Czynniki chemiczne
Opublikowane przez Damian-BHP
Przez substancje chemiczne należy rozumieć pierwiastki oraz związki chemiczne jak i ich mieszanin, zarówno pochodzenia naturalnego i otrzymane w wyniku syntezy chemicznej. W przypadku czynników chemicznych autor pracy przedstawi wyłącznie podział sposobu oddziaływania na człowieka oraz szkodliwości, gdyż tematyka substancji chemicznych wykorzystywanych w przedsiębiorstwie jest regulowana przez odrębne przepisy[1].
Ze względu na sposób oddziaływania substancji chemicznych na człowieka możemy je podzielić na następujące substancje:[2]
drażniące - są to związki chemiczne najczęściej w gazowym stanie skupienia, mające działanie drażniące oczu, błon śluzowych oraz skóry. Mogą to być skutki o charakterze przejściowego, umiarkowanego oraz nieprzyjemnego odczucia, lecz w najgorszym przypadku może spowodować trwałe uszkodzenie tkanek,
uczulające - skutkiem kontaktu z czynnikiem chemicznym jest reakcja alergiczna w postaci zaczerwienia skóry, rumieńców, wyprysków czy też innych zmian skórnych zaobserwowanych w miejscu kontaktu skóry z opisywaną substancja,
rakotwórcze - są to związki chemiczne o udowodnionym działaniu rakotwórczym u ludzi,
mutagenne - skutkiem oddziaływania tych związków chemicznych są zmiany genetyczne u osób będących pod ich działaniem, które są przekazywane na następne pokolenia,
układowe - związki chemiczne które działają na organizm ludzki mogą również wywierać działania prowadzące do zmian morfologicznych i czynnościowych w określonych narządach lub grupach narządów, prowadząc w ten sposób do kalectwa pracownika będącego w kontakcie z nimi,
upośledzające funkcje rozrodcze.
Podział substancji chemicznych można przedstawić również w zależności od sposobu wchłaniania przez organizm człowieka, przedstawia to poniższa klasyfikacja:[3]
wchłanianie przez drogi oddechowe - zalicza się tu substancje toksyczne w postaci par, gazów dymów i pyłów, które są najczęstszymi źródłami przenikania do organizmu czynników chemicznych. Sposób oraz szybkość różni się w zależności od miejsca wchłaniania w drogach oddechowych oraz właściwości substancji,
przenikanie przez skórę - jest niezwykle groźne ze względu na możliwość przeniknięcia substancji toksycznych do krwi skutkiem czego jest ogólne zatrucie organizmu prowadzące do ciężkiego stanu lub nawet w skrajnych przypadkach do śmierci. Do tego rodzaju przenikania zaliczamy substancje przede wszystkim rozpuszczalne w tłuszczach przy czym najszybciej wchłaniane są te które dodatkowo rozpuszczają się w wodzie. Pocenie oraz wilgotność skóry przyspieszają wchłanianie, natomiast otwarte rany zwiększają zdolność wchłaniania o kilkadziesiąt tysięcy razy,
wchłaniane przez przewód pokarmowy - występują najczęściej przez zaniedbania higieniczne, gdy pracownik zanieczyszczonymi rękami spożywa posiłki i poprzez usta opisywane substancje trafiają wraz z pożywieniem do żołądka gdzie mogą powodować negatywne skutki dla zdrowia pracownika.
Artykuł napisany na podstawie:
[1]Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. (Dz. U. 2002 Nr 217, poz. 1833)
[2] Paśniak M. Skowron J., Szkodliwe substancje chemiczne, redakcja Zawieska W.M., Ocena ryzyka zawodowego, t.1, Podstawy metodyczne, CIOP, Warszawa 2000
[3] Rączkowski B., BHP w praktyce, ODDK, Gdańsk 2009