C-314/85 Foto-Frost przeciwko Hauptzollamt Lübeck-Ost
Stan faktyczny
Foto-Frost złożył zgłoszenie celne, w którym wykazał import towarów jako zwolniony z cła. Zgłoszenie celne zostało przyjęte. W wyniku kontroli wyższy urząd celny stwierdził, że brak było podstaw do zwolnienia z cła, ale z uwagi na niepobranie cła w wyniku błędu organów celnych, cła nie można wymierzyć. Komisja, która rozstrzygała o nieobciążaniu cłem, zajęła stanowisko negatywne i nakazała wymierzyć cło. Wyższy urząd celny cło wymierzył a Foto-Frost się odwołał.
Sąd krajowy, który rozstrzygał sprawę, skierował następnie sprawę do ETS w drodze pytania prejudycjalnego. Wątpliwości interpretacyjne dotyczyły Rozporządzenia Rady nr 1697/79 z dnia 24 lipca 1979 r. w sprawie ściągania ceł importowych lub eksportowych po zakończeniu odprawy celnej. Kwestionowano zaś ważność decyzji Komisji z dnia 6 maja 1983 r. (ECR 3/83).
Sprawa miała dwa podstawowe zagadnienia, które wymagały rozstrzygnięcia Trybunału:
1) czy sąd krajowy może kwestionować ważność aktów organów Wspólnoty?
2) czy decyzja w sprawie odstąpienia od retrospektywnego wymierzenia należności celnych leży w zakresie swobodnego uznania administracyjnego czy też podlega kontroli sądowej?
Tezy orzeczenia
1) Ocena, czy sąd krajowy jest uprawniony do stwierdzania nieważności aktów organów wspólnotowych (tu: decyzji Komisji).
A. Podstawy rozstrzygnięcia
Przy rozstrzyganiu zagadnienia ETS oparł się na treści art. 230 TWE, zgodnie z którym Trybunał ma wyłączną właściwość do orzekania o nieważności aktów wydanych przez organy Wspólnoty.
Dodatkowo Trybunał powołał zasadę jednolitego stosowania prawa wspólnotowego, która byłaby zagrożona w sytuacji rozstrzygania o nieważności aktów wspólnotowych przez sądy krajowe (z uwagi na możliwość ich różnorodnej oceny w tej materii). Sądy krajowe mogą badać zagadnienie ważności takich aktów i w sytuacji wątpliwości kierować sprawę do Trybunału.
B. Ocena
Jedyną możliwością zagwarantowania jednolitego stosowania prawa wspólnotowego jest orzekanie o tym prawie przez jeden sąd. Podobnie jest w krajowych porządkach prawnych, gdzie powoływany jest jeden sąd nadrzędny nad innymi, którego zadaniem jest czuwanie nad jednolitym stosowaniem prawa przez inne sądy i rozstrzyganie ew. rozbieżności.
2) Ocena dopuszczalności ewentualnej kontroli sądowej przesłanek zastosowania odstąpienia od retrospektywnego wymierzenia należności celnych.
A. Podstawy rozstrzygnięcia
a. Podstawy prawne
Zagadnienie powstało na tle brzmienia przepisu art. 5 ust. 2 rozporządzenia Rady nr 1697/79, który mówił o możliwości odstąpienia od retrospektywnego pokrycia należności celnych, jeżeli cyt. "nie zostały one pobrane w wyniku ich własnego błędu, który w normalnych warunkach nie mógł zostać wykryty przez dłużnika i jeśli sam dłużnik działał przy tym w dobrej wierze, przestrzegając w zakresie swojej deklaracji celnej przepisów obowiązującego prawa".
b. Podstawy faktyczne
Skarżący podnosił spełnienie przez niego warunków określonych w rozporządzeniu.
Przesłankami tymi są:
- błąd, który spowodował niepokrycie należności, nie mógł zostać wykryty przez dłużnika działającego w dobrej wierze
Trybunał uznał - poniekąd słusznie - że w sytuacji np. rozbieżności orzecznictwa co do jakiejś kwestii nie można stronie zarzucić złej wiary bądź niewykrycia błędu.
- deklaracja celna została złożona zgodnie z prawem
Ta przesłanka została potwierdzona w toku postępowania przez samą Komisję, która stwierdziła, że Foto-Frost prawidłowo wypełniło swoją deklarację celną (klasyczny strzał w kolano - bardzo boli). Chodzi o okoliczność, że zgłoszenie celne odpowiadało wszelkim formalnym wymogom.
- brak pokrycia należności w wyniku błędu organu celnego
Trybunał uznał, że prawo organu celnego do późniejszego kontrolowania deklaracji nie oznacza, że przyjęcie deklaracji z błędem nie obciąża organu celnego - wręcz przeciwnie, przyjął, że skoro w deklaracji ujawnione były wszystkie okoliczności faktyczne, to późniejsza kontrola nie mogła wnieść nic nowego i błędne obliczenie należności wynikło z błędnego zastosowania przepisów.
B. Ocena
Trybunał uznał, że w sytuacji spełnienia przesłanek strona ma prawo do zwolnienia. Przepis mówi o możliwości udzielenia zwolnienia, co Trybunał rozumie jako obowiązek udzielenia zwolnienia po spełnieniu warunków.