PRAWO KARNE

CZAS POPEŁNIENIA CZYNU ZABRONIONEGO = Art. 6 § 1 Czas w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był obowiązany

• nie można nikomu postawić nikomu zarzutu bez określenia czasu przestępstwa

• czyn może mieć formę działania lub zaniechania działania

• zaniechanie działania - bez obowiązku nie można mówić o zaniechaniu (musi być obowiązek wykonania jakiegoś czynu)

• wystąpienie skutku

Materialne - przestępstwa skutkowe - gdzie do zaistnienia przestępstwa konieczne jest wystąpienie skutku

Formalne - przestępstwa bezskutkowe - do zaistnienia przestępstwa konieczne jest działanie lub zaniechanie działania (np. składanie fałszywych zeznań, nieudzielanie pierwszej pomocy)

Skutek - zmiana w świecie zewnętrznym którą można oddzielić od działania lub zaniechania

• do określenia czasu popełnienia przestępstwa nie jest nam potrzebny skutek. Jest to czas działania lub zaniechania działania

• stosuje się ustawę w czasie popełnienia tego czynu lub zaniechania

• Art. 4 - wyjątek ! : - § 1: Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy (Ustawa surowsza nie działa wstecz)

• Zasada stabilności wyroku - nie można tego wyroku zmienić

• Wyjątki: Art. 4 § 4 Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa

• Art. 4 §2 Jeżeli wg nowej ustawy czyn objęty wyrokiem zagrożony jest karą, której górna granica jest niższa od kary orzeczonej, wymierzoną karę obniża się do górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za taki czyn w nowej ustawie

• Art. 4 § 3 - Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zagrożony karą pozbawienia wolności, wymierzoną karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu zamienia się na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, przyjmując, że jeden miesiąc pozbawienia wolności równa się 60 stawkom dziennym grzywny, albo 2 miesiącom ograniczenia wolności

MIEJSCE POPEŁNIENIA CZYNU ZABRONIONEGO= Art. 6 § 2 - Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był obowiązany albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawy miał nastąpić

ZASADA TERYTORIALNOŚCI - Art. 5

„Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium RP jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym chyba, że umowa międzynarodowa, której RP jest stroną stanowi inaczej

• przestępstwo dystansowe jako przestępstwo popełnione na terenie 2 państwa

• może być ustalone kilka miejsc popełnienia przestępstwa

• zasada terytorialności obowiązuje bez względu na obywatelstwo

• WYJĄTEK! - Instytucja przekazania (przejęcia) ścigania - na podstawie umowy międzynarodowej

• WYJĄTEK 2: Immunitety dyplomatyczne lub konsularne

• Przestępstwa tranzytowe - jedno przestępstwo może być popełnione na terenie kilku państw

ZASADA NARODOWOŚCI PODMIOTWOEJ - ART. 109 KK

• Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą

• Taka osoba będzie odpowiadać w Polsce jeżeli czyn którego ta osoba dopuściła się za granicą jest również czynem zabronionym - WARUNEK PODWÓJNEJ PRZESTĘPNOŚCI CZYNU

• Art. 114 § 1 - Orzeczenie zapadłe za granicą nie stanowi przeszkody do wszczęcia lub prowadzenia postępowania karnego o ten sam czyn zabroniony przed sądem polskim

• Wyjątki Art. 111 § 3 : warunek podwójnej przestępności czynu nie ma zastosowania do polskiego funkcjonariusza publicznego, który pełniąc służbę za granicą popełnił tam przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji, ani do osoby, która popełniła przestępstwo w miejscu nie podlegającym żadnej władzy państwowej

ZASADA NARODOWOŚCI PRZEDMIOTOWEJ OGRANICZONA - art. 110 § 1 KK

• skierowany czyn zabroniony przeciwko interesom RP

• czyn zabroniony skierowany przeciwko interesom obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej

• cudzoziemiec który popełnił za granicą przestępstwo o charakterze terrorystycznym

• warunek podwójnej przestępności czynu

• Musi to być przestępstwo w miejscu jego popełnienia

ZASADA NARODOWOŚCI PRZEDMIOTOWEJ NIEOGRANICZONA - ART. 112 KK

• niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia czynu zabronionego ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca w razie popełniania:

• 1. przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu lub zewnętrznemu RP

• 2. przestępstwa przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom publicznym

• 3. przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym

• przestępstwa fałszywych zeznań złożonych wobec urzędu polskiego

• przestępstwa, z którego została osiągnięta, chociażby pośrednio korzyść majątkowa na terytorium RP

• stosuje się ją bezwzględnie na obywatelstwo, nie uwzględnia się warunku podwójnej przestępności - art. 130 KK

ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZASTĘPCZEJ - ART. 110 § 2 KK

• Ustawę karną polską stosuje się w razie popełnienia przez cudzoziemca za granicą czynu zabronionego inne niż wymieniony w § 1 [...]

• Sprawca przebywa na terytorium RP

• Nie postanowiono go wydać

• Np. dokonanie kradzieży obywatelowi innego państwa

• Zasada ma charakter pomocniczy

ZASADA REPRESJI WSZECHŚWIATOWEJ (UNIWERSALNA) ART. 113 KK

• takie typy czynów zabronionych, które na mocy umów międzynarodowych zobowiązują RP do ścigania

• przestępstwa przeciw pokojowi

• zbrodnie przeciwko ludności

• zbrodnie wojenne

• przestępstwa terrorystyczne

• przestępstwa narkotykowe

• nie ma tutaj znaczenia obywatelstwo

SAMODZIELNOŚĆ JURYSDYKCYJNA - ART. 114 KK

• Orzeczenie zapadłe za granicą nie stanowi przeszkody do wszczęcia lub prowadzenia postępowania karnego o ten sam czyn zabroniony przed sądem polskim

• Nie można prowadzić tego samego postępowania o ten sam czyn przeciwko tej samej osobie - ta zasada nie obowiązuje jeżeli chodzi o wyroki sądów innych państw

• § 3 zawiera wyjątki:

• 1. jeżeli wyrok skazujący zapadły za granicą został przejęty do wykonania na terytorium RP, oraz gdy orzeczenie zapadłe za granicą dotyczy przestępstwa, w związku z którym nastąpiło przekazanie ścigania lub wydanie sprawcy z terytorium RP

• 2. do orzeczeń międzynarodowych trybunałów karnych działających na podstawie wiążącego RP prawa międzynarodowego

• do orzeczeń sądów państw obcych, jeżeli wynika to z wiążącej RP umowy międzynarodowej

POJĘCIE PRZESTĘPSTWA

• Nie ma definicji przestępstwa w KK (istnieją tylko ogólne przepisy)

• Jest to czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek bezprawny zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy

• Elementy:

1. CZYN CZŁOWIEKA - jest pewien wyjątek, ustawa z 2002 o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary

• tylko człowiek może być podmiotem odpowiedzialności

• podstawą odpowiedzialności jest czyn

• czyn wiąże się z zachowaniami kierowanymi wolą o charakterze zewnętrznym

• czyn to podstawa przestępstwa = świadome zachowanie człowieka w warunkach wolnego wyboru, będące rezultatem wolnej jego woli i przejawiające się w :

• działaniu - działalność czynna

• zaniechaniu - działalność bierna - kierunkowa bezczynność

• wyjątek: wyłączenie zaistnienia czynu VIO ABSOLUTA - przymus bezwzględny

• czyn bezprawny jest to czyn niezgodny z prawem

2. RODZAJE PRZESTĘPSTW:

• zbrodnie i występki - art. 7 KK wyraźne pominięcie wykroczeń

• czyn zabroniony przez ustawę pod groźbą kary

3. USTAWOWE ZNAMIONA PRZESTĘPSTWA - elementy czynu opisane w ustawie karnej oraz konieczne i wystarczające do uznania czynu za przestępstwo

• opisowe - stosunkowo wyraźny zakres znaczeniowy

• ocenne - fakty wymagające stosowania ocen

• zasadne pytanie o bezprawność: niezgodność z obowiązującymi przepisami prawa

• istnienie kontra typów - przepisów zezwalających na legalność określonego zachowania i wyłączających bezprawność czynu -

• okoliczności wykluczające odpowiedzialność karną:

• obrona konieczna, stan wyższej konieczności, rozkaz przełożonego, zgoda pokrzywdzonego, działanie w granicach uprawnień, ryzyko nowatorstwa

4. CZYN ZAWINIONY

WINA - brak formalnej definicji w kodeksie karnym

• oceniana z punkty widzenia kryteriów społeczno - etycznych wadliwość procesu decyzyjnego w warunkach możliwości podjęcia decyzji zgodnej z wymaganiami prawa

• przesłanki winy pozwalające na postawienie zarzutu:

1. odpowiedni wiek (17 lat)

2. zdolność psychiczna = poczytalność

3. możliwość rozpoznania bezprawności czynu

• osobne pojęcia umyślności i nieumyślności oraz winy jako samej zarzucalności (art. 8.) teoria czysto normatywna

• istnienia przestępstw zawsze umyślnych (np. kradzież)

• przestępstwa kierunkowe o wyższym stopniu przestępczości

5. SPOŁECZNA SZKODLIWOŚĆ O STOPNIU WYŻSZYM NIŻ ZNIKOMY

• uznanie czynu za bezprawny przez KK - automatyczna społeczna szkodliwość czynu (jest to element materialny charakter ocenny)

• Wyjątek teoria profesora Bojarskiego - wyłączenie społecznej szkodliwości czynu w określonych przypadkach

• Ocena ujemnej zawartości konkretnego czyny --- podmiotowo - przedmiotowe wyznaczniki społecznej szkodliwości (art. 115 § 2) określenie podmiot. - przedmiotowe:

• postać zamiaru

• motywacja sprawcy

• rodzaj naruszonych reguł ostrożności

• stopień ich naruszenia

• rodzaj: charakter naruszonego dobra

• rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody

• sposób i okoliczności popełnienia czynu

• waga naruszonych przez sprawcę obowiązków

• stopień znikomy szkodliwości czynu - brak przestępstwa

• Okoliczności wyłączające winę - niepoczytalność

PODMIOT PRZESTĘPSTWA - może nią być TYLKO OSOBA FIZYCZNA

• nieletni nie popełnia przestępstwa (realizacja odpowiedzialności karnej to ukończenie 17 lat)

• WYJĄTEK art. 10 § 2

• Obniżenie o 2 lata w wyjątkowych sytuacjach:

• Zamach na prezydenta RP

• Zabicie człowieka, zabicie człowieka ze szczególnym okrucieństwem (morderstwo)

• Jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę

• Ciężki uszczerbek na zdrowiu

• Gdy skutkiem jest śmierć człowieka

• Sprowadzenie katastrofy, skutek to śmierć

• Piractwo, sprowadzenie katastrofy w ruchu, jeżeli następstwem jest śmierć

• Gwałt zbiorowy

• Branie lub przetrzymywanie zakładnika, jeżeli następstwem czynu jest śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu

• Rozbój

• Może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawcy oraz stopień rozwoju sprawcy jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. W szczególności jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne

• Orzeczona kara nie może przekroczyć 2/3 górnej granicy kwalifikowanego przestępstwa, sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary (obligatoryjnie - zawsze)

• Recydywa: nie można podwyższyć kary

• Sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary (fakultatywnie - sąd decyduje) - obniżenie dolnej granicy kary albo zamiana na karę łagodniejszą

• WYJĄTEK! Gdy osoba jest dorosła a można ją potraktować jako osobę nieletnią

• Art. 10 § 4

• W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu 17 lat, lecz przed ukończeniem lat 18 sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze , lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają

• Środek poprawczy jest stosowany wtedy gdy inne środki nie spełniają swojej roli, są nieskuteczne. Stosowane do osób które popełniły czyny karalne 13-17 lat

KLASYFIKACJA PRZESTĘPSTW -podziały przestępstw

1. ze względu na ich wagę:

• zbrodnie

• występki

• art. 7 § 1 przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem

• § 2 zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą

• § 3 występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc

• np. rozbójnictwo morskie - występek (kara od 1 roku do lat 10)

• fałszowanie pieniędzy - nie krótsza niż 5 lat - zbrodnia

• ze względu na formę winy

• przestępstwa umyślne

• przestępstwa nieumyślne

• art. 8 KK - zbrodnię można tylko popełnić umyślnie, występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi

• przy umyślności występuje ten podział

• ze względu na formę czynu

• przestępstwo z działania

• przestępstwo z zaniechania

• przestępstwo z działania lub zaniechania

• podział nie ma zbytniego zastosowania

• przestępstwo z działania - kradzież, pobicie, wręczenie łapówki, napaść, gwałt

• przestępstwo z zaniechania - nieudzielenie pomocy

• z działania lub zaniechania - art. 233 - składanie fałszywych zeznań, zabójstwo (niepodanie leku z zamiarem pozbawienia życia)

• ze względu na znamię skutku

• skutkowe (materialne)

• bezskutkowe (formalne)

• skutek to zmiana w świecie zewnętrznym, która może mieć różny charakter: którą da się oddzielić od samego zachowania się

• do zaistnienia skutkowego konieczny jest SKUTEK

• przy przestępstwie bezskutkowym nie decyduje skutek, lecz samo zachowanie się

• skutkowe 0 morderstwo, uszkodzenie ciała /spowodowanie niebezpiecznych zdarzeń)

• bezskutkowe (skutek ma znaczenie w dalszej części postępowania, a nie przy ustalaniu przestępstwa) np. fałszywe zeznanie, rozpijanie małoletniego

• typy przestępstw

• podstawowy - art. 148 KK - zabójstwo

• kwalifikowany - art. 148 § 2

• uprzywilejowany - art. 148 § 3

• różnią się znamionami i karą

• kwalifikowane są zagrożone surowszą karą w stosunku do podstawowego a uprzywilejowane łagodniejszą

• ze względu na tryb ścigania

• publiczno - skargowe

• prywatno - skargowe (ścigane z oskarżenia prywatnego)

• kwestie procesowe, informacje o trybie ścigania zawarte są w KK, tryb inicjowania ścigania publiczno - skargowych - bardzo dużo przestępstw, przestępstwo wnioskowe: np. art. 197 KK gwałt

• przy kradzieży poprzez osobę najbliższą - pokrzywdzony decyduje czy zgłosić wniosek czy nie, nie może go zmusić, czy wszcząć postępowania bez jego woli. Przestępstwo wtedy jest umorzone

• Prywatne - pokrzywdzony jest oskarżycielem prywatnym, zbiera dowody, szuka świadków, wnosi akt oskarżenia do sądu np.: pomówienie, naruszenie nietykalności cielesnej, ściganie na wniosek pokrzywdzonego gdyż dotyczy osoby najbliższej

---