ODCINEK LĘDŹWIOWY

CZYNNIKI RYZYKA

1. INDYWIDUALNE I ZWIĄZANE ZE STYLEM ŻYCIA

• WYWIAD dotyczący bólów krzyża

2. FIZYCZNE LUB BIOMECHANICZNE

- PODNOSZENIE CIĘŻARÓW

- NARAŻENIE CAŁEGO CIAŁA NA WIBRACJE

- DŁUGOTRWAŁE LUB CZĘSTE POCHYLANIE SIĘ LUB SKRĘCANIE KRĘGOSŁUPA

- OBCIĄŻENIA POSTURALNE

3. PSYCHOSPOŁECZNE

STYL ŻYCIA- CZYNNIKI PRDYSPONUJĄCE

1. NIEPRAWIDŁOWA POSTAWA W POZYCJI SIEDZĄCEJ

- zniesienie fizjologicznej lordozy

- wzrost ciśnienia wewnątrzdyskowego- 80%

- nadmierne rozciągnięcie tylnych struktur więzadłowych kręgosłupa

2. CZĘSTOŚĆ RUCHU ZGIĘCIA

STRUKTURA, FUNKCJA IBIOMECHANIKA KRĄŻKA MIĘDZYKRĘGOWEGO

• koncentryczne warstwy pierścienia włóknistego otaczają nieściśliwe jądro miażdżyste

• jądro miażdżyste powoduje równomierne rozkładanie się ciśnienia

• zew. część pierścienia posiada unerwienie, w zwyrodniałych dyskach sięgające głębiej

• tylno-boczna część pierścienia jest najsłabsza, jest słabiej przytwierdzona do płytki granicznej kręgu i nie pokryta więzadłem podłużnym tylnym

Odżywianie dysku

Dysk u osób dorosłych nie posiada naczyń krwionośnych

Transport metabolitów odbywa się przez:

• Naczynia krwionośne, które otaczają pierścień włóknisty, z zewnątrz dysku

• System naczyń krwionośnych położony pod chrząstką szklistą kręgu położonego powyżej i poniżej dysku

• Mechanizm transportu metabolitów opiera się na dyfuzji, przepływie płynów

• Utrata płynu jest większa podczas zgięcia niż podczas przeprostu

• Zgięcie sprzyja utracie płynu wskutek kompresji

• Płyn napływa do wnętrza dysku w pozycji leżącej

• Wypływa w pozycji stojącej, siedzącej i podczas podnoszenia ciężaru

• Odżywianie dysku narasta podczas wymiany płynów, która towarzyszy przeciwstawnym ruchom w płaszczyźnie strzałkowej

ETAPY DEGENERACJI DYSKU

PROTRUZJA- nieuszkodzona, spełniająca swe funkcje ściana pierścienia - odwracalna

PROTRUZJA- ściana pierścienia nieuszkodzona, lecz osłabiona, nie spełnia zadania - nieodwracalna

EKSTRUZJA - ściana pierścienia rozerwana przez penetrującą tkankę wewnątrzdyskową, która wciąż pozostaje w łączności z dyskiem - nieodwracalna

SEKWESTRACJA - ściana pierścienia rozerwana przez tkankę wewnątrzdyskową, która ulega oddzieleniu od dysku - nieodwracalna

BÓL NATURY CHEMICZNEJ

• Stały ból

• Niedawny początek (urazowy lub niekiedy skryty)

• Mogą występować objawy takie jak: obrzęk, zaczerwienienie, wzmożone ucieplenie, bolesność

• Długotrwałe nasilenie się bólu pod wpływem wszystkich ruchów

• Brak ruchu, który likwiduje bądź centralizuje ból

STAŁY BÓL POCHODZENIA MECHANICZNEGO

• Stały ból, ale:

• Pewne powtarzane ruchy powodują trwałe zmniejszenie, likwidację lub centralizację bólu

• Ruchy w pewnych kierunkach mogą być źródłem pogorszenia objawów, podczas gdy ruchy w innym kierunku mogą przynosić poprawę

• Mechaniczny obraz kliniczny będzie ulegał poprawie wraz ze złagodzeniem objawów

STADIUM SCHORZENIA- POSTĘPOWANIE LECZNICZE

Tydzień 1 Uraz i zapalenie

Ochrona przed dalszym uszkodzeniem, przed nadmiernym wysiękiem zapalnym, zmniejszenie obrzęku, ruchy w środkowym zakresie, ćwiczenia izometryczne

Tydzień 2-4 Naprawa i gojenie

Delikatne rozciąganie i obciążanie bez trwałego nasilenia się bólu. Stopniowy powrót do normalnych obciążeń i rozciągliwości tkanek

Tydzień 5 Modelowanie

Zapobieganie przykurczom. Ruchy w pełnym zakresie. Normalne obciążanie i rozciąganie w celu zwiększenia siły i elastyczności

STABILIZACJA KRĘGOSŁUPA

Podział grup mięśniowych odpowiedzialnych za stabilizację kręgosłupa

a) mięśnie stabilizujące lokalnie

- międzypoprzeczne

- międzykolcowe

- wielodzielny

- najdłuższy grzbietu cz. lędźwiowa

- biodrowo-żebrowy cz. lędźwiowa

- czworoboczny lędźwi (włókna środkowe)

- poprzeczny brzucha

• skośny brzucha wewnętrzny

b) mięśnie działające globalnie

- najdłuższy grzbietu cz. piersiowa

- biodrowo-żebrowy cz. piersiowa

- czworoboczny lędźwi (włókna boczne)

- prosty brzucha

- skośny brzucha zewnętrzny

- skośny brzucha wewnętrzny

Nauka skurczu m. poprzecznego brzucha

- dowolna pozycja (leżenie na boku, klęk podparty); uświadomienie pacjentowi jak przebiega mięsień, np. porównanie do „gorsetu”, jak ma wyglądać skurcz (wolny i delikatny, kierunek do wewnątrz)

„ wstrzymaj oddech, a następnie wolno i delikatnie przesuń dolną część brzucha w kierunku kręgosłupa, pamiętając aby nie poruszać miednicą i kręgosłupem”

- u niektórych pacjentów wstrzymanie oddechu ułatwia uzyskanie właściwego skurczu.

Kontrola poprawności wykonania skurczu

- obserwacja wolnego przesunięcia dolnej części brzucha w kierunku kręgosłupa

- ocena palpacyjna w okolicy ok. 2 cm przyśrodkowo i w dół od kbpg. ( w tym rejonie występuje powierzchowna część m. skośnego wew. oraz głębiej powięź m. TrA)

FAZA I- AKTYWACJA

a) aktywacja m. TrA (m. poprzeczny brzucha) i/lub m. wielodzielnego niezależnie od mm. powierzchownych poprzez:

- techniki zmniejszające aktywność mm. powierzchownych

- techniki zwiększające aktywność mm. głębokich

Techniki dobierane w zależności od stanu mm. pacjenta

Główny cel: nauka niezależnego skurczu mm. głębokich

Techniki zmniejszające napięcie mięśni powierzchownych

1. Pozycje- ( leżenie na boku, tyłem), podparcie- rozluźnienie mm. powierzchownych

2. Zmniejszenie wkładanego wysiłku w wykonywane ćwiczenie

3. Feedback skurcz- EMG biofeedback, wzrokowy feedback z lustrem, feedback

z palpacją

4. Wykorzystanie oddechu (oddychanie torem przeponowym)

5. Techniki relaksacji - skurcz- rozluźnienie

6. Neutralna pozycja dla kręgosłupa ( z zachowaniem fizjologicznych krzywizn)

Uwaga:

Zanim przejdziemy do wzmacniania mm. brzucha:

- praca nad mięśniem prostym uda

- praca nad mięśniem biodrowo-lędźwiowym

- opracowanie punktów spustowych w obrębie mm. brzucha

Techniki zwiększające napięcie mięśni głębokich

1. Pozycje

2. Pozycje neutralne dla kręgosłupa

3. Skurcz mm. dna miednicy (ułatwia napięcie m. TrA)

4. Feedback, palpacja TrA

5. Wyobraźnia

6. Demonstracja

MM. DNA MIEDNICY:

- postawa

- oddychanie

Dysfunkcja w obrębie mm. dna miednicy kompensowana jest przez:

- m. prostownik grzbietu, m. czworoboczny lędźwi, m. lędźwiowy, mm. przywodziciele, mm. kulszowo-goleniowe, przeponę

FAZA II- DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI

• poprawa lokalnej precyzji aktywacji mięśni (zwiększenie ilości powtórzeń i czasu trwania)

• koordynacja napięcia z oddechem

• napięcia w funkcjonalnych pozycjach

• zwiększenie świadomości pacjenta dla właściwego wykonywania skurczów mięśni

FAZA III

• rytmiczna stabilizacji

• ćwiczenia Pilatesa

• ćwiczenia na piłce

• ćwiczenia na nierównej powierzchni

• trening sensomotoryczny

FAZA IV- REEDUKACJA FUNKCJONALNA

• trening specyficznych funkcji (czynności) potrzebnych pacjentowi w życiu codziennym

• indywidualne określenie wytycznych dotyczących wykonywanych ćwiczeń

• ukształtowanie umiejętności napięcia lokalnych grup mięśniowych