Wojny w Europie

Wojny dynastyczne XVIII wieku:

• walka ograniczona

• walka o zdobycie twierdz lub prowincji, brak dalekosiężnych zamierzeń

• strategią walka na wyczerpanie, finezyjne manewrowanie na polu bitwy

• unikanie krwawych walk

Od Rewolucji Francuskiej pojawiają się armie masowe, wojny rewolucyjne:

• koniec z subtelną arystokratyczną strategią

• walki na wyniszczenie, wielkie liczby ofiar

• niespotykane rozszerzenie celów i obszarów działań wojennych

• zbrutalizowanie form walki

Rewolucja przemysłowa XIX w.:

• wojna mas ludzkich i maszyn o bogactwa naturalne i tereny gospodarcze

• celem załamanie potencjału gospodarczego

• zwiększenie strat ludności

Wojny XX wieku:

• broń maszynowa i silnik spalinowy

Druga połowa XX wieku:

• rewolucja w koncepcjach wojennych na wskutek pojawienia się rakiety międzykontynentalne i zespolonego z nią pocisku nuklearnego

• nieograniczone możliwości zniszczenia

W ciągu XX wieku wystąpiło przesunięcie punktu ciężkości celów strategicznych.

Do I wojny światowej:

• celem rozbicie armii przeciwnika i załamanie morale wojska

• dążenie do walk na otwartym polu

• społeczeństwo niezaangażowane w wojnę, ew. jako zaopatrzenie

• względnie normalne życie poza frontem

II wojna światowa:

• cel: armia i obiekty zaplecza

• lotnictwo dalekiego zasięgu - niszczenie fabryk zbrojeniowych, węzłów komunikacyjnych, przepraw i lotnisk

• odcięcie wojsk od źródeł ich zaopatrzenia

• bombardowania miast na szeroką skalę

• zaangażowanie i zagrożenie cywilów

Wojny przyszłości:

• celem uderzeń wyłącznie potencjał ekonomiczny i system administracyjny

• chirurgiczne uderzenia

• niszczenie przemysłu

Rewolucyjne przemiany techniczne:

• XIX wiek - masowa produkcja broni, bardziej efektywnej i łatwiejszej w obsłudze, np. pociski scalone zamiast prochu i kuli, skalowany celownik; przy masowej produkcji takich broni koniecznością stała się masowa produkcja mężczyzn

• wiek XIX - linie kolejowa otwierają drogę do wnętrza Azji i Afryki, co daje armiom możliwość przemieszczania się, co kompensowało niewielką liczebność ówczesnych armii

• wojny na morzu:

• rewolucyjne zastąpienie drewna żelazem do produkcji okrętów pozwoliło na uwolnienie się od ograniczeń narzucanych przez drewno przez co możliwa była instalacja dział okrętowych o większym zasięgu i kalibrze

• przejście od żaglowca liniowego do opancerzonego okrętu wojennego

• pancerniki i superpancerniki - prawdziwa wojna w stoczniach, Niemcy doganiający Brytyjczyków

• Niemcy: rozbudowa łodzi podwodnych i przeobrażenie się jej z okrętu o bliskim zasięgu broniącego wybrzeża w okręt oceaniczno, mogący pływać całe tygodnie

• w wojnie morskie morskiej uczestnictwo mas było zbędne: naukowcy, technicy, kryptografowie, odpowiedzialni za udoskonalanie broni i systemów łączności - wyścig umiejętności i zdolności oceny sytuacji dowódców i ich sztabów, którzy planowali i prowadzili całą kampanię

• wojna lotnicza

• podczas IWŚ samoloty pełniły funkcję zwiadowczą

• stopniowo wraz z rozwojem zasięgu, szybkości i uzbrojeni samolotów, zwiększał się zakres ich funkcji

• dopiero doświadczenia wojny na Pacyfiku po 1941 udowodniły, że lotniskowiec zastąpił pancernik jako główny aparat dominacji na morzu

• wojna na lądzie

• 1914 - pierwsze czołgi jako ruchoma siła ogniowa pomagająca w przełamywaniu defensywnych linii przeciwnika

• I WŚ - Niemcy atakowali niewielkimi grupami szturmowymi, uzbrojonymi w moździerze, lekkie karabiny maszynowe i granaty, omijając umocnione punkty nieprzyjaciela

• rola łączności telefonicznej w umożliwieniu wojny ruchomej

• wojna błyskawiczna

• skuteczna kampania uzależniona od utrzymania przewagi w powietrzu nad całym polem bitwy

• skuteczna współpraca wojsk pancernych z równie szybko przemieszczającą się piechotą

• ogromne zaopatrzenie

• armie I WŚ składały się głównie z piechurów, podczas II WŚ sukces zależał przede wszystkim od zróżnicowania jednostek, większa część ludzi zajmowała się zaopatrywaniem a nie obsadzaniem jednostek

Ostatecznie do zakończenia II WŚ doprowadziło nie zwycięstwo na froncie, lecz rozpad tego, co określano mianem frontu domowego: solidarności ludności cywilnej z przywódcami, jej gotowości do ponoszenia wyrzeczeń i cierpień, których wymagał wysiłek wojenny.

Zniknął tradycyjny podział na cywilów i wojskowych, głównie ze względu na lotnictwo.

Zrzucenie bomb atomowych zakończyło erę dominacji europejskiej nad światem.

Era nuklearna:

• krucha równowaga strachu

• po II WŚ państwa europejskie zachowały znaczenie gospodarcza, jako że kontynent pozostał jednym z najbogatszych terenów na świecie, lecz ich znaczenie polityczne miało wywodzić się głównie z usytuowania w najbardziej newralgicznym punkcie granicznym pomiędzy oba supermocarstwami - wojny wybuchały wszędzie poza Europą

• rozwój szczególnie precyzyjnych, naprowadzanych na cel rakiet, samoloty ponaddźwiękowe, okręty podwodne o napędzie atomowym i fregaty zwalczające te okręty, były poza zasięgiem możliwości technicznych większości krajów - broń konwencjonalna zatem jest nadal istotna.

• broń nuklearna - strategia odstraszania, przekonanie o tym, że zastosowanie broni nuklearnej przez jedną stronę doprowadzi natychmiast do szybkiego i nieuchronnego odwetu z drugiej strony