Materiały do wykładu: Kierowanie klasą szkolna
ZADANIA WYCHOWAWCY W PRACY NAD ROZWIJANIEM ZESPOŁU KLASOWEGO
Celem zabiegów wychowawczych jest zawsze wprowadzenie określonych zmian w osobowości wychowanka. Najbardziej pożądane z punktu widzenia wychowawczego są klasy wychowawczo zintegrowane. Klasa powstaje z jednostek, pomiędzy którymi nie zachodzą żadne więzy nieformalne. Podjęcie odpowiednich zabiegów wychowawczych powoduje, że z tej luźnej gromady jednostek powstaje grupa o określonych cechach, grupa, którą można zaliczyć do któregoś z wymienionych typów.
Zadania wychowawcy w pracy nad rozwijaniem zespołu klasowego polegają główne na:
Zintegrowaniu uczniów wokół określonych celów i wartości
Doprowadzeniu do zbieżności struktury formalnej i nieformalnej;
Rozwinięciu demokratycznych stosunków wewnątrzgrupowych
Doprowadzeniu do tego, by jego własna pozycja mieściła się w obrębie zespołu.
Realizacja wymienionych zadań wymaga od wychowawcy:
Inspirowania i organizowania zajęć zespołu wokół określonych treści;
Organizowania klasy jako grupy społecznej;
Spełniania funkcji przywódczych wobec klasy.
RODZAJ ZAJĘĆ REALIZOWANYCH PRZEZ WYCHOWAWCĘ Z KLASĄ
Dziedziny wewnętrznego życia klasy:
działalność praktyczna.
różnorodne formy działania wokół spraw nauki i kształcenia.
działalność społeczna.
preorientacja zawodowa.
życie towarzyskie i rozrywkowe.
sport turystyka.
Wychowawca nie może zmienić zespołu, jeśli nie wprowadził go w określoną sytuację realizacji konkretnych zajęć lub zadań. Dopiero akceptacja przez zespół tych zajęć lub osiąganych dzięki nim wartości może doprowadzić do ustalenia w zespole normy nakazującej dążenie do realizacji tych wartości, a więc do ukształtowania nowego celu.
SPOSÓB ORGANIZACJI KLASY JAKO GRUPY SPOŁECZNEJ
Elementy organizacyjne klasy szkolnej:
Wychowawca w dobrze zorganizowanej grupie spełnia rolę inspiratora, koordynatora, doradcy;
Ogniwa samorządowe młodzieży, a więc samorząd klasy i inne stałe jego agendy w klasie, takie jak zespół redakcyjny, sekcja nauki, imprez sportowo - turystycznych, sąd koleżeński, itp.;
Grupy organizacji młodzieżowych działające na terenie klasy, takie jak drużyna harcerska itp.;
Grupy półformalne, stałe lub krótkotrwałe, tworzone dla wykonania określonych zadań.
Samorząd rozumiany nie jako aktyw młodzieży, lecz jako forma jej działania spełnia w życiu grupy podstawowe funkcje polegające na kierowaniu grupą. Do funkcji tych zaliczyć można ustalenie celów działalności grupy, planowanie działań, organizowanie grupy do ich wykonania oraz kontrola i ocena działalności zespołu.
KIEROWANIE WYCHOWAWCZE KLASĄ SZKOLNĄ
Do funkcji kierowniczych należą, więc takie, jak ustalanie celów zespołu oraz planowanie działania związanego z tymi celami, organizowanie zespołu, czyli wyodrębnionych elementów jego struktury do realizacji wymienionych zadań, koordynowanie, kontrolowanie i ocenianie wkładu poszczególnych członków.
Styl kierowania wychowawczego przejawia się w zachowaniach wychowawcy.
Wśród zachowań nauczyciela-wychowawcy wymienić należy:
częste nagradzanie zespołu;
pobudzanie go do wyrażania własnych opinii;
dopuszczenie do podejmowania decyzji dotyczących życia zespołu;
okazywanie życzliwości wyrażającej się m. in. w przejawianiu zainteresowania osobistymi sprawami członków zespołu, w rozładowaniu napięć psychicznych;
zapewnienie warunków dla realizacji indywidualnych potrzeb członków zespołu.
SKUTECZNA KOMUNIKACJA W KLASIE SZKOLNEJ
1. Przekazuj uczniom wiarę w ich możliwości.
2. Nie przeceniaj informacji dotyczących ucznia uzyskanych od innych.
3. Staraj się każdemu uczniowi w trakcie dyskusji zapewnić tyle samo czasu na wypowiedź.
4. Systematycznie kontroluj częstość i charakter interakcji werbalnych oraz niewerbalnych z różnymi uczniami.
5. Kontroluj skład osobowy grup oraz dbaj o ich elastyczność.
6. Uczciwie i konsekwentnie oceniaj pracę uczniów, wystrzegając się efektu utrwalonych oczekiwań.
7. Konsekwentnie i uczciwie rozdzielaj nagrody i pochwały wszystkim uczniom.
8. Pozwól uczniom ocenić twoją pracę
9. Zadbaj o bezpieczne otoczenie, dające komfort psychiczny i fizyczny
10. Wzbogacaj własną wiedzę psychologiczno-pedagogiczną
CELE GRUPOWE JAKO PODSTAWA PRZEMIAN WŁAŚCIWOŚCI KLAS SZKOLNYCH
Trzy typy klas:
zespoły wychowawcze zintegrowane, których cele nie formalne pokrywały się z zadaniami wychowawczymi,
klasy nie zintegrowane, w których cele nieformalne nie pokrywają się z zadaniami wychowawczymi, ale nie są destruktywne,
klasy zintegrowane destruktywnie, czyli zintegrowane wokół celów nieformalnych, sprzecznych z zadaniami wychowawczymi.
Charakterystyka głównych typów klas w szkole średniej:
W klasach wychowawczo zintegrowanych uczniowie najczęściej identyfikują się z zadaniami stawianymi przez wychowawcę. Klasy te są postrzegane przez poszczególnych uczniów jako pozytywne układy odniesienia, co oznacza wysoki stopień identyfikacji jednostek z celami zespołu;
W klasach nie zintegrowanych cele nieformalne nie pokrywają się z zadaniami wychowawczymi, a podstawową płaszczyzną kontaktów jest uprawianie działalności rozrywkowej;
Klasy zintegrowane destruktywnie, których cele nieformalne są sprzeczne z celami formalnymi, charakteryzują się jeszcze większym w porównaniu z klasami II typu dysonansem wobec poglądów i przekonań wychowawcy.
Jednostki izolowane przede wszystkim nie posiadają wpływu na rodzaj realizowanych przez klasę celów. Powoduje to, że ich indywidualne potrzeby nie są uwzględniane w działalności zespołu. Zahamowaniu ulegają procesy porozumiewania się na skutek braku nagradzających reakcji ze strony grupy.
Spójność klasy- poprzez spójność rozumie się stopień wartościowania przez jednostki swego członkostwa w określonej grupie. Zespół jest tym bardziej spójny, im więcej członków wysoko wartościuje członkostwo w nim.
Spójność grupy jest cechą grupy jako całości i jest zależna od wielu czynników:
atrakcyjność interpersonalna w grupie;
wysoka motywacja do osiągania wspólnych celów;
prestiż grupy w ocenie jej członków;
liczebność grupy;
złożoność grupy;
stopień podzielania postaw przez członków grupy.