14. X. 2004 r. mgr M. Przybyła

WCZESNA FAZA OKRESU WPŁYWÓW RZYMSKICH (FAZA B)

Ekspansja cesarstwa:

• od 50 r p.n.e. Galia dostaje się pod panowanie Rzymu

• I w. p.n.e. - granica państwa rzymskiego opiera się o linię Renu i Dunaju

Do ustalania chronologii wykorzystuje się głównie zespoły grobowe (zwarte), a także planigrafię cmentarzysk.

Chronologia względna ustalana jest na podstawie przemian stylistycznych ozdób, części stroju, grzebieni czy ceramiki.

Ujednolicenie obrazu kulturowego:

• duże bogactwo zabytków

• szybka zmiana form zabytków (oprócz form o charakterze funkcjonalnym)

Ustalanie chronologii okresu wpływów rzymskich:

• 1836 r - Thomsen - najwcześniejsza klasyfikacja (podział na epokę kamienia, brązu i żelaza)

• 1874 r - Müller - podział na starszy i młodszy okres wpływów rzymskich

• 1888 r - Tischler - wydzielenie faz B i C na podstawie materiałów z Prus Wsch.

• 1896 r - Montelius - podział na okres rzymski IV i V

• 1897 r - Almgren - dla materiałów skandynawskich wyróżnił 248 typów zapinek w 7 grupach

• 1912 r - Blume - rozszerzenie podziału Tischlera

• 1955 r - Eggers - chronologia napływu importów (terra sigillata, monety na ich podstawie wydatował groby książęce na fazy C1 i C2)

• 1970 r - Wołągiewicz - wyróżnienie fal napływu importów:

- czeskiej faza B1 a

- słowackiej faza B1 b

- słowacko-duńskiej faza B2

- duńskiej faza C1

- końcowej faza C2-C3

• 1970 r - Godłowski - korzystał bardzo dużo ze źródeł pisanych i ikonograficznych (gladiusy - znaleziska mieczy i przedstawienia na stelach, w miarę dokładnie datowanych; terra sigillata)

Przy ustalaniu chronologii pomocne okazały się:

• Krótkotrwałe obozy wojskowe z czasów panowania Oktawiana Augusta zniszczone przez powstania Arminiusza (znaleziono w nich zabytki, które mają krótki czas datowania):

- OBERHAUSEN: 14 r p.n.e. - 14 r n.e.

- HALTERN: 9 r p.n.e. - 9 r n.e.

- XANTEN (VETERA): 16 r p.n.e. - 70 r n.e.

• Pompeje i Herkulanum - terminus ante quem: 76 r p.n.e.

• datowanie metodą radiowęglową nie jest wystarczająco precyzyjne

• ogromna rola dendrochronologii

CHRONOLOGIA OKRESU WPŁYWÓW RZYMSKICH

• WCZESNY OKRES RZYMSKI

- B1: początek I w. n.e. - 80 r Kotl. Czeska / Morawy / pd.-zach. k.wielbarska (wg Wołągiewicza):

- B2 a: ok. 80 r - 110/120 r Słowacja (wg Tejrala i Konika): - B2 a

- B2 b: 110/120 r - ok. 160 r - B1 a: 10 r p.n.e./10 r n.e. - 30 r - B2 b

- B2/C1: młodszy niż B2 b, - B1 b: 30 r - 50/55 r - B2 c

pokrywa się częściowo z C1 a - B1 c: 50/55 r - 80 r Obecnie tendencja do zbijania w 2 fazy!

• MŁODSZY OKRES RZYMSKI

- C1 a: 160 r - 210/230 r

- C1 b: 210/230 r - ok. 260 r

- C2: 260 r - 310 r

• PÓŹNY OKRES RZYMSKI

- C3: 310 r - II poł. IV w.

• WCZESNA FAZA OKRESU WĘDRÓWEK LUDÓW

- D: II poł. IV w. - poł. V w.

• OKRES WĘDRÓWEK LUDÓW (wg Tejrala):

- D1: 360/370 r - 400/410 r

- D2: 380/400 r - 440/450 r

- D2/D3: 430/440 r - 470/480 r

- D3: 450 r - 480/490 r

Styl karniszowy - występuje w stylu barkowym (zapinki).

W fazie B2/C1 w k. przeworskiej występują tylko groby kobiece.

Style zdobnicze (w grobie z Jakuszowic występują oba dowód na ich współwystępowanie):

• Sösdala-Untersiebenbrunn zdobienia stempelkiem, prawdopodobnie pod wpływem prowincjonalno-rzymskim (pasy)

• młodszy styl polichromiczny wpływy wschodnie (styl komórkowy znany był u Scytów już przed naszą erą)