Ćwiczenie 6 i 7
Fructus i Semen

1. Anisi fructus - Owoc anyżu
   Syn.: Anyż, Anyżek
   Pimpinella anisum L. - Biedrzeniec anyż
   rodz. Umbelliferae (Apiaceae) - Baldaszkowate (Selerowate)
   FP VIII: min. 20 ml/kg olejku eterycznego
   - olejek eteryczny (1,5-3%): trans anetol, metylkochawikol (izoanetol=estragon), aldehyd i kwas anyżowy, dianetol
   - leukoantocyjanidyny, tłuszcz, białko

2. Carvi fructus - Owoc kminku
   Syn.: Kminek
   Carum carvi L.- Kminek zwyczajny
   rodz. Umbelliferae (Apiaceae) - Baldaszkowate (Selerowate)
   FP VIII: min. 30 ml/kg olejku eterycznego
   - olejek eteryczny (do 7%): D(+) karwon, D(-) limonen, dihydrokarwon
   - flawonoidy, leukoantocyjanidyny
   - białko, tłuszcz

3. Coriandri fructus - Owoc kolendry
   Syn.: Kolendra
   Coriandrum sativum L. - Kolendra siewna
   rodz. Umbelliferae (Apiaceae) - Baldaszkowate (Selerowate)
   FP VIII: min. 3 ml/kg olejku eterycznego
   - olejek eteryczny (do 2,5%): D(+) linalol, octan linalilu, geraniol, octan geranylu
   - kumaryny: umbeliferon, skopoletyna
   - flawonoidy, fitosterole, olej tłusty, białka, cukry

4. Crataegi fructus - Owoc głogu
   Crataegus monogyna Jacq. - Głóg jednoszyjkowy
   Crataegus laevigata (Poiret) D.C. (C. oxyacantha L.) - Głóg dwuszyjkowy
   rodz. Rosaceae - Różowate
   FP VIII: min. 1% procyjanidyn - chlorek cyjanidyny
   - flawonoidy (ok. 0,1%): O-glikozydy (hiperozyd, rutozyd) i C-glikozydy (witeksyna: 8-C-glukozyd apigeniny)
   - leukoantocyjanidyny (pochodne flawon-3,4-diolu): pochodne (+) katechiny i (-) epikatechiny, głównie procyjanidyna (dimer epikatechiny)

5. Foeniculi amari fructus - Owoc kopru włoskiego (odmiany gorzkiej); Syn.: Koperek
   Foeniculum vulgare Mill. sp. vulgare var. α-vulgare (Mill.) Thellung - Koper włoski (odmiana gorzka)
   rodz. Umbelliferae (Apiaceae) - Baldaszkowate (Selerowate)
   FP VIII: min. 40 ml/kg olejku eterycznego, a w nim min.60% anetolu i 15% fenchonu
   - olejek eteryczny (2-6%): trans-anetol (60-90%), fenchon, metylkochawikol, aldehyd anyżowy, dianetol
   - flawonoidy, sterole, białka, cukry

6. Juniperi pseudo-fructus - Szyszkojagoda jałowca
   Syn.: Owoc jałowca, Juniperi bacca
   Juniperus communis L. - Jałowiec pospolity
   rodz. Cuperssaceae - Cyprysowate
   FP VIII: min. 10 ml/kg olejku eterycznego
   - olejek eteryczny (do 2%)
   * monoterpenty
   > acykliczne: mircen
   > monocykliczne: limonen, terpineol-4
   > bicykliczne: α- i β-pinen
   *seskwiterpeny: kadinen, kariofylen, juneol, kamfora jałowcowa
   - diterpeny (pochodne kwasu pimarowego)
   - flawonoidy, garbniki, żywica

7. Myrtylli fructus - owoc borówki czernicy
   Syn.: Czarne jagody
   Vaccinum myrtillus L. - Borówka czernica
   rodz. Ericaceae - Wrzosowate
   FP VIII: min. 0,3% antocyjanów - chlorek 3-glukozydu cyjanidyny (chryzantemina) (świeży surowiec); min. 1% garbników - pirogalol (suchy surowiec)
   - garbniki skondensowane (5-10%)
   - antocyjany: główne glikozydy delfini dyny i malwidyny
   - flawonoidy, cukry, kwasy organiczne, witaminy: C, B1

8. Rosae pseudo-fructus - Owoc róży
   Syn.: Owoc szyszpiny, Cynosbati fructus, Hypanthium Rosae
   Rosa canina L. - Róża dzika
   Rosa cinnamomea L. - Róża girlandowa
   Rosa gallica L. - Róża francuska
   Rosa centyfolia L. - Róża stulistna
   rodz. Rosaceae - Różowate
   FP VIII: min. 0,3% kwasu askorbowego (witamina C)
   - witaminy: C, A B1, B2, E, K
   - flawonoidy: glikozydy kwercetyny i kemferolu
   - garbniki, karotenoidy, cukry

9. Sambuci fructus - Owoc bzu czarnego
   Sambucus nigra L. - Bez czarny
   rodz. Caprifoliaceae - Przewiertniowate
   FP VIII: -
   - antocyjany: głównie glikozydy cyjanidyny
   - garbniki, cukry
   - witaminy: C i zespół B
   - w niedojrzałych owocach: glikozyd cyjanogenny (sambunigryna)

10. Trigonellae foenugraeci semen - Nasienie kozieradki
    Syn.: Kozieradka
    Trigonella foenum graecum L.- Kozieradka pospolita
    rodz. Leguminosae (Fabaceae) - Motylkowate (Bobowate)
    FP VIII: wskaźnik pęcznienia min. 6
    - śluz (20-30%): stachioza, galaktomannany
    - saponiny steroidowe (0,1-0,3%): pochodne diosgeniny
    produkt wyjściowy do półsyntezy hormonów płciowych i innych sterydów (diosgenina)
    - trygonelina - brak właściwości biologicznych
    - olej tłusty, białka, tłuszcze, flawonoidy

11. Lini semen - Nasienie lnu
    Syn.: Siemię lniane
    Linum ussitatissimum L. - Len zwyczajny
    rodz. Linaceae - Lnowate
    FP VIII: wskaźnik pęcznienia min. 4
    - śluz (do 6%) o charakterze kwaśnym w powłoce nasiennej: galaktoza, arabinoza, ramnoza, ksyloza, kwas galakturonowy
    olej tłusty (do 40%) tzw. „olej schnący”; o dużej zawartości glicerydów kwasów nienasyconych: oleinowego, linolowego, linolenowego
    - glikozydy cyjanogenne: po rozpadzie powstają linamaryna, linustatyna, lotaustralina
    - sterole, białko

12. Psyllii semen - Nasienie płesznika
    Syn.: Semen Pulicariae
    Plantago afra (P. psyllium L.) - Babka płesznik
    Plantago indica L. (P. arenaria Waldst. et Kit.) - Babka piaskowa
    rodz. Plantaginaceae - Babkowate
    FP VIII: wskaźnik pęcznienia min. 10
    - śluz (10-15%) w łupinie nasiennej: ksyloza, arabinoza, ramnoza, galaktoza, kwas galakturonowy
    - irydoidy: aukubina
    - olej tłusty, białko

13. Strychni semen - Nasienie kulczyby FP IV
    Syn.: Nux vomica
    Strychnos nux vomica L. - Kulczyba wronie oko
    rodz. Loganiaceae - Połatowate
    FP VIII: -
    FP IV: min. 1,2% alkaloidów - strychnina
    - alkaloidy pochodne indolu (2-5%) ok. 20 związków: strychnina (50%), brucyna (30%), α- i β-kolubryna
    - irydoidy właściwe: poganina
    - kwas chloro genowy, białko, tłuszcz

14. Colae semen - Nasienie kola
    Cola vera K. Schum. (C. nitida (Vent.) A. Chev.) - Kola błyszcząca (K. prawdziwa)
    Cola acuminata (P. Beauv.) Schott & Endl. - Kola zaostrzona
    Cola ballayi Cornu ex Heckel. - Kola Ballaya
    rodz. Sterculiaceae - Orzesznikowate (Zatwarowate)
    FP VIII: min. 1,5% kofeiny
    - alkaloidy purynowe (0,6-3%): kofeina, teobromina, teofilina
    - garbniki katechinowe, skrobia, tłuszcz
    
    W świeżych zarodkach alkaloidy związane są z kat echinami. Podczas suszenia uwalnia się kofeina, teobromina i garbniki kondensujące do brunatnych flobafenów (czerwień Kola)