X. Zwałowanie i rekultywacja.
5.Pojęcie i fazy rekultywacji.
Rekultywacja-nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym lub zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg.
Rekultywacja- zespół czynności inżynierskich i agrotechnicznych oraz procesów biogeochemicznych kształtujących nową, pożądaną strukturę biocenotyczną industrioziemnej gleby.
Rekultywacja- współdziałanie czynników abiotycznych i biotycznych umożliwiających wytworzenie produktywnej gleby z utworów geologicznych.
Fazy rekultywacji:
a) przygotowawcza -wstępna
- inwentaryzacja;
- analiza właściwości nieużytku;
- przygotowanie dokumentacji projektowej;
b) techniczna- podstawowa
- prace ziemne, kształtowanie obrazu wysokościowego;
- urządzenia techniczne, odwodnienie, neutralizacja;
c) biologiczna- szczegółowa
- nasadzenia, nawożenia, zabezpieczenia przed zgryzaniem, pielęgnacja, wysiew traw;
Rekultywacja wg ustawy ma trwać 5 lat; w tym czasie rzadko można uzyskać pełną przydatność utworów i sprawdzić czy spełniają one wszystkie zadane funkcje. W przypadku rekultywacji terenów bezglebowych tzn. zbudowanych z różnych utworów pozbawionych związków humusowych czy substancji organicznych, czyli powstałych z różnego rodzaju wgłębnych utworów geologicznych - np. zwałowisk kopalń odkrywkowych czy hałd skał płonnych górnictwa podziemnego- potrzebny czas do nadania im cech przynajmniej zbliżonych do gleb początkowego stadium rozwoju jest znacznie dłuższy i wynosi minimum 10-25 lat (wg niektórych autorów nawet kilkaset). Decydujące znaczenie w takich przypadkach ma nie tylko poziom samych zabiegów wykonanych w czasie rekultywacji ale kontynuacja rozpoczętych działań w czasie dalszego zagospodarowania tych terenów.
Faza przygotowawcza obejmuje wszystkie czynności związane z rozpoznaniem obiektu, sporządzeniem i uporządkowaniem odpowiednich dokumentacji, przygotowaniem wniosku o wydanie decyzji co do kierunku rekultywacji i przeznaczenia zrekultywowanych terenów do zagospodarowania.
Faza podstawowa obejmuje przede wszystkim czynności związane z formowaniem obiektu, nadaniem mu kształtu umożliwiającego pełnienie określonych w decyzji funkcji. Zrealizowanie tych zadań ma zagwarantować stateczność obiektu, usunąć ewentualne negatywne właściwości utworów budujących warstwy powierzchniowe poprzez wykonanie neutralizacji, izolacji, blokady czy rozproszenia.
Faza szczegółowa obejmuje zabiegi związane z ostatecznym uporządkowaniem powierzchni i stosunków wodnych oraz korektą właściwości chemicznych np. poprzez zbilansowanie zawartości składników pokarmowych, wprowadzenie roślinności (siew, nasadzenie), pielęgnację, zabiegi uzupełniające. W wypadku rekultywacji o charakterze biologicznym wykonane zabiegi mają na celu zainicjowanie procesów glebotwórczych oraz rozpoczęcie kształtowania się cech siedliskowych gwarantujących rozwój i utrzymanie odpowiednich gatunków flory i fauny.
Poprawne zrealizowanie powyższych faz pozwala na wystąpienie z wnioskiem o uznanie rekultywacji za zakończoną i po jej komisyjnym odbiorze umożliwia wydanie odpowiedniej decyzji. Uzyskanie decyzji zwalnia sprawcę przekształceń (przedsiębiorcę) od ponoszenia opłat za nierolnicze czy nieleśne użytkowanie.