Szczegółowe tematy zajęć z Histologii z Cytofizjologią
1. Katedra i Zakład Histologii i Embriologii
2. Kierownik jednostki: dr hab. Alina Grzanka, prof. UMK
3. Wydział Lekarski, kierunek Lekarski rok studiów I (II semestr- letni)
4. Odpowiedzialny za realizację programu: dr hab. Alina Grzanka, prof. UMK
5. Forma zajęć: wykłady, ćwiczenia
6. Forma zaliczenia:
rok studiów I semestr II - ćwiczenia: zaliczenie bez oceny
7. Metoda nauczania
Wykłady - z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych
Ćwiczenia - prezentacje multimedialne, praca z preparatami cytologicznymi i histologicznymi, demonstracje doświadczeń
8. Cel zajęć:
Wykłady
Zapoznanie studentów z budową i funkcją struktur komórkowych i organizacją komórek w poszczególne tkanki oraz szczegółowe omówienie budowy histologicznej narządów wchodzących w skład poszczególnych układów. Przekazanie współczesnej wiedzy dotyczącej funkcjonowania komórki z uwzględnieniem poziomu molekularnego jak również oddziaływania komórek z podłożem i między sobą.
Ćwiczenia
uzupełnienie omawianych na wykładach zagadnień z cytologii, histologii i cytofizjologii
zapoznanie studentów ze specyfiką badań prowadzonych w Katedrze i Zakładzie Histologii i Embriologii
praktyczne zapoznanie się z preparatami cytologicznymi i histologicznymi
rozpoznawanie struktur komórkowych na poziomie mikroskopu elektronowego
9. Tematy wykładów
1. Rys historyczny rozwoju wiedzy o komórce i podstawowe techniki stosowane w badaniach cytologicznych i histologicznych.
2. Budowa i funkcje błony komórkowej oraz transport przez błony.
3. Cząsteczki adhezyjne (integryny, kadhedryny, selektyny, białka JAM)
4. Skład chemiczny, budowa, podstawowe funkcje
siateczki endoplazmatycznej, rybosomów, aparatu Golgiego i mitochondrium.
5. Organella: ciąg dalszy: Jądro komórkowe: skład chemiczny, składniki strukturalne jądra, skład chemiczny i budowa mikroskopowa chromatyny, budowa chromosomów.
6. Organella nieobłonione: cytocentrum, cytoszkielet komórki
7. Cykl komórkowy - przebieg i regulacja
8. Różnicowanie, dojrzewanie i starzenie się komórek.
9. Apoptoza. Szlaki apoptotyczne. Inne typy śmierci komórki.
10.Tkanka nabłonkowa. Charakterystyka tkanki nabłonkowej. Klasyfikacja, funkcje, pochodzenie. Połączenia międzykomórkowe występujące w tkance nabłonkowej. Modulacja i metaplazja nabłonków. Odnowa komórek nabłonkowych.
11. Klasyfikacja tkanek łącznych. Tkanka łączna właściwa.
12. Tkanka łączna oporowa (chrzęstna i kostna) Osteogeneza. Regeneracja tkanki łącznej.
13. Krew i Limfa. Funkcje krwi. Skład krwi i budowa poszczególnych jej składników. Hematopoeza. Funkcje i skład limfy.
14. Tkanka mięśniowa - ogólna charakterystyka, klasyfikacja. Cytofizjologia włókna mięśniowego.
15. Tkanka nerwowa i glejowa. Pochodzenie, budowa, funkcje. Typy komórek nerwowych. Budowa neuronu.
10. Tematy ćwiczeń
Praktyczne wykorzystanie metod i technik stosowanych w cytologii, histologii i cytofizjologii.
omówienie regulaminu ćwiczeń
zapoznanie studentów z metodami i technikami stosowanymi w cytologii i histologii wykonywanymi w katedrze
mikroskop: budowa, działanie - praca z mikroskopem świetlnym
film: „Techniki histologiczne”
preparaty: móżdżek, tkanka tłuszczowa
Błona komórkowa.
egzo- i endocytoza
mikrokosmki, rzęski, wici
elektronogramy
film: „Mikroskopia elektronowa”
preparaty: nabłonek wielorzędowy urzęsiony dróg oddechowych, stereocylia w przewodzie najądrza
Receptory komórkowe.
klasyfikacja
schemat działania receptorów komórkowych
białkaG
cykliczny AMP
receptorowe kinazy tyrozynowe
receptory wewątrzkomórkowe
Proteosomy, peroksysomy, lizosomy
- budowa i funkcje proteosomów, peroksysomów, lizosomów
porównanie trawienia białek w lizosomach i proteosomach
mikroskop elektronowy, elektronogramy
Jąderko
budowa i klasyfikacja chromosomów
kariotyp, kariogram
elektronogramy
preparaty: płytka metafazalna, fluorescencja RNA
Cytoszkielet komórki c.d.
wrzeciono podziałowe, typy wrzecion, kinetochor
mikrotubule jako cel terapii przeciwnowotworowej
fluorescencja białek cytoszkieletu: aktyny, tubuliny, wimentyny
praktyczne zapoznanie się z metodą mikroskopii elektronowej
Cykl komórkowy c.d.
podziały komórkowe
wpływ cyklu podziałowego na struktury komórki (wrzeciono kariokinetyczne, otoczka jądrowa, jąderko)
cykl komórkowy komórek nowotworowych
preparaty komórek w różnych fazach podziałowych
8. Apoptoza c.d.
metody wykrywania apoptozy
apoptoza a martwica komórek
apoptoza doświadczalna, in vitro
preparaty (apoptoza, nekroza)
9.Tkanka nabłonkowa c.d.
- budowa błony podstawnej
nabłonek gruczołowy
preparaty różnych typów nabłonków
10. Tkanka łączna właściwa c.d.
- preparaty różnych typów tkanki łącznej właściwej
11. Tkanka łączna oporowa c.d.
kostnienie na podłożu mezenchymatycznym
kostnienie na podłożu chrzęstnym
budowa stawu
preparaty różnych typów tkanki łącznej oporowej
12. Krew i limfa
limfa - budowa i funkcje
histologiczne badanie krwi
analiza krwi metodą cytofotometryczną
preparaty rozmazowe krwi
Tkanka mięśniowa
- miozyna
mechanizm skurczu
preparaty różnych typów tkanki mięśniowej
Tkanka nerwowa i glejowa
budowa synapsy
osłonka mielinowa
przewodzenie impulsu
preparaty tkanki nerwowej
Kolokwium końcowe
Oglądanie preparatów
11. Zakres materiału do samodzielnego opanowania przez studentów ze źródeł literaturowych:
kinazy aktywowane przez mitogeny - kinazy MAP (ćwiczenie 3), choroby spichrzeniowe jako wyraz niedoborów enzymów lizosomalnych (ćwiczenie 4), małocząsteczkowe jądrowe RNA (snRNA)(ćwiczenie 5), MTOC - centra organizujące mikrotubule (ćwiczenie 6), cytokiny w proliferacji i różnicowaniu komórek (ćwiczenie 8), szlak sfingomielinowo-ceramidowy, szlak indukowany stresem (ćwiczenie 9), produkty komórek tucznych i mineralizacja (ćwiczenie 11), krzepnięcie krwi (ćwiczenie 12),wrzecionko nerwowo-mięśniowe (ćwiczenia 13), włókna nerwowe rdzenne i bezrdzenne (ćwiczenie 14)