PRAWO KARNE CWICZENIA

Prawo Karne - jest dziedziną prawa określającą czyny będące przestępstwami, kary grożące za popełnienie tych przestępstw, środki karne, środki zabezpieczające oraz zasady odpowiedzialności karnej

środki karne - wymierza je sąd obok karny np. kierowca prowadzący pojazd pod pływem alkoholu może zostać skazany na karę pozbawiania wolności, karę grzywny i może orzec środek karny w postaci zakazu prowadzenie pojazdu,

np. w przypadku nauczyciela molestującego ucznia można zarobić mu wykonywania zawodu nauczyciela

środki zabezpieczające - środki stosowane w stosunku do osób wobec których nie można orzec kary np. osoba niepoczytalna którą zamiast więzienia umieszcza się w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym

Prawo karne jest pokrewne z innymi dzidziami

prawo karne procesowe (postępowanie karne) - określa reguły postępowania organów państwowych w procesie karnym.

Proces karny jest pojęciem szeroko rozumianym - zaczyna się od ustalenia czy przestępstwo zostało w ogóle popełnione, kto popełnił taki czyn, zebranie dowodów potwierdzających popełnienie czynu przez daną osobę, osadzenie sprawcy. Określa reguły postępowania, w jaki sposób, przy pomocy jakich metod policja lub prokuratura może prowadzić śledztwo, w jaki sposób będzie przebiegać proces sądowy. Określa wzajemne uprawnienia i obowiązki stron procesu np. odmowa składania zeznań, przysługujący mu adwokat itp.

Cały proces zmierzający do wykrycia sprawcy, zebrania przeciw niemu dowodów, osądzenie go.

Prawo karne wykonawcze - określa reguły, sposób wykonywania kar( grzywna, ograniczenie lub pozbawienie wolności...). Określa na jakich warunkach odbywana jest kara. Jakie uprawnienia i obowiązki ma osoba osadzona w więzieniu itp.

Prawo karne skarbowe - reguluje problematykę odpowiedzialności za przestępstwa skarbowe. Np. niepłacenie podatku, wyłudzanie podatku, wprowadzanie towarów bez akcyzy

Prawo karne woskowe - część poświęcona wojsku

Prawo o postępowaniu z nieletnimi -. Stosowanie środków poprawczych (np. poprawczak) lub wychowawczych (np. nadzór kuratora)

Prawo wykroczeń - Regulowane kodeksem wykroczeń z 1971r. i kodeksem postępowania o wykroczenia z 1971 r. (wykroczenia to np. kradzież do 250 zł, zakłócenie ciszy nocnej, nieobyczajne zachowanie w miejscu publicznym ...)

FUNKCJE PRAWA KARNEGO

Funkcja sprawiedliwościowa - funkcja pierwotna. Postrzeganie kary w kategoriach odwetu „oko za oko...” Obecnie ma łagodniejszy wymiar.

Funkcja ochronna (prewencyjna) - świadomość kary powstrzymuje nas przed popełnieniem zakazanego czynu.

Funkcja gwarancyjna - daje pewność, że nie będziemy odpowiadać za czyn nie będący przestępstwem

ZASADY PRAWA KARNEGO

Zasada odpowiedzialności karnej za czyn - odpowiadamy tylko za czyn, czyli uzewnętrznione zachowacie zależne od naszej woli. Nie odpowiadamy np. za myśli, zamiar (pozostaje w naszej głowie, nie jest uzewnętrzniony)

Zasada winy - ponosimy odpowiedzialność tylko z czyn zawiniony, czyli czyn z którego popełnienia może jego sprawcy postawić zarzut, zarzucić mu wadliwość, nieprawidłowość w jego zachowaniu.

Wina - „psychiczny stosunek sprawcy do popełnionego czynu”

Zasada odpowiedzialności indywidualnej - każdy odpowiada za to co zrobił i jakie miał do tego nastawienie, stosunek

Zasada odpowiedzialności osobistej - każdy musi osobiście ponieść karę na którą został skazany

Zasada humanitaryzmu - nakazuje w każdym przestępcy widzieć człowieka, każdy kto popełnił przestępstwo nie przestaje być człowieka. Zabrania się kar poniżających, nadmiernie surowych.

Zasada nullum crimen sine lege - nie ma przestępstwa bez ustawy. Każde przestępstwo, które ma być karane musi być jasno opisane w ustawie.

Zasada lex retro on agit - prawo nie działa w wstecz. Jeżeli ustawodawca określa jakieś zachowanie, czyn jako przestępstwo, wprowadza odnośnie tego przepis, kary to ten przepis może obowiązywać tylko od tego momentu, nie można karać za te czyny jeżeli były popełnione przed wprowadzeniem uregulowania.

ŹRÓDŁA PRAWA KARNEGO

Możemy podzielić je na 3 grupy:

1. Kodeks karny z 1997r. Jest głównym źródłem prawa karnego

2. Inne ustawy karne - ustawo o zwalczaniu i przeciwdziałaniu narkomani, ustawa z 1959 o zwalczaniu niedozwolonego wyrobu spirytusu

3. Przepisy karne rozsiane w różnych ustawach -w końcowych części wielu ustaw zawarte są przepisy karne. Np. w kodeksie pracy w ostatniej części wskazuje przestępstwa odnoszące się do relacji pracodawca - pracownik, w prawie budowlanym w części końcowej znajdują się przepisy karne określające przestępstwa związane ze złamaniem przepisów prawa budowlanego, podobnie z prawem wekslowym, kodeksie spółek handlowych.

PRZESTĘPSTWO

Przestępstwo - czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary, zawiniony, bezprawny, społecznie szkodliwy w stopni wyższym niż znikomym.

• Tylko człowiek może być podmiotem przestępstwa.

• Czyn człowieka, czyli uzewnętrznione zachowacie zależne od jego woli, poglądy, myśli są poza zainteresowaniem prawa karnego

• Ustawa musi dokładnie wskazać, określić czyn, jego istotę, elementy charakterystyczne. Mówimy w takiej sytuacji o ustawowych znamionach przestępstwa, czyli elementy charakterystyczne dla danego czynu.

• Czyn zagrożony karą, czyli wskazanie przez ustawodawcę czynu zagrożonego karą i rodzaj kary

• Czyn musi być zawiniony, czyli taki kiedy jego sprawcy możemy postawić zarzut za jego popełnienie, zarzucić nieprawidłowość w jego zachowaniu. Czyn ten musi być zależny od jego woli.

• Czyn musi być bezprawny a nie tylko wyczerpujący ustawowe znamiona przestępstwa

np. policjant wręczający „łapówkę” w ramach czynności służbowo operacyjnych pomimo, że pozornie naruszył prawo to jest on w tym przypadku wyłączony z odpowiedzialności za ten czyn ponieważ inny przepis na to zezwala.

• Czyn musi być społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomym. Uznaje się, że przestępstwem nie są najdrobniejsze naruszenia prawa. np. poczęstowanie się nie swoim cukierkiem bez pozwolenia.

KLASYFIKACJA PRZESTĘPST

Przestępstwa dzielimy na:

1. Zbrodnia - Przestępstwo zagrożone dolą granicą 3 lat pozbawienia wolności. Np. Przestępstwo od 2 do 8 lat nie jest zbrodnią.

2. Występek - czy zagrożony karą powyżej 30 stawek dziennych lub 30 dni pozbawienia, ograniczenia wolności. Poniżej tych wartości mamy do czynienia z wykroczeniem.

Stawka dzienna - kara grzywny wyznaczona w tzw. stawkach dziennych. Np. 1 tys. zł. wyznaczone w stawkach po 100 zł. Taką karę jest łatwo zamienić na dni ograniczenia lub pozbawienia wolności. 1 dzień pozbawia wolności równa się 2 stawkom dziennym, 1 dzień ograniczenia wolności to 1 jedna stawka. Bierze się pod uwagę zamożność sprawcy przy zachowaniu poczucia sprawiedliwości - za to samo przestępstwo osobą otrzyma karę stawki dziennej adekwatną do jej zamożności.

Pozbawienie wolności - więzienie

Ograniczenie wolności - kurator, prace społeczne

3. Przestępstwo umyślne - takie które chcemy dokonać - kradzież, gwałt...

4. Przestępstwo nieumyślne - nieumyślne spowodowanie śmierci, spowodowanie wypadku...

5. Przestępstwa z działania - pobicie, włamanie...

6. Przestępstwa z zaniechania - niezawiadomienie o przestępstwie, nieudzielenie pomocy...

7. Przestępstwa formalne bezskutkowe - składanie fałszywych zeznań, ale bez ich wpływu na sytuacje, nakłanianie do nierządu bez względu czy osobą nakłaniana zgodzi się na to czy nie

8. Przestępstwa materialne skutkowe - mamy do czynienia ze skutkiem - skutki pobicia - obrażenia, kradzież, morderstwo, gwałt...

9. Przestępstwa o typie podstawowym, kwalifikowany (cięższe od podstawowego) i uprzywilejowanym ( lżejsze od podstawowego) - przestępstwo zabójstwa jako chyba jedyne występuje w kk. w tych trzech typach. Zazwyczaj mamy do czynienia z typami przestępstw o charakterze podstawowym.

10. Przestępstwa klasyfikowane z uwagi na ryb ścigania: publiczno skargowe, prywatno skargowe, przestępstwo ścigane na wniosek.

• publiczno skargowe - ścigane z urzędu - większość przestępstw, nie potrzeba żadnej aktywności poszkodowanego czy jego bliskich. Sam fakt naruszenia prawa prze dana osobę ustawodawca uznaje za naruszenie interesu publicznego. Np. znalezienie zwłok wymaga śledztwa

• prywatno skargowe - ścigane z oskarżenia prywatnego - przestępstwa bardzo powszechne a ich szkodliwość czynu jest niewielka. Ustawodawca wychodzi z założenie, że jeżeli ktoś czuje, że jego dobro, prawo zostało naruszone to poszkodowany może dochodzić sprawiedliwości na własną rękę. Np. zniesławienie, zniewaga

zniesławienie - przypisanie takich cech, właściwości, które narażają na utratę zaufania do sprawowanie określonego zawodu, wykonywania określonej funkcji posądzanie np. lekarza o to, że nie ma odpowiednich uprawnień

zniewaga - urażenie godności drugiej osoby np. powiemy do kogoś ty ku*wo, ty ch*ju...

• przestępstwa ścigane na wniosek - np. gwałt, gdzie ustawodawca nie chce ingerować bez zgody pokrzywdzonego, ale przestępstwo jest na tyle poważne, że właściwy organ musi interweniować w razie zgłoszenie zawiadomienia przez pokrzywdzonego. Dalej postępowanie prowadzone jest jak przestępstwo ścigane z urzędu.

FORMY POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA

Formy zjawiskowe - sprawstwo , współsprawstwo, sprawstwo kierownicze, podżeganie i pomocnictwo

Sprawstwo - samemu, w pojedynkę wyczerpujemy ustawowe znamiona jakiegoś przestępstwa, popełniamy czyn zabroniony, określony przez ustawodawcę jako przestępstwo

Sprawstwo kierownicze - polega na bezpośrednim kierowaniu wykonania czynu zabronionego np. telefonicznie, bezpośrednią na miejscu przestępstwa.

Polecając wykonanie czynu zabronionego osobie która jest w jakiś sposób od nas uzależniona. Wykorzystujemy jej uzależnienie od nas. Np. uzależnienie od stosunków panujących w grupie przestępczej

Współsprawstwo - Co najmniej dwóch sprawców wspólnie i w porozumieniu popełniają przestępstwo.

Podżeganie - nakłanianie innej osoby do popełnienia przestępstwa. Musimy nakłaniać inną osobę w zamiarze bezpośrednim, czyli robimy to świadomie. Musi być skierowane do konkretnego adresata, adresatów, ale określonych indywidualnie. Może to być robione np. w formie ustne, pisemnej, gestem

Pomocnictwo - Polega na ułatwieniu innej osobie popełnienia czynu zabronionego np. dostarczenie narzędzi jeżeli wiemy do czego posłużą, udzielenie radu w celu popełnienia przestępstwa, utwierdzeni potencjalnego przestępcy aby popełnił przestępstwo. Pomocnictwo musi mieć miejsce przed lub w trakcie. Pomoc po popełnieniu przestępstwa np. zacieranie śladów, ukrywanie przestępcy nazywamy poplecznictwem. Ułatwienie sprawcy korzystanie z owoców przestępstwa nazywamy paserstwem np. pomagamy mu zbyć lub sami kupujemy od złodzieja kradziony towar.

Teoria formalno obiektywna - zgodnie z tą teoria należy odpowiedzieć sobie na pytanie czy zachowanie danej osoby wyczerpało ustawowe znamiona przestępstwa. Np. w przypadku oświetlania miejsca gdzie ma dojść do zabójstwa wedle tej teorii nie jest to przestępstwem, będzie to pomocnictwo, ponieważ nie wyczerpuje znamion przestępstwa - „kto zabija człowieka...” (opowieść o kaganku gdzie dwóch braci idzie zabić sąsiada, jeden ma strzelać z zamiarem zabójstwa a drugi będzie oświetlał miejsce aby temu było łatwiej go zabić)

Teoria subiektywna - teoria ta nakazuje wniknąć w psychikę sprawcy. Np. czy w przepadku oświetlania miejsca gdzie miało dojść do morderstwa ta osoba czuła się pomocnikiem czy współsprawcą. Np. Osoba oświetlająca miejsce zabójstwa po tym zdarzeniu mówi np. do żony „słuchaj dziś pomogłem zabić człowieka” albo do znajomego „ty do mnie nie fikaj bo ja zabiłem niedawno człowieka”

Teoria materialno obiektywna - należy badać czy wkład w popełnienie przestępstwa był istotny. Np. sąd przeprowadzi wizje lokalną i ustala czy bez pomocy oświetlenia udało by się zabić człowieka. Jeżeli bez pomocy oświetlenia było by niemożliwe popełnienie tego przestępstwa to mamy do czynienia z współsprawstwem, jeżeli możliwe to z pomocnictwem.

Czynny żal - osoba, która pomaga, podżega a potem dobrowolnie zapobiega dokonaniu czynu zabronionego nie podlegam każe. Jeżeli w ww. sytuacji osoba próbuje zapobiec dokonaniu czynu zabronionego, ale się to się udaje to sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Formy stadialne - przygotowanie, usiłowanie, dokonanie

Przygotowanie - polega na tym, że sprawca w celu popełniane czynu zabronionego stwarza sobie warunki do jego popełnienia. Np. wejście w porozumienie, uzyskanie środków potrzebnych do dokonania przestępstwa- nóż, trucizna.., zebranie informacji, przygotowanie planu

Przygotowanie polegające na wejściu w porozumienie - wchodzi się w porozumienie z inną osobą, że wspólnie popełnią czyn zarobiony.

Przygotowanie jest karalne tylko wtedy gdy ustawa tak stanowi np. przygotowanie do zabójstwa nie jest karalne, natomiast karalne jest przygotowanie do przestępstwa przeciwko pokojowi... art.117 par.2 ckk. lub fałszowanie pieniędzy par 310 kk

Czynny żal (podczas przygotowania do popełnienia przestępstwa) - nie podlega każe za przygotowanie ten kto dobrowolnie od niego odstąpił, w szczególności zniszczył przygotowane środki lub zapobiegł skorzystaniu z nich w przyszłości. W razie wejścia w porozumienie z inną osobą w celu popełnienia czynu zabronionego nie podlega każe ten kto nadto podją istotne staranie zmierzające do zapobieżenia dokonania.

Jeżeli osoba wykaże się czynnym żalem, czyli odstąpi od dokonania przygotowania do przestępstwa albo zniszczy przygotowane środki lub zapobiegnie z ich skorzystania w przyszłości albo w razie wejścia w porozumienie z inną osobą podejmie istotne starania zmierzające do zapobieżenia dokonani nie podniesie żadnych konsekwencji. Odnosi się to do przygotowań karalnych

.

Usiłowanie - Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego

swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje

• Zamiar popełnienia czynu zabronionego,

• zachowanie się zmierzające bezpośrednio ku dokonaniu,

• brak dokonania.

Zachowacie zmierzające bezpośrednio ku dokonaniu przestępstwa. (Pośrednie zmierzanie to przegotowanie do popełnienia przestępstwa, które co do zasady jest nie karalne - np. zakup broni w celu zabójstwa.)

Koncepcja subiektywna - usiłowanie rozpoczyna się kiedy w ostateczny sposób zamanifestuje wolę dokonania przestępstwa

Koncepcja obiektywna - usiłowanie to jest początek dokonania

Ciężko jest ustalić granicę pomiędzy przygotowaniem do popełnienia przestępstwa a usiłowaniem.

Usiłowanie jest tak samo karalne jak popełnione przestępstwo, jednak w praktyce zapadają niższe wyroki.

Czynny żal (przy usiłowaniu) - nie podlega karze za usiłowanie kto dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego. ( np. przestajemy dusić zaatakowaną przez nas osobę, która już nie oddycha, ale też musimy starać się ją reanimować)

Nieudolne usiłowanie - Usiłowanie zachodzi także wtedy gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego. Są może zastosować w usiłowaniu nieudolnym nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od wymierzenia kary.

WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ

Okoliczności wyłączające przestępność czynu :

• okoliczności wyłączające bezprawność czynu (kontratypy)

• okoliczności wyłączające winę

• okoliczności wyłączające społeczną szkodliwość czynu

okoliczności wyłączające bezprawność czynu (kontratypy) - obrona konieczna, stan wyższej konieczności, działanie w ramach uprawnień lub obowiązków, zgoda pokrzywdzonego, czynności lecznicze, karcenie małoletnich, uprawnianie sportu, uzasadnione ryzyko, ostateczna potrzeba, zwyczaj

okoliczności wyłączające winę - niepoczytalność, błąd co do faktu, nieświadomość bezprawności czynu, rozkaz przełożonego

okoliczności wyłączające społeczną szkodliwość czynu - znikoma społecznie szkodliwość czynu

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZJĄCE BEZPRAWNOŚĆ CZYNU (KONTRATYPY)

• obrona konieczna - polega ona na odparciu, bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem przy użyciu środków koniecznych do odparcie tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu.

- reakcja na bezpośredni zamach - nasza reakcja nie może być ani przedwczesna ani spóźniona

- zamach musi być bezprawny - możemy odeprzeć np. próbę kradzieży naszego telefonu, portfela, ale nie możemy się przeciwstawiać się np. działaniom policji, komornika

- sposób obrony musi być współmierny do niebezpieczeństwa zamachu - broniący się stosuje środki i metody konieczne dla odparcia tego zamachu. Np. jeżeli w parku napadnie mnie grupa napastników to użycie broni będzie konieczne, ale np. w przypadku agresji starszej kobiety na nas wystarczy się oddalić, spokojnie porozmawiać.

- Na obronę konieczną nie może powoływać się prowokator zajścia

- Na obronę konieczną może powołać się: 1) Osoba która pomimo tego, że chciał wycofać się z bójki, ale była dalej atakowana 2) Osoba która staję w obronie osoby niezdolnej do obrony 3) osoby próbujące przerwać bójkę

- Przekroczenie granic obrony koniecznej - może przybrać dwie postacie:

- Eksces intensywny - zachodzie wtedy gdy broniący się stosuje sposób obrony, który nie był konieczny do doparcia zamachu, albo zachodzi rażąca dysproporcja pomiędzy dobrem bronionym a szkodliwością wynikłą z tej obrony. Np. strzelamy do złodziei jabłek

- Eksces ekstensywny - polega na spóźnionym bądź przedwczesnym działaniu

Sąd może w razie przekroczenia granic obrony koniecznej zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wymierzenia. Jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu sąd musi odstąpić od wymierzenia kary.

• stan wyższej konieczności - polega na poświęceniu jakiegoś dobra jeżeli było to zachowanie podjęte w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństw grożącego innemu dobru, przy czym niebezpieczeństwa tego nie można było inaczej uniknąć ( niż przez poświęcenie dobra) a dobro poświęcone nie przedstawia wartości oczywiście wyższej niż dobro ratowane.

W przypadku obrony koniecznej mam do czynienia z odparciem zamachu, tu mamy do czynienia z poświęceniem jakiegoś dobra. W obydwu przypadkach mamy do czynienia z niebezpieczeństwem bezpośrednim.

Zasada subsydiarności - „przy czym niebezpieczeństwa tego nie można było inaczej uniknąć niż przez poświęcenie dobra” - możemy podjąć działania w ramach stanu wyższej konieczności polegające na poświęceniu jakiegoś dobra tylko w ostateczności. Jeżeli mamy inną możliwość niż poświęcenie dobra aby zażegnać niebezpieczeństwo to powinniśmy z niej skorzystać.

W obronie koniecznej mogliśmy dokonać wyboru, np. uciec przed atakiem kilku osób lub stawić im opór, a w przypadku stanu wyższej konieczności możemy podjąć działanie tylko wtedy jeżeli nie ma alternatywy.

Nasze działanie musi mieć na celu uchylenie stanu wyższej konieczności, nie może być przypadkowe.

Stan wyższej konieczności nie wyłącza sytuacji kiedy dobro poświęcone i ratowane mają równą wartość. Np. ratowanie jednego życiem kosztem drugiego.

Jeżeli dobro poświęcone nie przedstawia wartości dużo wyższej niż dobro uratowane to nie wyłącza to stanu wyższej konieczności.

W żadnym z tych przypadków nie dochodzi do popełnienia przestępstwa. Jeżeli ratowane dobro w ramach stanu wyższej konieczności jest znacząco wyższe to działanie takie jest działaniem prawnym, umocowanym w prawnie. Osoba przeciwko, której takie działanie jest kierowane ma obowiązek znosić to działanie, musi je tolerować, zaakceptować. Np. użyczenie samochodu gdy ktoś chce przewieść potrzebującego do szpitala.

Jeżeli ratowane dobro w ramach stanu wyższej konieczność jest równe bądź nieznacznie niższe od dobra poświęconego to takie działanie jest działaniem niezawinione. Osoba przeciwko takim działaniom może protestować, nie ma obowiązku się im poddać.

Podobnie jak w przypadku obrony koniecznej tak i w przypadku stanu wyższej konieczności może dojść do przekroczenia granic. Może to dojść do tego w sytuacjach gdy:

- niebezpieczeństwo nie było bezpośrednie

- nie została zachowana zasada subsydiarności - można było w inny sposób uchylić niebezpieczeństwo niż poświęcając jakieś dobro

- nie zachowano zasady proporcjonalności - dobro poświęcone nie przedstawia wartości o wiele większej niż dobro ratowane

W razie przekroczenia stanu wyższej konieczności sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub nawet odstąpić od jej wymierzenia.

• działanie w ramach uprawnień lub obowiązków - nie każdy zamach, działanie ma charakter bezprawny. Do pewnych działa niektóre podmioty są uprawnione. Np. komornik, policja, zatrzymanie złodzieja przez obywatela

• zgoda pokrzywdzonego - nie popełnia przestępstwa osoba, która narusz dobro drugiej osoby za jej zgodą. Może to dotyczyć tylko dóbr którymi możemy swobodnie dysponować. Np. np. nie możemy aby ktoś nas okaleczył, zabił, ale możemy pozwolić na zniszczenie naszego samochodu, telefonu...

Zgoda musi być dobrowolna i istnieć w chwili czynu

• czynności lecznicze - dotyczy wyłączenia bezprawności związanych z pewnymi czynnościami leczniczymi. Gdyby nie ten kontratyp to żaden lekarz nie podją by się przeprowadzenia żadnego zabiegu ponieważ nawet najlepiej przeprowadzona operacja może zakończyć się nieprzewidzianymi powikłaniami.

Aby można było mówić o tym kontratypie jakim są czynności lecznicze muszą być spełnione 2 warunki:

- działanie musi być podjęte w celu leczniczym - działanie musi mieć na celu polepszenie zdrowia lub urody, zabiegi eksperymentalne, doświadczalne nie są zaliczane do tego kontratypy

- leczący musi działać zgodnie z zasadami sztuki medycznej - lekaż musi dołożyć należytej staranności i dziać wedle najnowszych i najlepszy metod leczenie o ile ma możliwość skorzystania z nich.

• karcenie małoletnich - aby można było mówić o karceniu muszą być spełnione następujące przesłanki:

- działanie musi być podjęte w celu wychowawczym - działacie polegające na karceniu nie może być bezcelowe, musi być poparte chęcią wychowania

- może być podjęte tylko przez rodziców lub prawnych opiekunów - nie rozciąga się np. na nauczycieli, wychowawców w internatach

- nie może przekraczać pewnego stopnia intensywności - np. nie bije się krzesłem, wystarczy pociągnąć za ucho, może dotyczyć także pozbawiania małoletnich swobody, naruszania ich prywatności, ale wszystko musi być poparte względem o dobro małoletniego

• ryzyko sportowe - uprawnianie sportu wiąże się z urazem, uszczerbkiem na zdrowiu. Gdyby nie ten kontratyp to zawodnicy obawiali by się i odpowiadali by za wyrządzenie krzywdy rywalowi.

Aby mógł zaistnieć ten kontratyp muszą być spełnione następujące warunki:

- uprawianie danej dyscypliny sportu musi być dozwolone -

- działanie musi być podjęte w celu sportowym - musi być wynikiem sportowej rywalizacji, wyrządzona krzywda nie może być celowa

- reguły danej dyscypliny sportowej nie mogą zostać naruszone - np. w boksie nie uderza się poniżej pasa, a obrażenia spowodowane przekroczeniem przepisów danej dyscypliny nie są objęte wyłączeniem bezprawności

• ryzyko nowatorstwa - nowe osiągnięcia w różnych dzidziach, pomimo testów i bada mogą wywołać nieprzewidziane szkody, które nie były przewidziane (pominięte- tylko zarys)

• ostateczna potrzeba - dotyczy żołnierzy, np. żołnierz nie chce jechać na poligon to odpowiednie jednostki maja prawo zabrać tam go siłą bez jego zgody (pominięte- tylko zarys)

• zwyczaj - w ramach zwyczaju dochodzi do pewnych zachowań, które mogły by lub są uznawane za przestępstwo.

Mamy dwa rodzaje tego kontratypu polegające na :

- zwyczaj polegający na naruszeniu nietykalności cielesnej - np. pasowanie z okazji 18 urodzin, śmigus dyngus

- zwyczaj polegający na wręczaniu prezentu - wręczenie prezentu nie może następować na żądanie obdarowanego, nie można uzależniać wykonania czynności od otrzymania prezentu, prezent może być dokonany tylko po wręczaniu czynności, musi mieścić się w pewnych granicach finansowych

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZJĄCE WINĘ

• niepoczytalność - oznacza brak możliwości rozpoznania znaczenia własnego czynu lub brak możliwości pokierowania swoim zachowaniem z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych.

Niepoczytalność ograniczona - w tym przypadku przestępczość czynu nie jest wyłączona, ale sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. Tylko niepoczytalność całkowita wyłącza przestępczość czynu.

Nie możemy się powoływać na niepoczytalność jeżeli sami wprowadzimy się w stan niepoczytalności np. alkohol, narkotyki

• błąd co do faktu - błąd musi dotyczyć znamienia czynu zabronionego - np. na polowaniu niechcący strzelimy do człowieka myśląc, że do zwierzaka.

• nieświadomość bezprawności czynu (błąd co do prawdy) - rzadko stosowana, odnosi się do sytuacji gdzie myśleliśmy, że działamy w ramach kontratypu („nieznajomość szkodzi”)

• rozkaz przełożonego - żołnierz musi wykonywać rozkazy przełożonego, ale nie może np. podczas wykonywania rozkazu celowo ale w ramach naruszać jakieś dobro

w domu: podmiot, przedmiot przestępstwa, strony przedmiotowe i podmiotowe

---