Keramzyt jest to kruszywo stosowane do wykonywania betonów lekkich, produkowane z iłów lub glin pęczniejących, które wypala się w piecach obrotowych w temperaturze 1050-1250^OC. Ziarna mają kształt zbliżony do kulistego

Wyroby szamotowe należą do wyrobów ogniotrwałych czyli takich które pracują podczas długotrwałego działania wysokiej temperatury. Produkuje się je z mas zawierających 5-50% gliny surowej ogniotrwałej i odpowiednio 95-50% szamotu

Gips budowlany(2CaSO₄ ⋅ H₂O) jest to spoiwo powietrzne, otrzymywane ze skały gipsowej ( CaSO₄ ⋅ 2H₂O) wyprażonej w temp. ok. 200°C, a następnie zmielonej. Podczas prażenia zachodzi następująca reakcja chemiczna: 2(CaSO₄ ⋅ 2H₂O)→ 2CaSO₄ ⋅ 2H₂O + 3 H₂O↑

Produkuje się gips budowlany dwóch gatunków:GB-6 i GB-8. Ze względu na stopień rozdrobnienia rozróżnia się gips budowlany grubo mielony (GB-G) i drobno mielony (GB-D). Gips budowlany jest przeznaczony do sporządzania zaczynów , zapraw i betonów oraz do produkcji drobnych wyrobów budowlanych. Gips powoduje korozją metali, dlatego nie może być stosowany do produkcji wyrobów mających styczność ze stalą. Również gips pod wpływem wilgoci traci cechy wytrzymałościowe, a zatem nie powinien być stosowny w miejscach o podwyższonej na stałe wilgotności powietrza(np. w fundamentach lub pralniach).

Gipsy specjalne- gips szpachlowy do szpachlowania budowlanych elementów betonowych(B),, gips szpachlowy do szpachlowania budowlanych elementów gipsowych(G), gips szpachlowy do spoinowania płyt gipsowo-kartonowych(F), gips tynkarski do wykonywania wewnętrznych wypraw tynkarskich sposobem zmechanizowanym(GTM), gips tynkarski dr ręcznego tynkowania(GTR), klej gipsowy do klejenia prefabrykatów gipsowych (P), klej gipsowy do osadzania płyt gipsowo-kartonowych(T)

Zaczyny budowlane są to mieszaniny spoiw lub lepiszcz z wodą. Rozróżnia się zaczyny wapienne, gipsowe, cementowe oraz zawiesiny gliniane. Spoiwa charakteryzują się aktywnością chemiczną, lepiszcza twardnieją w wyniku zachodzących procesów fizycznych.

Zaprawy budowlane są to mieszaniny spoiwa lub lepiszcz (względnie obu tych materiałów), drobnoziarnistych kruszyw, wody lub innej cieczy zarobowej oraz ewentualnych dodatków i domieszek poprawiających właściwości zaprawy świeżej lub stwardniałej

Ze względu na rodzaj spoiwa rozróżnia się zaprawy:

cementowe (c),

cementowo-wapienne (cw),

wapienne (w),

gipsowe (g),

gipsowo-wapienne (gw),

cementowo-gliniane (cgl).

Ze względu na zastosowanie zapraw w budownictwie wyróżnia się zaprawy:

murarskie

tynkarskie

szlachetne

ciepłochronne

wodoszczelne

żaroodporne

kwasoodporne itp.

Zaprawy dzieli się na klasy (PN-EN 998-2)- np. M1 (1÷1,5), M2 (1,5÷3), M5 (3,6÷7,5), M10 (7,6÷15), M20 (15,1÷30) i Md (d - jest wytrzymałością na ściskanie deklarowaną przez producenta większą niż 25 MPa). Liczba po symbolu M oznacza średnią wytrzymałość zaprawy na ściskanie po okresie twardnienia, wyrażoną w MPa.

Zaprawy polimerowe - uzyskuje się przez zastosowanie jako wypełniacza żywic syntetycznych. Zaprawy te mają min. zwiększoną odporność na agresję chemiczną, większą wytrzymałość , szczególnie na rozciąganie i uderzenie, dobrą przyczepność do podłoża. Stosuje się je do wykonywania wypraw tynkarskich, zwłaszcza na zniszczonych podłożach, posadzek w budownictwie przemysłowym, do uszczelniania budynków itp.

Zaprawy szamotowe - wytwarzane ze zmielonego szamotu i gliny ogniotrwałej. Stosuje się je do łączenia elementów ogniotrwałych.

Zaprawy krzemionkowe - wytwarzane ze zmielonego kwarcytu, piasku oraz gliny ogniotrwałej w ilości 20%. Stosuje się je do łączenia kształtek kamionkowych narażonych na działanie temperatury do 1200^oC.

Zaprawy termalitowe - wytwarzane z mieszaniny ziemi okrzemkowej i gliny ogniotrwałej. Stosuje się je do łączenia murów wykonywanych z cegły termalitowej pracujących w temperaturze do 900^oC.

frakcja - zbiór ziaren kruszywa zawierający się między dwoma sitami kontrolnymi, będącymi górną i dolną granicą frakcji, następującymi kolejno po sobie; np. frakcja 2/4 mm oznacza kruszywo przechodzące przez sito # 4 mm i pozostające na sicie # 2 mm;

Podział kruszyw

W zależności od surowca skalnego oraz sposobu produkcji kruszywa skalne dzielimy na grupy

-naturalne

-łamane

Ze względu na sposób i stopień obróbki kruszywa dzielimy na podrupy:

kruszywa naturalne:

-niekruszone

-kruszone

kruszywa łamane:

-zwykłe,

-granulowane,

Ze względu na genezę wyróżniamy złoża:

lodowcowe,

wodnolodowcowe,

rzeczne i morskie

Ze względu na uziarnienie kruszywa skalne dzieli się na trzy rodzaje:

drobne - o wymiarze ziaren do 4 mm

grube - o wymiarze ziaren do 4-63 mm

bardzo grube - o wymiarze ziaren do 63-250 mm

W zależności od gęstości objętościowej kruszywa skalne dzieli się na trzy typy:

• ciężkie - o gęstości objętościowej powyżej 3000 kg/m³

• zwykłe - o gęstości objętościowej 1800 - 3000 kg/m³

• lekkie - o gęstości objętościowej poniżej 1800 kg/m³

Ze względu na cechy jakościowe, kruszywa skalne dzieli się na:

• sortymenty

• odmiany

• gatunki

• marki

Ponadto rozróżnia się cztery podstawowe klasy petrograficzne kruszywa grubego:

• żwir

• grys ze skał magmowych i metamorficznych

• grys ze skał osadowych

• grys z otoczaków

Beton - sztuczny zlepieniec kamienny, powstały przez związanie kruszyw skalnych za pomocą spoiw lub lepiszcz. Zamiast kruszyw skalnych stosowane są też kruszywa sztuczne nieorganiczne lub organiczne. Kruszywa drobnoziarniste używane do betonów są nazywane często wypełniaczami.

Konsystencja mieszanki betonowej - charakteryzuje podatność mieszanki do przemieszczania się pod wpływem siły, przy czym jednorodność przemieszczanej mieszanki pozostaje nienaruszona.

Klasy wytrzymałości wg PN-EN 206-1:2003

Podstawę klasyfikacji może stanowić wytrzymałość charakterystyczna na ściskanie określana w 28 dniu dojrzewania na próbkach sześciennych lub walcowych o wymiarach jak wyżej.

*dla betonu ciężkiego ciężkiego zwykłego C8/10 C12/15 C16/20 C20/25 C25/30 C30/37 C35/45 C40/50 C45/55 C50/60 C55/67 C60/75 C70/85 C80/95 C90/105 C100/115

* lekiego C8/9 C12/13 C16/18 C20/22 C25/28 C30/33 C35/38 C40/44 C45/50 C50/55 C55/60 C60/66 C70/77 C80/88

Betony specjalne

Betony wysokowartościowe

Betony wodoszczelne

Betony odporne na ścieranie

Betony hydrotechniczne

Betony ognioodporne

Betony osłonowe

Domieszki do betnowów

Plastyfikatory i superplastyfikatory

Domieszki opóźniające wiązanie

Domieszki przyśpieszające wiązanie

Domieszki napowietrzające

Domieszki uszczelniające

Gips CaSO₄*1/2H₂O

Gipsy budowlane specjalne - w grupie tej produkuje się:

• gips szpachlowy typu (B) - do szpachlowania budowlanych elementów betonowych

• gips szpachlowy typu (G) - do szpachlowania budowlanych elementów gipsowych

• gips szpachlowy typu (F) - do spoinowania płyt gipsowo - kartonowych

• gips tynkarski typu (GTM) - do wykonywania wewnętrznych wypraw tynkarskich sposobem zmechanizowanym

• gips tynkarski typu (GTR) - do ręcznego tynkowania

• klej gipsowy typu (P) - do klejenia prefabrykatów gipsowych

klej gipsowy typu (T) - do osadzania płyt gipsowo - kartonowych

Gips budowlany produkuje się w dwóch gatunkach/^*: GB-6 i GB-8. Ze względu na stopień rozdrobnienia rozróżnia się gips GB-G (gips budowlany grubo mielony) i GB-D (gips budowlany drobno mielony)

Rodzaje wapna

• wapno wapniowe (CL) - wapno zawierające głównie tlenek wapnia lub wodorotlenek wapnia bez żadnych dodatków materiałów hydraulicznych lub pucolanowych

• wapno dolomitowe (DL) - wapno zawierające głównie tlenek wapnia i tlenek magnezu lub wodorotlenek wapnia i wodorotlenek magnezu bez żadnych dodatków materiałów hydraulicznych lub pucolanowych

• wapno palone (Q) - wapno powietrzne składające się głównie z tlenku wapnia i tlenku magnezu, wytwarzane przez prażenie kamienia wapiennego i/lub dolomitu. Wapno palone wchodzi w reakcję egzotermiczna z wodą. Może mieć różny stan rozdrobnienia od brył do drobno zmielonego. Termin ten obejmuje wapno wapniowe i wapno dolomitowe

• wapno hydratyzowane (S) - wapno powietrzne, wapno wapniowe lub wapno dolomitowe, otrzymywane w wyniku kontrolowanego gaszenia wapna palonego. Wytwarzane w postaci suchego proszku lub ciasta, lub jako zawiesina (mleko wapienne)

• wapno dolomitowe półhydratyzoawane - wapno dolomitowe hydratyzowane składające się głównie z wodorotlenku wapnia i tlenku magnezu

• wapno dolomitowe całkowicie zhydratyzoawane - wapno dolomitowe hydratyzowane składające się głównie z wodorotlenku wapnia i wodorotlenku magnezu

Cementy powszechnego użytku (PN-EN 197-1:2002) - hydrauliczne spoiwo mineralne, otrzymywane przez zmielenie klinkieru cementowego (K) z dodatkiem do 5% kamienia gipsowego lub dodatków żużla (S), pyłu krzemionkowego (D), pucolany (P - naturanej; Q - przemysłwej), popiołu lotnego (V - krzemionkowego, W - wapiennego) bądź wapienia (L, LL), których ilości są różne i wynoszą 5-80%.

Klinkier cementowy - otrzymuje się przez wypalenie w temperaturze spiekania ok. 1450⁰C mieszaniny surowców (zmielonych), zawierających wapień i glinokrzemiany (wapień, wapień marglisty, margiel, glina, iłołupek). W produkcji czystego cementu portlandzkiego do przemiału klinkieru dodawany jest gips pełniący rolę regulatora czasu wiązania cementu.

• cement portlandzki:

• CEM I - czysty

• CEM II

• cement portlandzki żużlowy CEM II/A-S i CEM II/B-S

• cement portlandzki krzemionkowy CEM II/A-D

• cement portlandzki pucolanowy CEM II/A-P, CEM II/B-P,

CEM II/A-Q, CEM II/B-Q

4. cement portlandzki popiołowy CEM II/A-V, CEM II/B-V

CEM II/A-W, CEM II/B-W

e) cement portlandzki łupkowy CEM II/A-T, CEM II/B-T,

f) cement portlandzki wapienny CEM II/A-L, CEM II/B-L,

CEM II/A-LL, CEM II/B-LL

g) cement portlandzki wieloskładnikowy CEM II/A-M, CEM II/B-M

• cement hutniczy CEM III CEM III/A, CEM III/B, CEM III/C

• cement pucolanowy CEM IV CEM IV/A, CEM IV/B

• cement wieloskładnikowy CEM V CEM V/A, CEM V/B

Litery A i B w symbolach są przypisane różnym zakresom zawartości składników głównych

Cementy portlandzkie różnią się między sobą cechami wytrzymałościowymi, które obrazuje klasa wytrzymałości cementu. Jest to symbol cyfrowy, który liczbowo odpowiada minimalnym wymaganiom wytrzymałościowym na ściskanie, po 28 dniach twardnienia zaprawy cementowej o normowym składzie i wyrażony jest w MPa. Wyróżnia się trzy klasy: 32,5; 42,5 oraz 52,5. Cementy o szybkim przyroście wytrzymałości w początkowym okresie twardnienia dodatkowo są oznaczone literą R - np. 42,5R a normalnie twardniejące literą N - np. 52,5N

Aparat Vicata- jest to aparat za pomocą którego można dokonać badania czasu wiązania spoiw. Aparat ten wyposażony jest w igłę pomiarową która zagłębia się w zaczyn. Na podstawie głębokości zanurzenia się igły oraz czasu można określić początek i koniec wiązania. Zamieniając igłę na bolec pomiarowy można również zbadać konsystencję zaczynu cementowego na podstawie głębokości zanurzenia się bolca w zaczyn ( powierzchnia średnicowa bolca wynosi 1 cm2). Aparat Vicata wykorzystuje się także przy badaniu penetracji asfaltu (głębokość zanurzenia się znormalizowanej igły w badany asfalt).

Aparat Graf-Kaufmana- jest to aparat służący do określenia zmian liniowych badanych spoiw. Za pomocą tego aparatu możemy określić o ile powiększy się( lub zmniejszy) badana próbka po określonym czasie twardnienia.

Wiskozymetr-przyrząd do mierzenia lepkości płynów, gł. cieczy; najczęściej stosowane lepkościomierze służą do pomiarów względnych, tj.wyznaczania lepkości badanej substancji względem znanej lepkości substancji wzorcowej, zwykle wody; rozróżnia się lepkościomierze kapilarne — lepkość wyznacza się na podstawie czasu przepływu określonej ilości płynu przez odpowiednio skalibrowane rurki kapilarne pod działaniem znanej różnicy ciśnień; np.: lepkościomierz Englera, stosowany gł. do wyznaczania lepkości olejów i smarów w stopniach Englera, lepkościomierz Ostwalda; lepkościomierze rotacyjne — miarą lepkości jest wartość siły działającej między dwoma współosiowymi cylindrami: cylindrem zewn. i obracającym się względem niego cylindrem wewn. (badana ciecz wypełnia szczelinę między cylindrami); stosowane szeroko w miernictwie przem.; lepkościomierze z opadającą kulką — miarą lepkości jest prędkość opadania kulki (o znanych wymiarach i gęstości) w badanym ośr. pod wpływem stałej siły zewn. (zwykle siły ciężkości); np. lepkościomierz Hőpplera.

Czas wiązania - jest to okres od zmieszania spoiwa z wodą do momentu gdy masa zatraca właściwości plastyczne i nie daje się formować

---