WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA 19.10.2006

• prewencja ogólna - np. publiczna egzekucja

• prewencja szczegółowa - np. funkcja resocjalizacyjna i wychowawcza kary

• sankcja restytucji - przywrócenie stanu poprzedniego np. eksmisja

• egzekucje w Polsce:

• sądowa - przeprowadzana przez komorników sądowych, sądy

• administracyjna - przeprowadzana przez sądy skarbowe, ZUS

• sankcja nieważności - jeżeli czynność nie została dokonana w formie prawem przewidzianej albo posiada określone wady prawne to taka czynność nie wywołuje skutku prawnego, inaczej dana czynność jest nieważna

np. akt notarialny przeniesienia własności musi być

• można wyróżnić:

• nieważność bezwzględna - czynność nie ważna jest od samego początku z mocy samego prawa

• nieważność względna - zawarta czynność prawna jest ważna ale może być unieważniona

• ogromna rola innych norm - z procesu socjalizacji, wychowania

• mając normy nie musimy podejmować decyzji

• w wielu przypadkach przestrzeganie norm nam się opłaca

• u podstaw norm leży mądrość społeczna

• zachowania ludzi determinują przede wszystkim następujące systemy normatywne:

• moralność

• zwyczaje

• religia

• normy organizacji społecznej

moralność

• jest to historycznie ukształtowany zespół norm postępowania u podstaw których lezą oceny dobra i zła

• moralność ma charakter grzywny ze względu na różnicowane oceny dobra i zła

• nauka o moralności - etyka

• różnice pomiędzy prawem a moralnością:

1. prawo jest jedno a moralności jest wiele

2. prawo ma charakter spisany, skodyfikowany, a moralność w przeważającej mierze funkcjonuje w świadomości społecznej

3. na straży norm prawnych stoją sankcje zinstytucjonalizowane (skupione) - określone przepisani prawa, do realizacji których powołane są określone organy

4. na straży norm moralnych stoją sankcje niezinstytucjonalizowanych inaczej zwane sankcjami rozsianymi (pochodzą od innych członków społeczeństwa), mogą przybierać postać negatywnej opinii itd., najgorszą sankcją jest wykluczenie z grupy

5. prawo z natury swojej reguluje zachowania, natomiast normy moralne regulują też wiele myśli i uczucia

zwyczaje

• zwyczaj jest to zespół norm postępowania u podstaw których leży tradycja czyli długotrwała praktyka poparta doświadczeniem (czyli stanem świadomości), że w danych okolicznościach powinno się tak, a nie inaczej postąpić

• również mają charakter partykularny

• od zwyczaju należy odróżnić prawo zwyczajowe, czyli zwyczaj uznany przez organizacje państwową za prawo - uznanie może nastąpić w procesie stanowienia prawo albo w procesie stosowania prawa

• w polskim systemie prawa - zwyczaj i prawo zwyczajowe odgrywają marginalna rolę, może z wyjątkiem prawa morskiego

religia

• możemy wyróżnić 2 rodzaje norm religijnych:

1. normy religijne sensu stricte - w ścisłym tego słowa znaczeniu - normy te pochodzą od istoty nadprzyrodzonej

2. normy religijne sensu largo - w szerokim tego słowa znaczeniu - są to normy tworzone przez władze religijne np. prawo kanoniczne

normy organizacji społecznej

• w każdym społeczeństwie występuje mnogość i wielość organizacji społecznych np. partie polityczne, związki zawodowe, zrzeszenia, organizacje gospodarcze przybierające postać prawną ( spółki zoo), zwykle jest tak, że każda organizacja posiada swój własny system normatywny - powoduje że określona zbiorowość w ogóle jest organizacją, że się nie rozpada

• norm danej organizacji zwykle znajdują się w statucie tej organizacji, w różnego rodzaju regulaminach jak również w uchwałach władz danej organizacji

• stosunek prawa do innych systemów normatywnych ze względu na przedmiot regulacji

• są sfery zachowań ludzkich regulowane tylko i wyłącznie przez prawo i takie regulowane tylko przez inne systemy normatywne

• dylematy sumienia - jak jest rozbieżna norma prawna z moralnością np. donosicielstwo, aborcja

• zasady współżycia społecznego

• koncepcja szeroka - zgodnie z nią, zasady współżycia to wszystkie normy społeczne z wyjątkiem prawnych a więc normy moralne, religijne, zwyczajowe

• koncepcja wąska - zgodnie z którą zasady współżycia to część norm moralnych, które uzewnętrzniają się w stosunkach z innymi członkami społeczeństwa

• głównym zadaniem zasad współżycia społecznego jest uelastycznianie prawa i zbliżanie prawa do życia

• poprzez zasady współżycia następuje wprowadzeni na grunt prawa pierwiastka moralnego

1