układ oddechowy z· części przewodzącej powietrze - kanały i jamy przewodzących powietrze (j.nosowa, zatoki przynosowe, gardło, krtań, tchawica, oskrzela i oskrzeliki)· części oddechowej-w niej odbywa się wymiana gazowa (oskrzeliki oddechowe, przewody oddechowe i pęcherzyki płucne) JAMA NOSOWA· zajmuje przestrzeń między nozdrzami przednimi a tylnymi przez ktore łączy się z jamą nosowogardłową· podzielona jest przez przegrodę nosową· ściana boczna zawiera 3 małżowiny nosowe (gorna,środkowa i dolna)· dzieli się ją na okolicę oddechową i węchową BŚ okolicy oddechowej· skora przedsionka przechodzi w błonę śluzową pokrytą nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym zawierającym kom.kubkowe· część właściwa BŚ zrasta się z ochrzęstną lub okostną· liczne gr.śluzowo-surowicze rozsiane po całej powierzchni (nawilżają powietrze i oczyszczają)· obfite unaczynienie-od tt.łukowatych odchodzą w pobliżu nabłonka liczne sieci tętniczek, nn.włosowatych i anastomoz; przepływ krwi ma kierunek przeciwny do kierunku przepływu powietrza (lepsze ogrzewanie powietrza wdychanego)· żyły blaszki właściwej tworzą sploty jamiste - ich wypełnienie krwi powoduje pęcznienie BŚ, ktore wyłącza przepływ powietrza i zapewnia regenerację czynnościową BŚ okolicy węchowej· wyścielona nabłonkiem wielorzędowym walcowatym złożonym z kom.węchowych, podporowych i podstawnych· kom.węchowe tworzą każda 2biegunowy neuron (powierzchnia recepcyjna i akson), na wolnej powierzchni 6-8 długich, nieruchomych rzęsek (struktury receptorowe- odbior woni); rzęski w gornej części mają układ 9+1 mikrotubul a u podstawy z pojedynczych mikrotubul· aksony kom.węchowych tworzą nici węchowe· kom.podporowe mają liczne mikrokosmki na wolnej powierzchni· kom.podstawne mają zdolność do dzielenia się i rożnicowania w kom.węchowe· w BŚ znajdują się liczne gr.pęcherzykowo-cewkowe Bowmana wydzielające śluz i płyn surowiczy (usuwają subst.zapachowe już odebrane) Przedsionek nosa· wysłany skora z włosami nozdrzy, gr.łojowymi i potowymi, pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym· włosy stanowią filtr powietrza a łoj i pot pułapkę zatrzymującą zanieczyszczenia Zatoki przynosowe przestrzenie k.czołowej, sitowej, klinowej i szczęki połączone z j.nosową poprzez wąskie kanały; jamy wysłana BŚ pokrytą nabłonkiem jednowarstw.walcowatym urzęsionym z kom.kubkowymi JAMA GARDŁA· wysłana BŚ pokrytą w większości n.wielorzędowym walcowatym urzęsionym i częściowo wielowarstwowym płaskim· w nabłonku liczne limfocyty Tc i NK· blaszka właściwa BŚ z licznymi włoknami kolagenowym i sprężystymi· w miejscach pokrytych wielorzędowym walcowatym obecne gr.śluzowo-surowicze, tam gdzie wielowarstwowym płaski-gr.śluzowe· na grzbietowej powierzchni obecny migdałek gardłowy· na zew. od BŚ znajdują się mm.szkieletowe podniebienno-gardłowe KRTAŃ· przewod o ścianach zbudowanych z BŚ, BPŚ, chrząstek i mm.szkieletowych· w cz.gornej obecna nagłośnia (chrząstka sprężysta, niewiele włoknistej i szklistej)· BŚ gornej powierzchni krtani pokryta n.wielowarstwowym płaskim, dolna - wielowarstwowym walcowatym urzęsionym· blaszka właściwa BŚ zawiera gr.śluzowo-surowicze Narząd głosowy· BŚ wytwarza 2 pary fałdow głosowych- przedsionkowe i głosowe· f.przedsionkowe pokryte są n.wielorzędowym walcowatym urzęsionym z gr.śluzowosurowiczymi· f.głosowe pokryte n.wielowarstwowym płaskim· w blaszce właściwej liczne włokna sprężyste tworzące więzadło głosowe· wolne brzegi fałdow głosowych nazywane są strunami głosowymi· rownolegle do więzadeł biegną mięśnie modulujące napięcie fałdow - wytwarzanie dźwiękow Chrząstki krtani· chrząstka nagłośni, klinowata, rożowata- ch.sprężysta ( w dzieciństwie szklista)· chrząstka pierścieniowata, tarczowata i nalewkowata - ch.szklista· spojone są przez tk.łączną włoknistą TCHAWICA· ściana zbudowana z BŚ, BPŚ i przydanki BŚ pokryta n.wielorzędowym walcowatym urzęsionym (nabłonek drog oddechowych)zawierający:· kom. urzęsione- najliczniejsze, rzęski przesuwają ku krtani śluz wraz z zanieczyszczeniami-odruchy wykrztuśne wydalają śluz do j.gardłowej· kom.kubkowe-kształt kielicha, wydzielają śluz· kom.podstawowe-mogą się rożnicować· kom.szczoteczkowe- na wolnej pow.mikrokosmki, w ich pobliżu znajdują się zakończenia nerw.· kom.ziarniste (układu APUD)- liczne pęcherzyki wydzielnicze, biorą udział w regulacji przepływu powietrza przez zmianę średnicy przewodow oddechowych· limfocyty Blaszka właściwa BŚ· zbudowana z tk.łącznej właściwej z wieloma włoknami sprężystymi· znajdują się w niej liczne limfocyty, czasami tworzące grudki limf. BPŚ· zawiera liczne gr.tchawicze(gr.śluzowe z nielicznymi kom.surowiczymi)-wydzielina tworzy na pow.nabłonka cienką warstwę ktora jest pułapką dla antygenow i zanieczyszczeń· chrząstki (16-20) zbudowane z ch.szklistej kształtu podkowiastego, wolne brzegi ku tyłowi, między końcami znajduje się tk.łączna właściwa i poprzeczne i podłużne mm.gładkie |
DRZEWO OSKRZELOWE· oskrzele głowne dzieli się na 3 płatowe płuca prawego i 2 lewego· płatowe dzielą się na segmentowe : 10 w prawym i 8 w lewym Oskrzela· wysłane BŚ pokrytą n.wielorzędowym walcowatym składającym się z komorek jak nabłonek tchawicy · kom.endokrynowe tworzą ciałka nerwowo-nabłonkowe (głownie w rozwidleniach oskrzeli; 10-80 kom. z pęcherzykami wydzielniczymi; są chemoreceptorami odbierające zmiany składu gazow w wdychanym powietrzu, wydzielają peptydy i katecholaminy - wpływ na mm.gładkie oskrzeli i nn.krwionośne)· znajdują się limfocyty rozproszone , grudki limfatyczne i krypto kępki-tworzą BALT· w blaszce właściwej liczne rozproszone wł.sprężyste a pod nią warstwa miocytow gładkich o spiralnym przebiegu (błona Reisessena)- reguluje ona światło oskrzela Oskrzeliki· usytuowane w płacikach płucnych, śr. poniżej 1mm· dobrze rozwinięta warstwa miocytow gładkich· oskrzeliki końcowe wysłane n.jednowarstowym sześciennym urzęsionym (kom.urzęsione i swoje kom.oskrzelikowe- Clary z licznym pęcherzykami wydzielniczymi - glikozaminoglikany i białka) Oskrzeliki oddechowe· wysłane n.jednowarstwowym sześciennym urzęsionym· w ścianie liczne otwory przez ktore komunikują się z pęcherzykami · oskrzeliki te przechodzą w przewody oddechowe mające podobną budowe do o.oddechowych· powietrze może się dostać do przestrzeni otoczonej kilkoma pęcherzyki - woreczki pęcherzykowe Pęcherzyki płucne· stanowią miąższ płuca - całkowita pow.wymiany gazowej do 100m2· w ścianie obecne otwory łączące z sąsiednimi pęcherzykami (mają wspolną przegrodę międzypęcherzykową-nabłonek oddechowy i nieliczne elementy tk.łącznej właściwej) Nabłonek oddechowy- składa się z 3 rodzajow pneumocytow Pneumocyty typu I - b.płaskie kom.; zew i wew błona kom., cytosol i nieliczne pęcherzyki transcytarne; wchodzą w skład ściany przez ktore dyfundują gazy , zajmują ok.90% powierzchni pęcherzykow, mała grubość kom.ułatwia dyfuzję gazow między krwią a światłem pęcherzykow Pneumocyty typu II - rozrzucone wśrod I typu, często pogrupowane; kształt sześcienny, rozbudowana szorstka ER, ap.Golgiego i liczne mitochondria; liczne pęcherzyki wypełnione blaszkami lipidow (fosfolipidow-dipalmitynian fosfatydylocholiny) - po uwolnieniu staje się składnikiem surfaktantu; są kom.macierzystymi z ktorych mogą powstawać nowe pneumocyty Pneumocyty typu III- nieliczne kom.sześcienne z licznymi pęcherzykami wydzielniczymi, przypuszcza się że są chemoreceptorami Surfaktant-cienka warstwa fosfolipidow pokrywająca pow.nabłonka oddechowego , obniża napięcie powierzchniowe między powietrzem a pęcherzykiem- zapobiega sklejaniu się ścian pęcherzykow w czasie wydechu; w czasie wdechu zmniejsza zużycie energii, ułatwia dyfuzję gazow przez fazę powietrze-płyn i działa bakteriobójczo Zrąb pęcherzyków· zbudowany z tk.łącznej właściwej· w jego skład wchodzą fibroblasty, miofibroblasty, nieliczne kom.tuczne i makrofagi· podtrzymuje liczne włosowate nn.krwionośne· wiele włokien sprężystych rozciąganych podczas wdechy , następnie powodują wyciskanie powietrza podczas wydechu· makrofagi nazywane kom.pyłowymi (w niewydolności krążeniowej , krew zalega w płucach i erytrocyty są przez nie fagocytowane) Droga wymiany gazowej: cytoplazma pneumocytow typu I_błony podstawne pneumocytow typu I i kom.środbłonka_cytoplazma kom.środbłonka_błona erytrocytu Opłucna· błona surowicza złożona z blaszki tk.łącznej właściwej oraz nabłonka surowiczego· wyścieła jamę opłucne jako opłucna ścienna i pokrywa oba płuc jako opłucna trzewna· nabłonek surowiczy to jednowarstwowy płaski· liczne wł.kolagenowe i sprężyste, kom.tk.łącznej, miocyty gładkie i nn.limfatyczne i krwionośne Unaczynienie T.płucna doprowadza krew czynnościową (żylna, bogata w CO2), tt.oskrzelowe- krew odżywczą (tętnicza, utlenowana). T.płucna wnika do płuc wzdłuż oskrzeli i na wysokości przewodow oddechowych rozpada się na nn.włosowate (sieć otacza pęcherzyki). Żyłki odprowadzają krew utlenowaną biegną początkowo w tk.łącznej a następnie wzdłuż oskrzelikow |