Zagadnienia egzaminacyjne z prawa rodzinnego

dla studentów II r. ZSP

WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego

(rok akademicki 2011/2012)

I - ZAGADNIENIATEORETYCZNE

• Ogólna charakterystyka prawa rodzinnego

• Systematyka kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

• Źródła polskiego prawa rodzinnego w okresie powojennym

• Normatywne ujęcie rodziny

• Istota pokrewieństwa - pojęcie, rodzaje, linie i stopnie

• Powinowactwo - pojęcie, linie i stopnie

• Pojęcie i katalog tzw. przewodnich zasad prawa rodzinnego

• Zasada świeckości (laicyzacji) prawa rodzinnego - aktualny zakres

• Istota i prawny wyraz zasady monogamii w KRO

• Prawny wyraz równouprawnienia kobiety w stosunkach prawnorodzinnych

• Trwałość małżeństwa a jego nierozerwalność

• Ochrona dobra dziecka - istota zagadnienia i jego normatywne ujęcie

• Równouprawnienie dzieci niezależnie od ich pochodzenia

• Postulat równej stopy życiowej członków rodziny

II - PRAWO MAŁŻEŃSKIE

• Pojęcie przesłanek zawarcia małżeństwa i ich stratyfikacja

• Przesłanki konstytuujące małżeństwo cywilne (także zawierane w trybie wyznaniowym - tzw. małżeństwo o podwójnym skutku)

• Tryb zawierania i cywilnoprawna skuteczność małżeństw wyznaniowych

• Małżeństwo nieistniejące (matrimonium non existens) i jego stwierdzenie

• Formalnoporządkowe (proceduralne) przesłanki zawarcia małżeństwa i ich rola

• Katalog zakazów zawarcia małżeństwa (przeszkód małżeńskich) i skutki ich naruszenia

• Zawarcie małżeństwa przez „pełnomocnika” oraz unieważnienie tak zawartego związku

• Znaczenie wieku dla zawarcia małżeństwa

• Problem małżeństwa osoby ubezwłasnowolnionej

• Choroba psychiczna a zawarcie małżeństwa

• Niedorozwój umysłowy a zawarcie małżeństwa

• Zagadnienie zdolności do zawarcia małżeństwa

• Prawnorodzinna i prawnokarna problematyka bigamii

• Kwestia dopuszczalności małżeństwa krewnych

• Więź powinowactwa a zawarcie związku małżeńskiego

• Małżeństwo w kręgu osób związanych węzłem przysposobienia

• Katalog wad oświadczeń o zawarciu małżeństwa i ich normatywne następstwa

• Istota i przypadki konwalidacji małżeństw zawartych mimo istniejących zakazów

• Kwestie proceduralne postępowania o unieważnienie małżeństwa (tryb i właściwość rzeczowa sądu, problem legitymacji, dopuszczalność unieważnienia małżeństwa po jego ustaniu)

• Prawne konsekwencje unieważnienia małżeństwa

• Problem zaręczyn w aktualnym stanie normatywnym

• Pojęcie i prawne skutki konkubinatu

• Normatywne prawa i obowiązki małżonków w ogólności - specyfika uregulowania

• Decydowanie małżonków o sprawach rodziny

• Zawarcie, unieważnienie i ustanie małżeństwa a nazwisko małżonków

• Obowiązek zaspokajania przez małżonków potrzeb ich rodziny i jego przymusowa realizacja

• Problem alimentowania się małżonków

• Uprawnienie małżonka do korzystania z lokalu, do którego tytuł przysługuje wyłącznie współmałżonkowi

• Zagadnienie reprezentowania się małżonków

• Wpływ zawarcia małżeństwa na majątkowe stosunki małżonków

• Pojęcie majątkowego ustroju małżeńskiego i jego rodzaje

• Ogólna charakterystyka ustroju wspólności ustawowej (kodeksowej)

• Wspólny majątek małżonków w ramach wspólności kodeksowej

• Zakres majątku osobistego małżonków w ramach wspólności kodeksowej

• Zarząd majątkiem wspólnym według reguł ustroju wspólności kodeksowej

• Typy (rodzaje) odpowiedzialności małżonków za zobowiązania

• Zakres solidarnej odpowiedzialności małżonków za długi

• Odpowiedzialność majątkiem wspólnym za zobowiązania małżonków

• Intercyza - pojęcie, forma i skutki zawarcia

• Rozdzielność majątkowa a rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków

• Przyczyny i skutki ustania małżeńskiej wspólności majątkowej

• Uznanie małżonka za zmarłego a problem ustania jego małżeństwa

• Przesłanki rozwodowe

• Problem tzw. „ważnych powodów” rozkładu pożycia małżeńskiego

• Pojęcie separacji faktycznej i jej aktualne znaczenie

• Przesłanki orzeczenia separacji sądowej

• Zbieg żądania rozwodowego z żądaniem orzeczenia separacji

• Tryby orzekania w sprawach o separację

• Obligatoryjne i fakultatywne orzeczenia sądu w wyroku rozwiązującym małżeństwo przez rozwód

• Skutki orzeczonej przez sąd separacji

• Znaczenie winy rozkładu pożycia w sprawach rozwodowych i w sprawach o separację

• Rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej w wyroku rozwodowym lub separującym małżonków

• Możliwości rozstrzygnięcia kwestii mieszkaniowej w wyroku rozwodowym lub orzeczeniu o separacji

• Obowiązek dostarczania środków utrzymania byłemu małżonkowi lub małżonkowi separowanemu

• Charakter orzeczenia rozwodowego oraz zakres dopuszczalności późniejszych zmian jego treści

• Prawne instrumenty ochrony rodziny w toku postępowania rozwodowego lub w sprawie o separację

• Orzeczenia incydentalne w toku postępowania rozwodowego lub w sprawie o separację

• Zniesienie separacji

III - POKREWIEŃSTWO

• Zagadnienie ustalenia i zaprzeczenia macierzyństwa

• Normatywne sposoby ustalania ojcostwa i ich wzajemna relacja

• Pochodzenie dziecka od męża matki

• Możliwe kolizje domniemań pochodzenia dziecka z małżeństwa

• Instytucja zaprzeczenia ojcostwa i jej znaczenie

• Zagadnienia proceduralne postępowania o zaprzeczenie ojcostwa (tryb i właściwość rzeczowa sądu, legitymacja, przesłanki i terminy)

• Ustalenie pochodzenia dziecka w wypadku zawarcia małżeństwa przez jego biologicznych rodziców dopiero po urodzeniu się dziecka.

• Istota uznania ojcostwa

• Podmiot uznający i uznawany

• Forma uznania dziecka

• Kwestia potwierdzenia ojcostwa uznającego mężczyzny (podmiot potwierdzający, termin potwierdzenia, forma)

• Właściwość organów przyjmujących oświadczenia konieczne do uznania

• Stwierdzenie bezskuteczności a bezwzględna nieważność uznania ojcostwa

• Sądowe ustalenie ojcostwa

• Zagadnienia proceduralne postępowania o ustalenie ojcostwa (tryb i właściwość rzeczowa sądu, legitymacja, termin)

• Możliwości obrony pozwanego w procesie o sądowe ustalenie ojcostwa

• Aktualne znaczenie zarzutu plurium concumbentium w sprawach o sądowe ustalenie ojcostwa.

• Normatywne skutki ustalenia pochodzenia dziecka

• Ustalenie pochodzenia dziecka a treść jego aktu urodzenia

• Prawnorodzinne aspekty sztucznego zapłodnienia (także in vitro)

• Treść stosunków prawnych między rodzicami a dziećmi w ogólności

• Imię dziecka i dopuszczalność jego zmiany

• Nazwisko rodowe dziecka

• Nazwisko dziecka w rodzinie zrekonstruowanej

• Akt urodzenia dziecka nieznanych rodziców

• Dopuszczalność zmiany imion i nazwisk

• Istota i funkcje władzy rodzicielskiej

• Podmioty władzy rodzicielskiej oraz przesłanki jej przysługiwania

• Obowiązek posłuszeństwa dziecka i jego zakres

• Treść prawna (atrybuty) władzy rodzicielskiej

• Piecza nad osobą dziecka poddanego władzy rodzicielskiej oraz normatywne reguły jej wykonywania

• Przedstawicielstwo ustawowe rodziców i jego zakres

• Normatywne reguły wykonywania przez rodziców zarządu majątkiem dziecka

• Skutki ustania zarządu rodziców majątkiem dziecka

• Kryteria należytego sprawowania władzy rodzicielskiej i ich wzajemne zależności

• Rola sądu opiekuńczego w świetle przepisów o władzy rodzicielskiej

• Władza rodzicielska rodziców żyjących w rozłączeniu

• Tzw. „ograniczenie” władzy rodzicielskiej

• Ogólna charakterystyka pieczy zastępczej oraz podstawowe formy tej pieczy

• System rodzinnej pieczy zastępczej - typologia rodzin zastępczych

• Instytucjonalna piecza zastępcza - podstawowe typy placówek opiekuńczo-wychowawczych

• Piecza podzielona

• Zawieszenie władzy rodzicielskiej i zmiana orzeczenia w tym zakresie

• Pozbawienie i przywrócenie władzy rodzicielskiej

• Istota i formy kontaktów z dzieckiem; podmiotowy zakres regulacji

• Normatywny zakres decydowania przez rodziców o kontaktach z dzieckiem

• Formy ingerencji sądu w kontakty z dzieckiem

• Koncepcja prawna przysposobienia w KRO

• Rola ośrodków adopcyjno-opiekuńczych

• Przesłanki przysposobienia

• Preadopcja

• Zgoda rodziców na adopcję - formy, ograniczenia czasowe oraz wpływ na władzę rodzicielską i kontakty rodziców z dzieckiem

• Wpływ samego adoptowanego na orzeczenie przysposobienia

• Przedmiotowe i podmiotowe rodzaje adopcji w kro

• Adopcja zagraniczna polskiego dziecka

• Skutki prawne zwykłego przysposobienia pełnego

• Skutki prawne przysposobienia niepełnego

• Przysposobienie całkowite (anonimowe, blankietowe) lub fikcja prawna tego typu adopcji i jego (jej) skutki szczególne

• Imię i nazwisko przysposobionego

• Akt urodzenia przysposobionego

• Rozwiązanie przysposobienia - przesłanki i skutki

• Istota obowiązku alimentacyjnego i jego cechy charakterystyczne

• Podmiotowy zakres alimentacji; kolejność poszczególnych obowiązków alimentacyjnych

• Przesłanki obowiązku alimentacyjnego (z uwzględnieniem roli zasad współżycia społecznego) i jego zakres

• Sposoby określania wysokości świadczeń alimentacyjnych oraz formy wykonywania obowiązku alimentacyjnego

• Alimentacyjny obowiązek rodziców wobec dziecka

• Obowiązek alimentacyjny krewnych

• Obowiązek alimentacji w przypadku adopcji niepełnej

• Alimentowanie się powinowatych

• Roszczenia matki dziecka pozamałżeńskiego wobec jego ojca, związane z ciążą i porodem oraz ich charakter

• Przedawnienie roszczeń alimentacyjnych; regresy w prawie alimentacyjnym

• Ochrona świadczeń alimentacyjnych

IV - OPIEKA i KURATELA

• Kandydat na opiekuna

• Przypadki i tryb ustanawiania opieki

• Prawna treść (atrybuty) opieki

• Normatywne reguły sprawowania opieki

• Prawne reguły zarządzania przez opiekuna majątkiem pupila

• Nadzór sądu opiekuńczego nad sprawowaniem opieki

• Zwolnienie opiekuna - przyczyny i skutki

• Ustanie opieki - przyczyny i skutki

• Różnice w sytuacji prawnej rodziców i opiekuna

• Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie

• Przypadki kurateli przewidziane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym

• Znaczenie kurateli ventris nomine

1

2