Pałac Branieckich w Białymstoku
Polski Wersal, „Wersal Podlasia”
Położenie: Białystok: Polska
Czas powstania: 1691- 1697 (przebudowywany w 1720- 1772, 1837-1841)
Typ: Pałac królewski
Styl architektoniczny: Barok
Powierzchnia: 9,7 hektara - park Branickich
Architekci: Tylman van Gameren; Jan Zygmunt Deybel, Jan Henryk Klemm i Jakub Fontana; Hipolit Rumbowicz
Opis obiektu
Pałac powstał w XVII w.dla kanclerzy wielkiej koronnej Marii Anny de la Grange d'Arquien, siostry królowej Anny Kazimiery. Zakupiony przez Hetmana wielkiego koronnego F.K.Branieckiego został przebudowany w I pol. XVIIIw. Ryzalit środkowy ozdobiono niezwykle bogatą płaskorzeźba
Trwająca w latach 1691 - 1697 przebudowa zmieniła całkowicie oblicze budowli. Między innymi jedna z baszt została wykorzystana jako klatka schodowa. W drugiej baszcie usytuowano komnaty. Podczas kolejnej przebudowy podwyższono boczne oficyny, postawiono jońską kolumnadę, wiele rzeźb. Obok ogrodu francuskiego założono ogród angielski[2].
Park Branickich:
Park ze względu na nierówną rzeźbę terenu usytuowany jest na dwóch parterach (poziomach): górnym i dolnym. Część górna ogrodu miała kształt regularnego czworoboku i stykała się bezpośrednio z pałacem. Liczne fontanny, klomby, nadawały jemu wygląd i charakter ogrodu francuskiego.
Część dolna, o typie angielskim, obfitowała w altanki, pawilony, belwedery i promenady - bulwary. Aktualnie noszące nazwy Bulwarów Kościałkowskiego i T, Kielanowskiego. Oprócz ogrodu głównego należało do parku kilka drobniejszych ogrodów kwiatowych oraz sadów. Wśród ozdób parkowych znajdowały się pomniki, posągi, figury, wodospady, sadzawki, a także dwie oranżerie. Przeznaczone były dla tak egzotycznych roślin takich jak; ananasy, brzoskwinie, cytryny, daktyle, figi, pomarańcze, wawrzyny, morwa, imbir, morele itp.
Podział parku na ogród górny i dolny, z rozwiniętym systemem wodnym oraz zespołem kamiennych rzeźb zachował się do dziś. Osią kompozycji jest aleja główna, wzdłuż której urządzono osiem bukszpanowych, strzyżonych parterów dywanowych, wysypywanych białym i czerwonym piaskiem
Główną aleję kończy most flankowany.