Anegdota Nr 39

Po eksploatacji w sezonie grzewczym 1972/1973 w zakładowej kotłowni kotła typu OR2,5-010 z nadzorowaniem jego pracy przez Jana Kowalskiego, w Centralnym Biurze Konstrukcji Kotłów nikt nie miał wątpliwości, że na technice spalania węgla przy jego narzucie na ruszt zna się tylko „główny konstruktor d/s prognozowania kotłów i urządzeń pomocniczych”, będący do 1970 r. „głównym konstruktorem d/s obliczeń cieplnych”. Chociaż po pozwoleniu mu zajęcia się tym kotłem wszystkie dokonywane w jego palenisku zmiany konstrukcyjne były odnotowywane, to do kierownika warsztatu prototypów przychodzono z zapytaniami aby powiedział jakie naprawdę Jan Kowalski wprowadził zmiany, że teraz tak dobrze się w kotle pali.

W sierpniu 1973 r., z zachowanym dalej takim stanowiskiem podlegającym dyrektorowi naczelnemu, decyzją dyrektora technicznego w osobie agenta SB (któremu nie podlegał) trafia on do Zakładu Kotłów Przemysłowych, kierowanego ówcześnie przez mgr inż. Franciszka Bachonkę. Już na drugi dzień otrzymuje od niego coś w rodzaju zakresu obowiązków, ograniczających się wyłącznie do zajmowania się parowymi kotłami rusztowymi, co ze względu na zakres czynności konstrukcyjnych tego zakładu musiałoby ograniczać jego obowiązki do części ciśnieniowej kotła (kotła właściwego). W żadnym przypadku jego paleniska.

Jednak drugim punktem szczegółowego wyszczególnienia tych obowiązków było „opracowanie sumujące stan badań i prac w zakresie palenisk narzutowych na podstawie doświadczeń z kotłami OR6,5 i OR2,5 - wraz z wnioskami dalszego postępowania i przedstawienie tej pracy na Radę Techniczną do zatwierdzenia.” Miała to więc być ocena już dziewięcioletniej działalności konstrukcyjnej i badawczej CBKK w opanowywaniu techniki spalania węgla przy jego narzucie na ruszt, w której w ogóle nie uczestniczył ów Zakład Kotłów Przemysłowych, lecz trzy inne: Zakład Palenisk Rusztowych i Urządzeń Mechanicznych, Zakład Badań i Pomiarów Eksploatacyjnych oraz Pracownia Prototypów i Wdrożeń. Dodatkowo oceny miał dokonać jednoosobowo pracownik tego biura o specjalnościach byłych i aktualnych jak wyżej, z których żadną nie sposób podciągnąć pod taką działalność.

Powstałe opracowanie (nr archiwalny 8670, o objętości 139 stron i noszące datę listopad 1973 r.) swoją treścią całkowicie dyskredytowało ową dziewięcioletnią działalność CBKK. Nie mniej popisane zostało przez kolejnego już kierownika Zakładu Kotłów Przemysłowych w osobie inż. Michała Flodrowskiego.

Przedmiotem oceny były skonstruowane do tego czasu w CBKK urządzenia paleniska narzutowego, badane w latach 1969÷1973 w kotle OR6,5-030 i przez dwa miesiące (marzec i kwiecień 1973 r.) w kotle OR2,5-010.

Z jej treści wynika, że rozpoczynając od 1965 r. wykonano do tego czasu dziewięć różnych dokumentacji narzutników węgla, z których sześć wykonano w metalu i z których żaden nie pozwalał na prawidłowy narzut węgla na długości rusztu - do 8 lutego 1973 r., kiedy spawacz pod nadzorem Jana Kowalskiego odciął dwa wąskie paski blachy w narzutniku kotła OR2,5-010 (czytaj anegdotę Nr 35).

Jeśli chodzi o same dozowniki węgla dla tych narzutników, to zaczęto od wykonania trzech dokumentacji dozowników bębnowych, z pięcioma wersjami warstwownic węgla, z których każda po kolei powodowała unieruchamianie dozownika nawet większymi kawałkami węgla, nie mówiąc o obcych wtrąceniach.

Klapy kierujące strugę węgla z tych dozowników na łopatki narzutników w całym zakresie zmiany ich położenia znajdowały się poza strugą spadającego węgla. Pracowni Prototypów i Wdrożeń oraz Zakładowi Badań i Pomiarów Eksploatacyjnych wcale to jednak nie przeszkadzało w dokonywaniu różnej zmiany ich położenia, z podawaniem osiąganych tymi zmianami efektów narzutu węgla na ruszt, na które te różne położenia klap nie mogły mieć żadnego wpływu, a w palenisku dodatkowo z wielu innych powodów paliło się źle lub gorzej.

Po dozownikach bębnowych skonstruowano dziewięć różnych konstrukcji dozowników wibracyjnych, z których żadna nie zapewniała równomiernego podawania węgla na łopatki narzutnika. Nie podawały go wcale lub z wielokrotnie większą ilością od wymaganej.

Z wszystkich dozowników węgla, już w kotle typu „Stirling” w 1968 r. całkowicie zdała natomiast egzamin konstrukcja dozownika zgrzebłowego według dokumentacji wykonanej przez Jana Kowalskiego w 1966 r. i będąca pierwowzorem wynalazku nr 95639.

Od 1969 r. w Stacji Prób i Badań w kotle OR6,5-030 (wyposażonym w jedną z trzech wersji dozownika bębnowego z jedną z dziewięciu wersji narzutnika) dokonywano wielu ich badań, które w opracowaniu archiwalnym nr 8670 na str. 45 zostały ocenione jako: „badania wpływu zakłóceń, wywoływanych przez niewłaściwie lub błędnie skonstruowane urządzenia zasilające w węgiel, na pracę paleniska narzutowego.”

Natomiast na stronie 55 jest stwierdzenie: „ ... dotychczasowa działalność w zakresie urządzeń zasilających palenisko narzutowe w węgiel to - trzeba szczerze przyznać - błądzenie po omacku, z opracowywaniem dziesiątków dokumentacji wykonawczych poszczególnych elementów urządzeń narzutowych, przy powtarzaniu nie rzadko od początku do końca tych samych błędów w zasadniczo elementarnie prostych urządzeniach”.

Z propozycji rozwiązań przedstawionych na stronie 48 i 50 były:

1. Wykonanie wału i bębna narzutnika jak w dokumentacji modernizacji kotła typu OKR5 wykonanej poza działalnością CBKK pod kierownictwem Jana Kowalskiego oraz z korpusem bez chłodzenia powietrznego i z odsuniętymi korpusami łożysk, aby nie zanieczyszczały się węglem i nie przegrzewały - jak w późniejszym wynalazku nr 93374, zgłoszonym przez CBKK do Urzędu Patentowego 18 stycznia 1975 r.

2. Zastosowanie dozownika zgrzebłowego wynalezionego przez Jana Kowalskiego już w 1966 r. - zgłoszonego przez CBKK do opatentowania 29 listopada 1974 r. (wynalazek nr 95639).

Opracowanie nr archiwalny 8670 było następnie w styczniu 1974 r. przedmiotem trzydniowych posiedzeń Rady Technicznej CBKK pod kierownictwem agenta SB, z poleceniem zastosowania także i tych rozwiązań konstrukcyjnych.

Z czego się śmiać

Polecenia Rady Technicznej CBKK ze stycznia 1974 r. nie zostały następnie wykonane. Natomiast spod ręki Jana Kowalskiego w 1966 r. wyszła tylko jedna konstrukcja dozownika zgrzebłowego według późniejszego wynalazku CBKK nr 95639, którą następnie udoskonalał do początku lat 80-tych ubiegłego wieku oraz jedna konstrukcja narzutnika węgla powstała w 1974 r. według wynalazku CBKK nr 93374, jako składające się na najdoskonalsze w świecie rozwiązanie polskiego paleniska narzutowego. Oba te rozwiązania w dokumentacji CBKK znalazły jednak zastosowanie dopiero na zakończenie produkcji kotłów typoszeregów ORp i WRp z paleniskiem narzutowym, przy czym rozwiązanie samego dozownika skrajnie nieudolnie.

Natomiast wcześniej, na pytania dlaczego CBKK nie stosuje tych rozwiązań w swojej dokumentacji, Jan Kowalski otrzymywał uzasadnienia w rodzaju: „biuro posiada swoje rozwiązania o lepszych walorach użytkowych”, lub „spośród posiadanych rozwiązań technicznych ... wybierano najwłaściwsze do wykorzystania.”

Zastrzeżenie:

W wydaniu książkowym „Anegdot z peerelowskiego szamba” zastrzega się zmianę ich numeracji oraz przeredagowanie.

2

Załącznik I do części 110

Załącznik I o części 110, str.2

---