Bezpieczeństwo militarne

Bezpieczeństwo ma dwa główne składniki: gwarancję nienaruszonego przetrwania danego podmiotu (jednostki) oraz swobodę jego rozwoju. Za istotę bezpieczeństwo uznaje pewność: … „istotą opartego na gwarancjach i nienaruszonego przetrwania i swobodach rozwojowych bezpieczeństwa jest pewność. Pewność jest bowiem warunkiem obu składników, a może być ona obiektywna i subiektywna. Bezpieczeństwo w syntetycznym ujęciu można określić jako obiektywną pewność gwarancji nienaruszonego przetrwania i swobód rozwojowych (J. Stańczyk…).

Problematyką bezpieczeństwa zajmowały się tradycyjnie studia strategiczne określane jako studia nad zagrożeniem , użyciem siły militarnej. Po zakończeniu zimnej wojny rozwinęły się studia nad bezpieczeństwem, które zajmują się także pozamilitarnymi aspektami bezpieczeństwa. B. Buzan wyróżnił pięć sektorów bezpieczeństwa: militarny, polityczny, ekonomiczny, ekologiczny, i społeczno-kulturowy.

Bezpieczeństwo militarne odnosi się do zagrożeń dla przetrwania państwa. Wartości, które mają być chronione to:

-integralność terytorialna,

- obrona terytorium przed agresją zewnętrzną o charakterze militarnym (suwerenność zewnętrzna)

Przedmiotem zainteresowania są potencjały obronne i ofensywne oraz postrzeganie intencji poszczególnych państw. PO zakończeniu zimnej wojny nastąpiło przesunięcie zainteresowania z rywalizacji między USA a ZSRR na regionalny poziom kompleksu bezpieczeństwa (Czaputowicz J., Bezpieczeństwo w teoriach stosunków międzynarodowych, Bezpieczeństwo międzynarodowe. Teoria i praktyka, pod red. K. Żukowskiej i M. Grącik, SzGH w Warszawie, s. 47-76).

Poszczególne rodzaje zagrożeń dla bezpieczeństwa możemy sklasyfikować według wielkości potencjalnych zniszczeń (destrukcyjności) oraz prawdopodobieństwa ich wystąpienia. Najgroźniejsze pod względem skali zniszczeń są zagrożenia o charakterze militarnym - wojna nuklearna i wojna konwencjonalna; prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest jednocześnie najniższe.

W następnej kolejności występują zagrożenia sektora politycznego, takie jak terroryzm i konflikty etniczne, których wystąpienie jest bardziej prawdopodobne, ale które są mniej destrukcyjne.

Zagrożenia ekonomiczne, destabilizacja rynków finansowych, zakłócenia w dostawie ropy naftowej oraz zagrożenia ekologiczne (katastrofy ekologiczne czy erozja gleby, itp.) są bardziej prawdopodobne, ale relatywnie mniej destrukcyjne.

Najbardziej prawdopodobne są zagrożenia w sektorze społeczno-kulturowym, takie jak niekontrolowana migracja, przestępczość zorganizowana, handel narkotykami, które są mniej niszczące.

Zapewnienie bezpieczeństwa w poszczególnych sektorach dokonywać się może na różnych poziomach. Właściwym poziomem dla przeciwstawienia się zagrożeniom bezpieczeństwa w sektorze militarnym i politycznym jest państwo, znaczenie ma także stabilność systemu międzynarodowego oraz skuteczność ONZ.

Bezpieczeństwo ekonomiczne zależne jest od polityki państwa, sytuacji na rynkach międzynarodowych oraz działań instytucji finansowych funkcjonujących na poziomie systemu międzynarodowego takich, jak MFW, Bank Światowy, Światowa Organizacja Handlu.

Bezpieczeństwo ekologiczne -poziom państwa nie jest natomiast najważniejszy dla zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego. Zagrożenia ekologiczne dotykają przede wszystkim społeczności lokalnych, i na tym poziomie mogą być skutecznie rozwiązywane. W sytuacji, gdy zagrożenia ekologiczne przemieszczają się przez granice jak w przypadku zanieczyszczeń powietrza i wody właściwy jest poziom regionalny. Gdy natomiast mają one konsekwencje dla całej społeczności międzynarodowej, jak w przypadku wycinania lasów tropikalnych, zaniku warstwy ozonowej i ocieplenia klimatu Ziemi właściwy jest poziom globalny.

Główna rola w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa społeczno-kulturowego, którego obiektem jest grupa społeczna lub jednostka, przypada państwu, ale wpływ mają także uregulowania międzynarodowe, np., regulacje Rady Europy dotyczące mniejszości narodowych

Rozbrojenie - likwidacja sił zbrojnych i zbro­jeń państw, przeprowadzona na podstawie umowy międzynarodowej; szerzej - działanie państw mające na celu wprowadzenie określo­nych ograniczeń, jeśli chodzi o ilość, jakość i rozmieszczenie sił zbrojnych oraz zbrojeń; usta­lenie pułapu zbrojeń, którego państwa zobo­wiązały się nie przekraczać (inaczej regulacja zbrojeń); działania zmierzające do przywróce­nia ustalonego na podstawie umowy międzyna­rodowej poziomu ograniczeń w przypadku jego przekroczenia (inaczej redukcja zbrojeń); dzia­łania prowadzące do całkowitej likwidacji i za­kazu użycia sił zbrojnych i zbrojeń w stosunkach między państwami.

Idea rozbrojenia jest przejawem dążenia do zachowania pokoju, czego dowodzą zwłaszcza sformułowania > planów wiecznego pokoju czy pokoju powszechnego, a także > bezpieczeń­stwa międzynarodowego. W dziejach dawniej­szych i najnowszych napotykamy liczne przy­kłady poglądów, inicjatyw i przedsięwzięć do­tyczących rozbrojenia powszechnego bądź częściowego (np. projekt rozbrojenia pow­szechnego sformułowany przez cara Rosji Ale­ksandra I w 1816 r. czy projekt Napoleona III z 1867 r.). Zagadnieniami rozbrojenia zajmowały się > konferencje haskie. Znalazły one swoje odbicie w dokumentach z końca I wojny świa­towej (> Dekret o pokoju) i po jej zakończeniu Pakt Ligi Narodów.

ZO ONZ na podstawie rezolucji nr 1378 (XIV) i nr 1722 (XVI) uchwaliło 5 zasad rozbrojenia:

1) zasadę powszechności rozbrojenia,

2) zasadę całkowitości rozbrojenia,

3) zasadę równoważności rozbrojenia w odniesieniu do poszczególnych państw i grup państw,

4) zasadę kontroli międzynarodowej nad procesem rozbrojenia,

5) zasadę wiązania procesu rozbrojenia z umacnianiem bezpieczeństwa międzynarodowego.

Literatura przedmiotu

Bezpieczeństwo w strukturach transatlantyckich red. nauk. J. Gryz, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008

Czaputowicz J., Bezpieczeństwo w teoriach stosunków międzynarodowych, Bezpieczeństwo międzynarodowe. Teoria i praktyka, pod red. K. Żukowskiej i M. Grącik, SzGH w Warszawie.

Bączek P., Zagrożenia informacyjne a bezpieczeństwo państwa polskiego, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2006.

Księżopolski K. M., Ekonomiczne zagrożenia bezpieczeństwa państw. Metody i środki przeciwdziałania, Kolor Plus, Warszawa 2004

4

4

---