Temat:

Neokorporacjonizm

Nie jest to część jednej typologii co pluralizm i elitaryzm tylko odrębny sposób, propozycja obecna w kilku krajach na wykonywanie władzy ekonomicznej.

Korporacjonizm w tym złożeniu nie ma nic wspólnego z korporacjami jako pewnymi organizmami ekonomicznymi. Wzory dla korporacjonizmu są w średniowiecznych echach rzemieślniczych - narzucały rzemieślnikom rodzaj, wysokość produkcji, ilość uczniów w celu uniknięcia monopolu. Różnego typu zrzeszenia studenckie, czy korporacje w wydaniu faszystowskim. Organizacje, które skupiają pracowników, pracodawców i przedstawicieli państwa. `Neo' by nie mieszać go z korporacjonizmem faszystowskim - przymusowym. Dzisiejszy neokorporacjonizm jest dobrowolny. W imię wspólnych interesów pracodawców i pracobiorców ogranicza się lub nawet likwiduje wokół interesów różnych, sprzecznych ze sobą, których nie da się zrealizować. Współpraca w pewnych instytucjach (komisja trójstronna w Polsce, ale nie ma ona zbyt wielkiego znaczenia), aby ograniczyć konflikt, co się wszystkim stronom opłaca. Najbardziej rozwiniętym systemem tego typu jest Austria i jej komisja ds. płac i cen. Bez uzgodnienia nie można ani podnieść płacy; jeżeli zysk rośnie - pracodawcy mogą wtedy podnieść płace - jest zachowana proporcja. System korporacyjny jest oparty na koncepcji współzależnych interesów, którą zastępuje się koncepcję interesów konfliktowych.

Zasady neokorporacjonizmu:

1. parytetu socjalnego - równego traktowania kapitału jak i pracy. Pracodawcy jak i pracobiorcy.

2. zasada konsensusu - jednogłośne podejmowanie decyzji. Istnieje prawo veta.

3. jednolitość organizacyjna

4. neutralność polityczna

5. centralizowanie współpracy - na poziomie państwa. Współdziałanie bez tego byłoby niemożliwe

6. wyrzeczenie się wszelkich roszczeń do redystrybucji dochodu narodowego.

7. przyjęcie, że najważniejszy jest wzrost gospodarczy.

8. przyjęcie, że obie strony respektują swoje interesy

9. budowa w oparciu o wzajemne zaufanie

cele neokorporacjonizmu:

1. zwiększenie konkurencyjności gospodarki państwa (istnieje on więc na tyle, na ile istnieje konkurencja). Philip Schmitter - warunki, które muszą być spełnione, żeby taki system mógł działać (pokazują one, że na system taki w Polsce nie było możliwości):

1. koncentracji kapitału (przy rozproszonym kapitale jest on niemożliwy)

2. rozszerzenie interwencjonizmu państwowego we wszystkich dziedzinach gospodarki ale także w różnych sferach życia społecznego

3. racjonalizacja państwowych procesów decyzyjnych (kierowanie się takimi zasadami, które są oparte na racjonalności a nie interesach politycznych)

4. silne włączenie w procesy polityczne zarówno różnych grup pracobiorców jak i pracodawców

5. musi istnieć stabilny system pluralizmu politycznego (by uwolnić neokorporacjonizm od obciążeń politycznych) umożliwiający rozwiązywanie konfliktów na drodze rozmów, negocjacji

6. silna konkurencja w skali międzynarodowej ale pomiędzy gospodarkami różnych państw

Problematyka interesów społecznych

1. rozumienie i złożoność kategorii `interes społeczny'

2. sposoby określania interesów społecznych

3. grupy interesów

W procesie demokratycznym zarówno kandydaci w wyborach jak i wyborcy, muszą określić, co leży w ich interesie - w sposób mniej lub bardziej wyraźny. Jeśli chcemy racjonalnie głosować, musimy być świadomi, na czym nasze interesy polegają. Dla wyborcy jest to więc konieczność. Kandydaci muszą określić, co leży w interesie grupy, do jakiej się zwracają. Obecnie zwracają się do całego społeczeństwa (brak partii środowiskowych).

Do końca nie jest możliwe precyzyjne określenie, czym jest interes społ.

ad.1.

Jest to relacja uwzględniająca 3 elementy:

• potrzeby ludzi,

• pewne cele, których realizacja ma przynieść zaspokojenie potrzeb

• środki - czyli sposób osiągnięcia celów

potrzeby łatwo nam określić, ale trudniej określić środki.

Jest to dążenie, którego realizacja w określonych warunkach sprzyja zaspokojeniu maksymalnej ilości potrzeb.

Kiedy wiemy, które nasze działanie dobrze służy zaspokojeniu naszych potrzeb? Gdy wystąpią skutki w postaci zaspokajania naszych potrzeb. W momencie formułowania programu, który chcemy zrealizować nie wiemy, czy będzie on dobry czy nie - możemy jedynie prognozować. Interes w momencie określania jest prognozą. Jak każda prognoza ma pewne prawdopodobieństwo zrealizowania, że jego skutki będą dobrze nam służyły, ale nigdy nie jesteśmy pewni. Kiedy znamy skutki działań? Wszystkie skutki znamy po długim niekiedy czasie.

Dobro publiczne, wspólne, interes społeczny - od pewnych wydarzeń minęło kilkaset, kilkadziesiąt lat (kwestia polityki zagranicznej Jagiellonów np., śmierć Piłsudskiego), a do tej pory nie ma jednolitej oceny, czy polityka ta była słuszna., czy polityka Poniatowskiego była najlepsza, Piłusdskiego różnie się ocenia brak jednolitej oceny po tak długim czasie. Określanie, co leży w interesie społecznym ma charakter ideologiczny, jest od niej zależny. Jest to wybór, który trudno niejednokrotnie uzasadnić naukowo.

Bardzo rzadko jakieś działanie podejmowane w społeczeństwie ma jeden wymiar, aspekt. Każde działanie przynosi różne skutki, negatywne i pozytywne wieloaspektowy charakter interesu społ.

Łańcuchowy charakter działań podjętych działanie przynosi oczekiwane skutki na początku, ale na dłuższą metę staje się przyczynkiem do negatywnych zjawisk.

ad.2.

Generalnie można powiedzieć o 2 sposobach określania interesów społecznych. Każdy z nich ma swoje zalety i wady. Wady jednego systemu są jednocześnie zaletami drugiego.

1. polegający na tym, że pytamy jakąś grupę/ społeczeństwo, co uważa, że leżałoby w jego interesie. Jest to konstrukcja nazywana `interesem uświadomionym'.

2. polegający na tym, że interes określa ktoś z zewnątrz grupy, nie sięgając do jej świadomości, przyjmując jakieś założenia (schemat myślenia, teoria naukowa, ideologia), na podstawie znajomości położenia grupy, jej sytuacji.

Nie ma odpowiedzi, które z tych rozwiązań jest lepsze, ale można określić ich wady.

Wady - pierwszego sposobu

• fakt, że społeczeństwo składa się z ludzi, którzy mają różne wyobrażenie o swoich potrzebach (zróżnicowanie poglądów, opinii, przekonań).

• możemy nie wiedzieć jakie będą skutki.

• zmienność naszych oczekiwań w czasie.

• my koncentrujemy się przede wszystkim na problemach bieżących, a polityk musi zakładać znaczną perspektywę czasową

Wady - drugiego sposobu

• interes obecny w świadomości, niekoniecznie jest rzeczywisty

• jak społeczeństwo ma realizować interesy, do których nie jest przekonane

• interes obiektywny może być błędnie sformułowany świadomie (np. w celach politycznych) lub nieświadomie

ad.3.

Mamy do czynienia z używaniem kilku terminów o zbliżonym znaczeniu.

Oprócz grupy interesów mamy również termin zorganizowane interesy i są to nazwy o tym samym znaczeniu.

Termin grupa nacisku jest już terminem o węższym znaczeniu - jest to grup próbująca oddziaływać przy pomocy nacisku.

Nie wszystkie grupy interesów i nie zawsze są grupami nacisku.

Lobby: bardzo zintensyfikowane działanie i skierowane wyraźnie pod adresem jakiegoś organu lub przedstawicieli organu. Lobbing jest jedną z części, metod, działania grup interesu.

Grupy nacisku oprócz nacisku i lobbingu mają cały szereg innych metod: np. informowanie społeczeństwa o interesach, konieczności ich realizowania.

Działalność o charakterze eksperckim - polegająca na tym, że opiniuje się różne posunięcia władz, projekty, kieruje się ekspertów do opracowania tych projektów.

Grupa interesów to:

1. David Truman - jeden z wybitnych teoretyków tej problematyki - reprezentant stanowiska pluralistycznego: grupa która zajmuje wspólne stanowisko i wysuwa określone żądania wobec innych grup społecznych - co ważne - działając poprzez instytucję władzy.

2. bardziej konkretna definicja - Ryszard Herbut - grupa interesów jest to organizacja posiadająca formalną strukturę oraz wspólne cele, która dąży do wywierania wpływu na proces formułowania i wprowadzania w życie polityki państwa, traktowanej jako układ decyzji władczych, podejmowanych przez organy przedstawicielskie, wykonawcze i sądownicze.

Druga definicja jest o tyle istotna, że zwraca uwagę, iż można niektóre sprawy załatwiać przez sądy.

Grupy interesów nie uczestniczą w systemie wyborczym, nie są partiami i nie dążą do zdobycia czy utrzymania władzy. Ergo: nie są odpowiedzialne przed wyborcami. Wpływają na władzę, wymuszają czasami decyzje a nie ponoszą odpowiedzialności przed wyborcami. Ilość grup interesów jest bardzo wielka (w przeciwieństwie do partii). Część grup interesów działa stale, a część jedynie sporadycznie - dla realizacji jednego wspólnego interesu.

Typy grup interesów (typologia przedmiotowa - ze względu na dziedzinę, gdzie te interesy występują)

1. Sfera społeczno - produkcyjna - najważniejsze grupy interesów to organizacje pracodawców a z drugiej strony - organizacje pracobiorców.

2. sfera ochrony zdrowia - kasy chorych, organizacje ubezpieczeniowe

3. sfera socjalno - opiekuńcza - związki związane z organizowaniem pomocy dla innych, związki inwalidów, PCK

4. sfera kultury, wychowania, oświaty i nauki - organizacje młodzieżowe, studenckie

5. organizacje wyznaniowe

6. sfera ochrony środowiska naturalnego

7. zrzeszenia militarno - obronne - organizacje paramilitarne

8. sfera stosunków pomiędzy jednostkami terytorialnymi państwa - związki gmin, miast

9. organizacje etniczne i organizacje działające w sferze stosunków międzynarodowych - związki mniejszości narodowych, towarzystwa przyjaźni pomiędzy różnymi narodami

Decyzje polityczne

1. Analiza decyzyjna

2. Model racjonalnego przebiegu procesu decyzyjnego

3. Zakłócenia procesów decyzyjnych

Decyzja jest to dokonanie nielosowego wyboru spośród co najmniej dwóch możliwości w związku z zamierzonym działaniem lub powstrzymaniem się od działania.

Istnieje także kategoria ujęta jako nie-decyzje, inaczej niedecyzyjne decyzje.

Ad.1.

Jest to pewna metoda badania polityki. Oparta jest na badaniu pięciu elementów:

1. sytuacja decyzyjna - można zdefiniować ją jako system zmiennych niezależnych, skłaniających decydenta do podjęcia działań. Zmienna to dowolna cecha, która może przyjąć przynajmniej dwie wartości. Zmienne niezależne - te cechy rzeczywistości, które zmuszają decydenta do podjęcia pewnych działań. Rodzaje sytuacji:

• sytuacje rzeczywiste i wyobrażone (faktyczne lub wymyślone przez decydenta czasami tzw. temat zastępczy)

• sytuacje wewnętrzne i zewnętrzne

• sytuacje normalne i kryzysowe

• sytuacje stanowiące wynik poprzednich decyzji decydenta i takie, które są wynikiem działań niezależnych od decydenta

• ośrodek decyzyjny (podziały)

• narodowe: centralne i lokalne i ponadnarodowe - międzynarodowe

• organy państwa, inne instytucje systemu (a szczególnie kierownictwa partii) i grupy nieformalne

• trwałe i nietrwałe

• zorganizowane hierarchicznie i zorganizowane niehierarchicznie

• ze względu na skłonności do ryzyka: ośrodki działające ryzykownie i działające ostrożnie

• ze względu na to, kto uczestniczy w podejmowaniu decyzji: np. wąskie grupy trzymające władzę

• elity polityczne i gospodarcze - elity grup interesów

• eksperci, doradcy

• przywódcy lokalni

• proces decyzyjny - można je rozpatrywać na 4 płaszczyznach:

• poziom społeczny - problem podmiotowości w procesach decyzyjnych - wielkie grupy społeczne czy partie polityczne, czy jakieś wąskie ośrodki decyzyjne

• na poziomie organizacyjnym: jak dany ośrodek jest zorganizowany, jaki jest instytucjonalny kształt procesów (ośrodki całkowicie jednolite, ośrodki całkowicie różne, ośrodki niezbędnie różnorodne)

• na poziomie racjonalnym

• na poziomie emocjonalnym - jest to jeden z najważniejszych elementów w procesie decyzyjnym i stosunkowo rzadko poruszany temat.

• decyzja polityczna lub decyzje polityczne - typologie:

• ze względu na znajomość skutków przez decydenta: decyzje podejmowane w sytuacjach pewności (decydent zna skutki - są to rzadkie decyzje); podejmowane w sytuacjach ryzyka (decydent jest w stanie określić jedynie prawdopodobieństwo zajścia pewnych skutków); podejmowane w sytuacji niepewności (decydent nie zna, czy nie jest w stanie określić nawet prawdopodobieństwa zajścia skutków decyzji)

• ze względu na połączone dwa kryteria - kryterium wiedzy decydenta i zamiar realizacji decyzji: decyzje realne (takie, przy podejmowaniu których decydent dysponuje odpowiednią wiedzą i podejmowane są z zamiarem realizacji); decyzje symboliczne (będące wynikiem odpowiedniej wiedzy, ale podejmowane bez zamiaru realizacji); decyzje pozorne (najniebezpieczniejsze - podejmowane bez odpowiedniej wiedzy, ale z zamiarem realizacji); decyzje nonsensowne (podejmowane zarówno bez odpowiedniej wiedzy jak i zamiaru realizacji)

• ze względu na motywację decydenta: motywowane w sposób aksjologiczny, decyzje gospodarcze, decyzje militarne, decyzje społeczne (w węższym rozumieniu - odnoszące się do problemów społeczeństwa), decyzje polityczne

• ze względu na czas, jaki decydent ma - wymagające natychmiastowego podjęcia i możliwe do odłożenia

• ze względu na formę - pisemną, ustną, elektroniczną

• implementacja polityczna (wprowadzanie decyzji w życie) - pewne problemy związane z nią. Problem skutków: bliskie i odległe, zgodne i niezgodne z zamierzeniami decydenta. Drugi problem to problem dyrektyw wykonawczych. Implementacja zależy od tego, jak szczegółowo decydent określił sposób wykonania decyzji.

Typologia implementacji:

• implementacja twórcza - która ulepsza decyzje

• implementacja literalna - w pełni zgodna z literą decyzji

• implementacja nieskuteczna - nie realizująca zamierzeń decydenta

• implementacja przeciwskuteczna - jest realizowana całkowicie wbrew motywacjom decydenta

Inny problem to problem pozyskania poparcia społecznego dla realizowanej decyzji.

Ad.2.

Model racjonalnego przebiegu procesu decyzyjnego.

Etapy:

1. dostrzeżenie problemu wymagającego podjęcia decyzji - nie jest obojętne, kto ten problem dostrzega.

2. zbieranie możliwie wszechstronnych informacji na temat problemu, warunków w jakich on się pojawił, możliwych sposobów jego rozwiązania.

3. poddanie zdobytych informacji selekcji, agregacji (łączenie informacji, uogólnienie). Taka informacja może nam wtedy przynieść wiedzę na temat warunków, możliwych rozwiązań.

4. formułowanie różnych wariantów decyzyjnych, możliwości, spośród których decydent może wybierać.

5. poddanie wariantów decyzji optymalizacji - stwierdzenie, który wariant jest lepszy od innych. Tego nie da się nigdy jednoznacznie powiedzieć, bo stosujemy 3 albo 4 kryteria optymalizacji decyzji:

1. kryterium aksjologiczne - uporządkowanie wariantów decyzyjnych z punktu widzenia wartości, do których decydent się odwołuje

2. kryterium prakseologiczne - zgodne z zasadami sprawnego działania - w tym mieści się bilans kosztów i zysków.

3. kryterium społeczne (świadomościowe) - analiza przy uwzględnieniu adresata decyzji

4. kryterium normatywne (prawne) - uwzględnia czy i jakich zmian w prawie wymagałyby realizacja poszczególnych wariantów decyzyjnych, czy istniejące prawo umożliwia ich realizację.

wypracowanie wypadkowej, która mówi, że trzeba wybrać taką decyzję, która - przy zastosowaniu wszystkich kryteriów jednocześnie - będzie najlepsza. Jest to jednak działanie subiektywne i decydent ma pewną dowolność.

6. etap konsultacji społecznych - może to na przykład być referendum opiniodawcze.

7. podjęcie decyzji

8. implementacja decyzji - jej urzeczywistnienie.

Ad.3.

Zakłócenia procesów decyzyjnych

- jednym z nich są wszelkiego typu zakłócenia w procesie zbierania i przetwarzania informacji. powstają świadomie lub nieświadomie (złe techniki, metoda zbierania informacji).

- rozbieżność formy i treści w procesie decyzyjnym - są zachowane wszystkie działania, ale treść coraz bardziej oddala się od rzeczywistości (widoczne szczególnie na etapie optymalizacji decyzji).

- gdy wszystkie instytucje formułujące warianty decyzyjne są podległe decydentowi

- niezależnie od przebiegu procesów decyzyjnych decyzje są wynikiem zupełnie innych motywów (przetargu między politykami)

Charles Lindblom charakteryzując w wyniku swoich badań administrację amerykańską wskazał na 5 cech:

- unikanie podejmowania decyzji, które wprowadzałyby przełomowe zmiany instytucjonalne

- selektywne rozpatrywanie różnych opcji przez decydenta

- decyzje nie są traktowane jako ostateczne i podlegają ciągłym modyfikacjom

- istnieje świadomość, że decyzje mogą wywoływać nieprzewidziane i niezamierzone skutki

- decydent musi wybierać spośród sprzecznych ze sobą oczekiwań, interesów, interesów różnych grup - dlatego pożądany jest w procesie decyzyjnym kompromis.

---