84. Rola emigracji w życiu politycznym i kulturalnym ziem polskich.
Polska emigracja zaczęła powstawać tuż po III rozbiorze, a przejawem jej działalności było tworzenie Legionów Polskich we Włoszech, których uczestnicy pomimo poważnych strat mieli udział w działaniach na terenie Księstwa Warszawskiego i kampaniach napoleońskich. Powstały Mazurek Dąbrowskiego stał się jedną z głównych pieśni walczących Polaków. Choć chcąc ocenić działalność legionową trzeba pamiętać iż nie jest jednoznaczna, jednak pamięta się głównie bezsensowną karną ekspedycje na Santa domingo czy wzmocnienie sojuszy państw zaborczych zamiast pokładanych w nich i napoleońskiej Francji nadziei na niepodległość.
Przełomowym momentem dla polskiej emigracji był upadek powstania listopadowego po którym szlachta: powstańcy, politycy, pisarze(ich twórczość oddziaływująca do mas: Mickiewicz, Słowacki), artyści i inteligencja, a także z czasem inni uchodźcy głównie z zaboru rosyjskiego. Największym skupiskiem emigracyjnym była Francja, w szczególności Paryż, ale także Saksonia, Szwajcaria, Wielka Brytania. Większość emigracji w danym okresie stanowili ludzie młodzi jak choćby wówczas 17- letni Ludwik Mirosławski. W tym momencie byli pozytywnie postrzegani w opinii Zachodu. Działały liczne organizacje takie jak : Hotel Lambert (prowadzili działalność dyplomatyczną m.in. w :Turcji, Presji, Afganistanie i na Kaukazie) Tow. Demokratyczne Polskie, Zjednoczenie Emigracji Polskiej, Młoda Polska (spośród której wydelegowywano największą liczbę emisariuszy do kraju celem tworzenia działalności konspiracyjnej, stolicą polskiej konspiracji stał się Kraków, działania także Stowarzyszenia Ludu Polskiego) a także instytucje kulturalne jak Tow. Historyczno- Literackie czy Biblioteka Polska . Na przełomie lat 30/40 XIX w. odżyła konspiracja w Królestwie ( Związek Narodu Polskiego- zał. emisariusz TDP Jan Wincenty Mazurkiewicz) podobnie w Wielkopolsce z inicjatywy TDP powstała Centralizacja Poznańska z filozofem Karolem Libeltem na czele.
Kolejna duża fala emigracji nastąpiła po upadku powstania styczniowego, jednakże nie została ona, aż tak pozytywnie przyjęta na Zachodzie jak poprzednio, głównie z bardziej sceptycznym podejściem do rewolucjonistów, wtedy Europa nie potrzebowała takowych. Po 1864 r. tzw. młoda emigracja objęła około 7 tysięcy osób w głównej mierze uczestników powstania, udających się jak uprzednio do Francji, ale także co jest novum do Turcji i USA.
Zupełnie inną kwestią jest problem emigracji zarobkowej jaki w dużej mierze pojawił się w II połowie XIX wieku. Choć same początki tego procesu to około roku 1840, ale na większą skalę rozwinęły się w późniejszym okresie. Najczęstszymi powodami emigracji były względy społeczne, psychologiczne i kulturowe przyciągające do przenoszenia się. Przenoszono się głównie z terenów słabo rozwiniętych i przeludnionych ( Galicja), spora część emigrantów powróciła (ok. 30 %). Szacuję się że łącznie wyemigrowało ok. 2,3 mln Polaków. Państwa zaborcze miały zróżnicowane podejście do kwestii emigracji. W pierwszej kolejności emigrowali mieszkańcy zaboru pruskiego, gdzie nie stawiano problemów wyjazdowych. Z kolei innym problemem była w głównej mierze emigracja nie wykształconego chłopstwo co powodowało zatrudnienie w głównej mierze w najgorzej opłacanych i najcięższych zawodach. Pomimo problemów corocznie do samego Królestwa i Galicji przesyłano 20 mln dolarów. Pozwalało to na modernizacje gospodarstw, a także co gorsze dla demografii Polski wzmagała się dalsza emigrację, budując pozytywny wizerunek dobrobytu zachodniego. Spore znaczenie w procesie unarodowienie odegrali powracający reemigranci, którzy po powrocie ulegli znaczącej odmianie stając się: „oświeceńszymi, poważniejszymi, moralniejszymi i dobrze wyglądającymi” . Jeśli chodzi o zdobywanie majątków to najlepszym pod tym względem obszarem dla Polaków była Carska Rosja(gdzie posiadali: fabryki, kopalnie, banki, przedsiębiorstwa handlowe itp.), jednakże majątki te zostały utracone bezpowrotnie po 1917 r. Na emigracji ludność polska także starała się prowadzić dalszą działalność narodową, taką jaka miała miejsce w kraju, jak choćby Tow. Gimnastyczne „Sokół:” w USA.