41.a
W. Benjamin: Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej
reprodukcja dzieła sztuki była zawsze możliwa. Techniczna reprodukcja - novum (Grecy: odlew i tłoczenie - 2 technologie reprodukcji. Potem - drzeworyt umożliwia reprodukcję grafiki, potem - druk pisma, w średniowieczu jeszcze miedzioryt i sztych; XIX wiek - litografia - nanoszenie rysunku na kamień - zastąpiona przez fotografię. Litografia kryła możliwość wydawania ilustrowanej prasy, fotografia - przyszły film dźwiękowy;
w przypadku reprodukcji nie ma niepowtarzalnego związku dzieła sztuki z miejscem i czasem jego istnienia. Więź oryginału z miejscem i czasem jego istnienia daje pojęcie autentyczności. Autentyczność wymyka się reprodukcji. Rzeczy autentyczne zachowują autorytet wobec reprodukcji manualnych. A w reprodukcji technicznej - nie, bo 1) reprodukcja techniczna jest bardziej samodzielna wobec oryginału, 2) kopia może się znaleźć w sytuacji nieosiągalnej dla oryginału;
w epoce technicznej reprodukcji umiera aura dzieła - dzieło jest wyrwane z tradycji, tworzy się masówka zamiast niepowtarzalności;
zmienia się sposób postępowania ludzi (aura - pewna dal). Społeczny upadek aury - 1) chęć przybliżenia rzeczy, 2) chęć przezwyciężenia niepowtarzalności przez reprodukcję;
jedyność dzieła sztuki = umieszczenie w tradycji (tradycja jest żywa ciągle);
s. 74 pierwotne zaszeregowanie dzieła sztuki w kontekst tradycji znajdowało swój wyraz w kulcie. Autentyczne dzieło sztuki ma swoje podłoże w rytuale. Techniczna reprodukcja dzieła sztuki wyzwala dzieło z bytu w rytuale. Funkcja sztuki znajduje oparcie nie w oryginale a w polityce;
2 akcenty odbioru dzieła sztuki - 1) wartość kultowa dzieła, 2) wartość ekspozycyjna. Ad 1) - skłania do przechowywania dzieła w ukryciu, ad 2) 0 możliwości ekspozycyjne zwiększyły się z pojawieniem się metod technicznej reprodukcji dzieła. Wartość ekspozycyjna dziś wypiera wartość kultową;
film - porównywalny z hieroglifami, jego znaczenie - w rzeczach ponadnaturalnych, cudownych;
aktor filmowy - prezentuje kunszt za pośrednictwem aparatury. 1) aparatura nie respektuje jego gry w jej totalności - gra aktorska poddana testom optycznym, 2) aktor filmowy nie może dopasować gry do reakcji publiczności publiczności narzuca się postawę oceniającego. Tej postawy nie da się odnieść do wartości kultowych;
w filmie - aktor rezygnuje z aury. W aktorstwie filmowym największy efekt gdy się najmniej gra. Kreacja aktora filmowego - zestawiona z wielu kreacji;
strach aktora w obliczu aparatury - świadomość, że ostatnie ogniwo oceniające to publiczność;
dziś każdy może być uwieczniony na filmie. Każdy może napisać do prasy. Zacierają się różnice między autorem a publicznością;
s. 85 malarz zachowuje naturalny dystans do rzeczy zastanych, kamerzysta natomiast głęboko wnika w tkankę rzeczywistości (…). Obraz malarza jest pełny, kamerzysty jest rozbity na części, które wiążą się ze sobą według nowego prawa;
przez reprodukcję techniczną zmienia się stosunek mas do sztuki. 2 postawy publiczności - krytyczna i konsumpcyjna. Rzeczy konwencjonalne - przyjmowane bezkrytycznie, nowości budzą niechęć. Obraz zawsze domagał się nielicznego grona odbiorców. Gdy zaczyna być dla mas - urasta do wady (film teraz);
pojawienie się filmu - pogłębienie percepcji doznań optycznych i akustycznych, zjawiska artystyczne w filmie dają się analizować głębiej;
film pozwala zwracać uwagę na zjawiska optyczne znajdujące się poza sferą naszej świadomości;
zadaniem sztuki było stymulowanie popytu (przekroczenie celu). Dadaiści - gwałtowne odwrócenie uwagi, z dzieła sztuki - przedmiot skandalu. Teraz - film tak działa;
odbiorca skupiony nad dziełem zagłębia się w nim. Dekoncentracja pogrąża dzieło;
recepcja taktyczna - przez użytkowanie: dokonuje się nie przez skupienie, a przez nawyk. Recepcja optyczna - przez mimowolne postrzeganie;
sztuka będzie tam stawiać zadania najtrudniejsze, gdzie zdoła zmobilizować masy (dziś - film).
1