TRĄDZIK POSPOLITY
ETIOLOGIA, RODZAJE, TERAPIA
Jest to schorzenie związane z nadczynnością gruczołów łojowych, dotyczące głównie
osób młodych.
Cechuje się obecnością zaskórników, wykwitów krostkowo - grudkowych i torbieli ropnych,
umiejscowionych najczęściej w okolicach łojotokowych.
Czynniki odpowiedzialne za powstawanie trądziku to:
- nadmierne wydzielanie łoju przez gruczoły łojowe,
- zaburzenie rogowacenia przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych,
-drobnoustroje (Propionibacterium acnes, Pityrosporum ovale, 5-alfa reduktaza ),
-genetyczne
-leki i warunki środowiskowe.
ŁOJOTOK - wzmożone wydzielanie łoju głównie w okolicach łojotokowych.
Objawy łojotoku to: lśniąca, tłusta skóra, wyraźnie rozszerzone pory z masą łojowo - rogową.
Czynniki sprzyjające to: zaburzenia czynności wewnątrzwydzielniczej
(hiperandrogenizm, nadmiar testosteronu i progesteronu u kobiet);
zaburzenia układu nerwowego (w zapaleniu mózgu, parkinsonizmie); wrodzona skłonność osobnicza
(związana z nadmiernym rogowaceniem ujść mieszków włosowych) i zakażenia drożdżakowe głównie
Pityrosporum ovale.
Umiejscowienie: okolice łojotokowe (twarz w strefie T, okolice zauszne,
okolice mostka i międzyłopatkowe, skóra owłosiona głowy).
Nasilony okres wydzielania łoju to okres noworodkowy, okres pokwitania.
Skład łoju: skwalen, cholesterol, triglicerydy, wolne kwasy tłuszczowe
(testosteron i progesteron powoduje zwiększenie wydzielania, estrogeny i antyandrogeny powodują zmniejszenie wydzielania).
Nadmierny łojotok powoduje łupież łojotokowy, trądzik pospolity i trądzik różowaty.
CHARAKTERYSTYKA
Acne vulgaris - nadczynność gruczołów łojowych,
z obecnością zaskórników (zamkniętych - proliferacja korneocytów w ujściu
gruczołu łojowego i otwartych - proliferacja korneocytów, zastój łoju, zbiór bakterii, ciemne zabarwienie to
utlenianie keratyny i łoju oraz nagromadzenie melaniny); wykwitów grudkowo - krostkowych i torbieli ropnych,
występujących w okolicy łojotokowej.
TRĄDZIK POSPOLITY - podział
-młodzieńczy (acne juvenilis) - zmiany słabo lub średnio nasilone,
głównie twarz i plecy, w okresie pokwitania,
--ropowiczy (acne phlegmonosa) - obok typowych zmian są torbiele ropne, często pozostawiają blizny
wciągnięte, nierówne,
skupiony (acne conglobata) - głębokie nacieki i torbiele ropne, zlewające się zaskórniki,
pozostawia przerosłe blizny, występuje częściej u mężczyzn,
oprócz miejsc typowych zajmuje pachy, pachwiny i pośladki,
bliznowcowy (acne keloidea) - w miejscach występowania zaskórników tworzą się
bliznowce,często towarzyszy trądzikowi skupionemu lub ropowiczemu, czasem występuje tylko na karku,
z objawami ogólnymi o ciężkim przebiegu (acne fulminans) - występuje wyłącznie u młodych mężczyzn,
wykwity ropne i zlewne, z rozpadem i objawami krwotocznymi i ogólnymi (w wynikach leukocytoza, wysokie OB
, gorączka, bóle stawowe, w obrazie RTG zmiany w obrębie stawu mostkowo - obojczykowego).
wywołany (zawodowy - chlor, oleje, dziegcie; polekowy - kortykosteroidy, jod, barbiturany,
wit. B12; kosmetyczny; niemowlęcy) - trądzik ten ustępuje po usunięciu
czynników wywołujących.
Leczenie
Proces leczenia można podzielić na leczenie miejscowe i ogólne, w których stosuje się głównie 3 grupy leków:
- antybiotyki,
- leki będące pochodną witaminy A (tzw. retinoidy),
- leki hormonalne.
ETAPY LECZENIA TRĄDZIKU
Poprawa w trafnym leczeniu następuje:
- po 1 miesiącu do 15%,
- po 2 miesiącach do 40%,
- po 3 misiącach do 65%,
- po 4 miesiącach do 80%.
ANTYBIOTYKI:
Zwalczają bakterie odpowiedzialne za powstawanie trądziku. Są uważane za leki „pierwszego rzutu”.
Stosowane ogólnie, ale także miejscowo. Najczęściej używane są:
tetracykliny - stosowane przewlekle - przez kilka miesięcy.
Należy tu podawać witaminy z grupy B, wyłączając B12, która może wzmagać trądzik,
- erytromycyna - podobnie jak tetracykliny,
- minocyklina (Klindamycin) - j.w.
- doksycyklina - j.w.
LEKI HORMONALNE:
Zmniejszają wydzielanie łoju, mogą być stosowane wyłącznie u kobiet (są to preparaty antyandrogenowe). Stosuje się je zwykle jako kontynuację leczenia, w sytuacjach, gdy antybiotykoterapia jest widoczna, lecz niewystarczająca.
RETINOIDY:
I - naturalne, działające nieselektywnie - retinol (Wit. A) i jej metabolit retinal, tretinoina i izotretinoina.
II - retinoidy monoaromatyczne (analogi syntetyczne retinolu) - etretinat i acitretina.
III - retinoidy poliaromatyczne, charakteryzują się selektywnym działaniem receptorowym - arotynoid, adapalen, tazaroten.
Retinoidy stosuje się w leczeniu miejscowym i ogólnym.
miejscowe
tretinoina - normalizuje proces rogowacenia, wpływa na metabolizm keratynocytów
(stosuje się od najniższego stężenia do najwyższego).
Zabroniona jest w tym czasie fitoterapia i ekspozycja na słońce (Retin-A, Retin-A Micro, Airol, Atrederm),
- izotretinoina - działa p/zapalnie, ma słabsze działanie drażniące niż tretinoina - preparaty 0,5%,
- adapalen - jest fotostabilny, często stosowany w skojarzeniu z antybiotykiem (Differin),
tazaroten - ma działanie przeciwłojotokowe i antyproliferacyjne (Tazorac, Zorac).
Działania niepożądane to: nadmierne wysuszenie, złuszczenie i zaczerwienienie skóry.
Ogólne
-izotretinoina - działa p/łojotokowo, p/zapalnie, p/bakteryjnie (Roaccutane),
- antybiotyki
Działania niepożądane to: wysychanie czerwieni wargowych, zapalenie spojówek, suchość skóry,
bóle mięśni, głowy, sztywność stawów.
Leczenie skojarzone: nadtlenek benzoilu i klindamycyna - wyższa skuteczność, zmniejszenie odsetka
szczepów bakterii opornych na antybiotyk.
w postaciach średnio - ciężkich środkami antykoncepcyjnymi - levonorgestrel (LNG)
z etynyloestradiolem (EE)
w postaciach ciężkich - kwas azelainowy (AA) 20% miejscowo wraz z minocykliną doustnie.
Polecane u kobiet w wieku rozrodczym - o mniejszym działaniu teratogennym.
Postępowanie kosmetologiczne
Zabiegi kosmetologiczne:
-normalizujące pracę gruczołów łojowych,
- nawilżające i dotleniające,
- oczyszczające (oczyszczanie manualne)
- złuszczające (peelingi chemiczne, peelingi mechaniczne, peelingi fizyczne),
- wspomagające (naświetlanie, makijaż i kamuflaż, wskazówki co do diety, higieny i pielęgnacji domowej)
Postępowanie kosmetologiczne może być wdrożone po przenalizowaniu i wykluczeniu przeciwwskazań i/lub jako postępowanie w trakcie leczenia oraz po leczeniu w celu niwelacji zmian potrądzikowych.