Wykład IV 07.10.09

Przykłady modeli edukacji zdrowotnej:

Modele radykalno - polityczne

- skupiają się na czynnikach społecznych, ekonomicznych, politycznych

- związane z kreowaniem działań powodujących zmiany społeczno - polityczne (bezrobocie, opieka zdrowotna, ubezpieczenia społeczne, stopień industrializacji, urbanizacji)

- sytuacje pogarszające stan zdrowia społeczeństwa są produktem ubocznym zmian społecznych

- niezbędna jest korekta tego co niekorzystne dla ludzi - działania podejmowane przez samych ludzi np. ruch na rzecz zdrowia kobiet, ruch ochrony środowiska

Etapy działania

- wzbudzanie refleksji na temat rzeczywistości

- zachęcania do wspólnego (w grupie) zidentyfikowania przyczyn problemów

- zbadanie problemów i wyciągnięcie wniosków

- planowanie i rozwijanie działań na rzecz zmian

- kryteriami skutecznej edukacji byłoby:

• Zmniejszenie biedy

• Wygrana walka z producentami jedzenia chcącymi promować niezdrowe produkty

• Zapewnienie pełnego zakresu zdrowych produktów zapewnianych w sklepach, stołówkach, restauracjach

• Odpowiednie znakowanie produktów

Modele psychologiczne

- model przekonań zdrowotnych

- model transteoretyczny

- model przekonań zdrowotnych

• Stopień poczucia zagrożenia zdrowia jest determinowany jak ostro postrzegamy własną podatność na czynniki zagrażające

• Następnie dokonanie subiektywnej oceny korzyści na jakie można liczyć poprzez zaangażowanie w działania zmierzające do redukcji zagrożenia

Składa się z:

• Subiektywnej gotowości do działania wskutek uświadomienia sobie podatności na dana chorobę i jej następstw

• Oceny ewentualnych korzyści jakie odniosę jeśli podejmę działania oraz bariery i koszty (fizyczne, psychiczne)

• Bodźca - zewnętrznego (rada od innej osoby lub wpływ mediów)

- wewnętrzny (nakaz działania) który musi zaistnieć aby uruchomić odpowiednie zachowania - tzw. pchnięcia

Prawdopodobieństwo działania jednostki jest tym większe im bardziej w procesie edukacji uwzględnia się:

• Indywidualną percepcję problemu zdrowotnego

• Wrażliwość na określone zagrożenie

• Postrzeganie powagi choroby i jej powikłań

• Spostrzegane korzyści i koszty

Należy:

• Pobudzić w sposób umiarkowany spostrzeganie przez człowieka powagi choroby - ale unikać wywołania strachu (uruchomimy mechanizmy obronne)

• Położyć nacisk na korzyści „nagrody”

• Minimalizować koszty

Zmiana zachowań wiążę się z:

• Przekonaniem społeczeństwa o podatności jego członków na określoną chorobę (nowotwory, niedokrwienną serca)

• Upowszechnieniem wiedzy o skutecznych metodach zapobiegania chorobie

• Dobieranie argumentów pod kątem adresatów

• Jasnym formułowaniu wniosków

- model transteoretyczny

• Kierowany do osób palących

• Objaśnia fazy zmiany zachowań zdrowotnych

Wyróżnia 5 etapów gotowości do zmiany zachowań

1. prekontempletacja - ok.. 6 - u miesięcy, poważne myślenie o swoim zachowaniu

2. kontemplacja - poważne rozważanie o zmianie zachowania np. w ciagu 6-u miesięcy. Dotyczy tych którzy są świadomi pozytywów i negatywów zachowania, chęć udziału w terapii np. uzależnień

3. akcja - okres z jawną zmianą zachowania np. w ciągu 6-u miesięcy, okreslana wg mierzalnego kryterium np. stosowanie diety niskotłuszczowej, zaprzestanie palenia

4. podtrzymywanie - trwa do czasu az ustanie niepożądane zachowanie, dla nie wytrzymałych - powrót do etapu kontemplacji i poszukiwanie innego działania.

5. wygaśnięcie (zakończenie) - gdy nie nęci już złe zachowanie i przekonanie o przeciwstawianiu się nawrotowi

Przydatność modelu:

• uświadomienie osobom programy zdrowotne ze nie każdy jest gotowy do zmian

• jeśli istnieje program to nie oznacza ze wszyscy jednocześnie zmienią zachowania - konieczność powtarzania różnych sekwencji

• tworzenie szansy na włącznie się osób w późniejszym terminie

• przy barku gotowości osoby do zmian zadaniem edukatora jest wsparcie przez inne programy

• model ułatwia identyfikacje osób gotowych do zamiany i przewiduje kto może osiągnąć sukces

Model interwencji społecznej

• zakłada się podejście od „ ludzi do problemu” podejście trakcyjne „od problemu do ludzi”

I etap

Ktoś „ważny” (mający władze, możliwości, wybitny specjalista) określa problemem wymagający rozwiązania mała aktywność fizyczna, wysoki spożycie tłuszczu

II etap

Poszukiwanie ludzi do rozwiązania problemu np. w zakładzie pracy, szkole i zaleca im się zmianę zachowań

• nowe podejście „od ludzi do problemu”

I etap

Ktoś „ważny” zachwyca ludzi od identyfikacji własnych problemów lub potrzeb

II etap

Ludzie określają jaki problem jest dla nich ważny i chcieliby go sami rozwiązać

Osoba „ważna” wspiera ludzi w rozwiązywaniu ich własnego problemu

1

---