu Naukowego

• Zespół do Spraw Organizacyjnych

• Zespół do Spraw Obsługi Kancelaryjnej

• Zespół do Spraw Dokumentacji i Obsługi Biblioteki Naukowej

• Zespół do Spraw Obsługi Finansowej, Zaopatrzenia i Transportu

• Zespół Analiz i Doskonalenia Zawodowego

• Zespół Postępu Naukowo- Technicznego

Zadania wydziałów oraz zespołów zostały przedstawione na stronie internetowej CKL KGP (http://www.kgp.gov.pl/ckl/wydzialy.htm)

Centralne Laboratorium Kryminalistyczne KGP sprawuje nadzór merytoryczny nad laboratoriami kryminalistycznymi i komórkami techniki kryminalistycznej w jednostkach Policji. Za zapewnienie i utrzymanie pewnego poziomu wykonywania ekspertyz i czynności techniczno- kryminalistycznych odpowiada Dyrektor CLK KGP. Centralne Laboratorium Kryminalistyczne KGP dokonuje ocen jakości pracy w LK KWP i komórkach terenowych oraz opracowuje coroczne zestawienia statystyczne pozwalające porównać efektywność pracy komórek zajmujących się techniką kryminalistyczną w różnych województwach.

W komendach wojewódzkich Policji oraz Komendzie Stołecznej Policji funkcjonują laboratoria kryminalistyczne. Zadaniem laboratoriów jest zapewnienie odpowiednich warunków do technicznej kryminalistycznej obsługi i miejsc zdarzeń kryminalnych oraz badań kryminalistycznych śladów i dowodów przestępstw, a także wsparcia techniczno- kryminalistycznego na rzecz podległych jednostek policji. Zakres wykonywanych w laboratoriach kryminalistycznych KWP ekspertyz kryminalistycznych jest zbliżony do zakresu ekspertyz CLK KGP pod względem reprezentowanych specjalności (odpowiednikiem wydziałów w CLK są pracownie LK KWP). Szczegółowe zakresy badań kryminalistycznych wykonywanych w LK KWP są dostępne w sekretariatach laboratoriów. Naczelnicy LK KWP sprawują nadzór nad komórkami techniki kryminalistycznej jednostek policji w województwie (organizują instruktarze, szkolenia, dokonują ocen jakości pracy oraz udzielają pomocy w zakresie obsługi techniczno- kryminalistycznej miejsc zdarzeń). W sekcjach zamiejscowych LK KWP są wykonywane ekspertyzy kryminalistyczne nie wymagające wysokospecjalistycznej aparatury badawczej i kosztownych środków (sekcje stopniowo są likwidowane).

Komórki techniki kryminalistycznej komend miejskich i powiatowych Policji są silnie zróżnicowane pod względem etatowym. Najczęściej w komórkach tych pracuje od 2 do 4 techników, którzy zapewniają techniczno- kryminalistyczną obsługę miejsc zdarzeń. W większych komórkach mogą pracować eksperci i wykonywać ekspertyzy kryminalistyczne dla jednostki policji. Podstawowe zadania techników to:

• Udział w oględzinach i innych czynnościach procesowych (ujawnianie i zabezpieczanie śladów, wykonywanie zdjęć, przeprowadzanie pomiarów i obliczeń oraz sporządzanie szkiców kryminalistycznych)

• Współudział w racjonalnym wykorzystaniu śladów i dowodów rzeczowych w badaniach kryminalistycznych (wstępna ocena i eliminacja śladów, pomoc w planowaniu czynności kryminalistycznych)

• Udział w przedsięwzięciach profilaktycznych (zabezpieczanie obiektów, dokumentowanie sytuacji sprzyjających powstawaniu wypadków i innych, prowadzenie szkoleń dla policjantów innych służb)

• Inne zadania (wykonywanie zdjęć sygnalitycznych, reprodukowanie dokumentów, utrwalanie przebiegu imprez sportowych, okolicznościowych i innych)

Szczegółowy katalog zadań powierzonych technikom i ekspertom kryminalistyki w trakcie wykonywania czynności procesowo- kryminalistycznych został określony w:

• Zarządzeniu nr 1426 Komendanta Głównego Policji z dnia 23 grudnia 2004r. w sprawie metodyki wykonywani czynności dochodzeniowo- śledczych przez służby policyjne wyznaczone do wykrywania przestępstw i ścigania ich sprawców

• Procedurach postępowania policji podczas organizowania i przeprowadzania oględzin miejsca przestępstwa (praca zbiorowa KGP L.dz. Ad- 1078/2001) z dnia 7 sierpnia 2001r.

Zarządzanie jakością w służbie techniki kryminalistycznej. Laboratoria kryminalistyczne oraz komórki techniki kryminalistycznej muszą być odpowiednio zarządzane. W celu zapewnienia właściwej realizacji powierzonych zadań jest konieczne ciągłe doskonalenie organizacji laboratoriów poprzez stwarzanie warunków gwarantujących jakość świadczonych usług kryminalistycznych zgodną z normami obowiązującymi w Unii Europejskiej. CLK KGP jako pierwsze laboratorium kryminalistyczne w Polsce uzyskało Certyfikat Systemu Jakości wydany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji oraz IQNet, potwierdzające spełnienie wymagań normy PN-EN ISO 9001-2001 e całym zakresie swojej działalności. Aktualnie trwa proces przygotowania CLK KGP i wojewódzkich laboratoriów kryminalistycznych do potwierdzenia kompetencji technicznych zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC 17025:2001. w konsekwencji ma on doprowadzić do standaryzacji wykonywanych badań, określania standardów wyposażenia badawczo- pomiarowego, specjalistycznych odczynników, materiałów oraz warunków lokalowych i środowiskowych we wszystkich laboratoriach kryminalistycznych w Policji. Więcej zobacz (http://www.kgp.gov.pl/clk/iso.htm)

---