Podstawy psychologii z elementami teorii osobowości

Wykład X

Egzamin: 29 listopada 2001

Typ słaby - melancholik

• To człowiek o słabych procesach pobudzania i hamowania

• Przeżycia są u niego głębokie i długotrwałe

• Ujawniają się one na zewnątrz, wpływając ma zachowanie się, wyrażone powolnością działań i przygnębiającym nastrojem.

• Kreschmera - typologia konstytucionalna Kreschmera - podział ze względu na budowę ciała

• Astenik lub lepsotomatyk o temperamencie schizotymicznym - człowiek szczupły, wysoki, o wąskich ramionach o zapadniętej klatce nerwowej. Twarz ma wydłużoną, nos ostry, kończyny długie i cienkie. Zamknięty w sobie, drażliwy, nerwowy, oschły. Despotyczny w stosunku do podwładnych, skłonny do fanatyzmu, wszystko traktuje na serio. Sztywny w przekonaniach. Kobiety tego typu są drobne.

• Pyknik o temperamencie cyklotonicznym. To człowiek otyły, wzrostu średniego lub niskiego. Szyję ma krótką i grubą, głowę okrągłą, twarz rozlaną. Tułów szerszy ku dołowi, duży brzuch, kończyny krótkie i grube. Jest otwartym przyjazny, dobroduszny, wesoły, żywy, pełen humoru. Łatwo oscyluje pomiędzy radością a smutkiem

• Atletyk o temperamencie wiskozyjnym. To człowiek wzrostu średniego lub wysokiego, silnie umięśniony, o szerokich ramionach. Twarz ma szeroką z wystającą szczęką dolną i kośćmi policzkowymi. Jest spokojny, powolny i umiarkowany w gestach. Mała plastyczność umysłu i bez inicjatywy, Sumienny, pracowity, solidny, odważny, drobiazgowy.

• Sheldona. Zakładał, że zdecydowana większość ludzi nie reprezentuje typów skrajnych, lecz posiada składniki wszystkich typów. Są to składniki:

• Endomorficzny,

• Mezomorficzny,

• Ektomorficzny

Ilość każdego składnika, określa się liczbami do siedem. Każdego człowieka można określić pod względem temperamentu za pomocą trzycyfrowej liczby.:

• 711 - oznacza typ endomorficzny

• 171 - mezomorficzny

• 117 - ektomorficzny

• 444 - typ mieszany

Przewaga składnika endomorficznego to typ wiscerotoniczny.

Cechy fizyczne:

• Przewaga układu pokarmowego

• Ludzie otyli, o krótkim karku, dużym brzuchu i cienkich kończynach

Cech psychiczne:

• Upodobanie do jedzenia i wygody, towarzyskość i łatwe nawiązywanie kontaktów społecznych, tolerancja, życzliwość

Przewaga składnika mezomorficznego to typ somatotoniczny

Cechy fizyczne:

• przewaga mięśni, kości i tkanki łącznej

• potężna, muskularna i atletyczna budowa ciała, stanowcza postawa i ruchy

Cechy psychiczne:

• aktywny, energiczny, żądny władzy, pewien siebie i odważny, uczuciowy, agresywny, wytrzymały na ból

Przewaga składnika ektomorficznego to typ cerebratoniczny:

Cechy fizyczne:

• przewaga systemu nerwowego

• to ludzie szczupli, z dużym mózgiem, słabej budowy ciała, mają delikatną skórę i miękkie włosy

• posiadają bardzo wrażliwy układ nerwowy

Cechy psychiczne:

• zamknięci w sobie, nietowarzyscy i powściągliwi, skłonni do ascezy i zmartwień, źle śpią i trawią

4.6 Charakter

Charakter to zespół właściwości psychicznych (postaw), które określają stosunek człowieka do rzeczywistości, znajdują wyraz w jego ukierunkowanym i świadomym postępowaniu. Charakter człowieka przejawia się w jego cechach, postawach, wobec siebie, innych ludzi i wobec różnych wartości:

• Postawy wobec natury martwej i żywej

• Wobec głównych form działalności i zachowania się ludzi

• Wobec wytworów tego działania.

Przykładowe cechy charakteru:

• I grupa (postawy wobec samego siebie): ambicja, poczucie własnej godności, panowanie nad sobą, skromność lub pycha, wiara w siebie, nieśmiałość, egoizm, egocentryzm, duma, zarozumiałość, próżność, drażliwość itp.

• II grupa (postawy wobec innych ludzi): życzliwość, towarzyskość, szczerość, delikatność, takt, obiektywizm, konsekwencja, prawdomówność, koleżeńskość itp.

• III grupa (postawy wobec różnych wartości): wytrwałość, cierpliwość, pracowitość lub lenistwo, zdyscyplinowanie, patriotyzm, odwaga, dokładność itp.

4.7 Światopogląd

Jest to najbardziej uogólniona wiedza o rzeczywistości (o wszechświecie, życiu i społeczeństwie), która selekcjonuje to co do człowieka dociera i ma wpływ na jego postępowanie. Chcąc poznać światopogląd człowieka, należy poznać jego zapatrywanie w zakresie następujących zagadnień:

• W jaki sposób powstał wszechświat, jakie są główne prawa jego rozwoju?

• Skąd wzięło się życie, jak się ono rozwijało i jaki jest sens życia?

• Jakie jest pochodzenie człowieka i na czym polega jego rozwój historyczny oraz indywidualny?

Pytania kontrolne:

1. Co to jest osobowość i z czego się składa?

2. Jakie są główne rodzaje potrzeb i czym się charakteryzują

3. Na czym polega frustracja i jak jej unikać?

4. Czym się charakteryzują zainteresowania?

5. Co to są zdolności?

6. W jaki sposób określamy stopień inteligencji?

7. Z jakich faz składa się proces rozwiązywania problemów?

8. Jaką typologię temperamentu prezentował Pawłow?

9. Co to jest charakter i z czego się składa?

10. Co to jest światopogląd?

Temat: Psychologiczne uwarunkowania kierowania zespołami.

Zagadnienia:

1. Władza kierownicza i jej psychologiczne aspekty

2. Style kierowania a osobowość kierownika

3. Pojęcie i źródła przywództwa

4. Psychiczne cechy charakteryzujące przywódcę

5. Model kwalifikacyjny kierownika

1. Władza kierownicza i jej psychologiczne aspekty.

• Władza to możliwość wywierania wpływu na innych.

• Pięć źródeł (podstaw/) władzy:

• Władza nagradzania

• Władza wymuszania: polega na możliwości karania za niespełnienie wymagań

• Władza z mocy prawa /autorytet formalny/

• Władza ekspercka: wynika z przekonania lub wiary, w specjalistyczną wiedzę przełożonego

• Władza odniesienia: wynika z pragnienia do upodobnienia się, identyfikowania lub do naśladowania przełożonego

Cechy skutecznego posługiwania się władzą

Kierownicy, którzy skutecznie posługują się władzą:

• Zwracają uwagę na źródło swojej władzy- ich działania są zgodne z oczekiwaniami innych ludzi

• Zdają sobie sprawę z rozmaitych kosztów, zagrożeń i korzyści płynących z pięciu podstaw władzy

• Doceniają to, że każda z pięciu podstaw władzy ma określone zalety

• Mają cele zawodowe, które pozwalają im na rozwijanie władzy i korzystanie z niej

• Działają w sposób dojrzały i panują nad sobą

• Rozumieją, że władza jest konieczna do tego, aby doprowadzić do wykonania zadań

Sposoby uzyskiwania władzy w organizacji

• Wyróżniająca działalność

• Widoczność

• Skuteczność

• Sponsorzy

Rodzaje władzy (Stoner J.A.F. i inni 1998)

• Władza liniowa: - władza kierowników bezpośrednio odpowiedzialnych, według hierarchii służbowej, to władza z mocy prawa

• Władza sztabowa: - władza osób i grup ludzi służących kierownikom liniowym radami, ich autorytet wynika z władzy eksperckiej

• Władza funkcjonalna: - prawo sprawowania kontroli przez członków zespołów sztabowych, jest odmianą władzy sztabowej

2. Style kierowania a osobowość kierownika.

Styl autorytarny / autokratyczny /

• Kierownik sam określa cele swojego zespołu

• Sam podejmuje decyzje , wydaje polecenia

• Dokonywane oceny działań pracowników są arbitralne

• Ma skłonności raczej do karania niż nagradzania podwładnych; monopolizuje informacje, aby umocnić swoją władzę

• Pracownicy mogą nie identyfikować się ze zleconymi zadaniami, nie odczuwać satysfakcji

• Decyzje mogą być podejmowane szybko lecz mogą być mało trafne /brak konsultacji/

Demokratyczny styl kierowania

• Kierownik stosujący ten styl zachęca członków zespołu do podejmowania decyzji

• Członkowie grupy mają możliwość przejawiania większej inicjatywy

• Kierownik stwarza dobre warunki do dwustronnej komunikacji w zespole

• Członkowie grupy identyfikują się z zadaniem grupowym

• Decyzje grupowe są czasochłonne

• Decyzje mogą być bardziej trafne

• Członkowie zespołu mogą odczuwać większą satysfakcję z pracy

• Kierownik może czuć się mniej obciążony odpowiedzialnością i bardziej bezpiecznie

Liberalny styl kierowania

• Kierownik pozostawia zupełną swobodę członkom grupy w podejmowaniu decyzji

• S

• obie pozostawia bardzo wąski zakres decyzji, nie ingeruje w działania grupy, nie ocenia pracowników

• Grupy osiągają niską produktywność pod względem ilości i jakości pracy

• W zespołach tak kierowanych jeden z członków stawał się kierownikiem nieformalnym stosującym często styl autorytarny

• Członkowie takich grup mieli negatywny stosunek do stylu kierowania i chcieli mieć szefa posługującego się stylem demokratycznym

Kierownik zorientowany na zadania

• Ściśle nadzoruje podwładnych, aby wywiązywali się z zadań

• Jego uwaga koncentruje się na zadaniach, nie poświęca uwagi potrzebom i reakcjom pracowników

• Kontakty z nimi podporządkowuje wymaganiom zadań

• Zachęca do pracy, kontroluje wydajność i terminowość

• Dąży do uzyskiwania wysokich osiągnięć w sferze produkcji, a pracowników traktuje w sposób instrumentalny

Kierownik nastawiony na pracowników

• Stara się raczej motywować podwładnych niż sprawować nad nimi kontrolę

• Zachęca członków grupy do wykonywania zadań, pozwalając im na współuczestnictwo w podejmowaniu decyzji, utrzymuje z nimi przyjazne oraz, pełne zaufania i szacunku kontakty

• Dba o stworzenie dobrej atmosfery w grupie i zgodne współdziałanie

• Uważa podwładnych za równych sobie; jest przystępny, chętnie wysłuchuje ich opinii, bierze pod uwagę ich problemy osobiste

3. Pojęcie i źródła przywództwa.

• „..przywództwo polega na wywieraniu wpływu..”,

• “..przywódca za którym nikt nie podąża, jest tylko spacerowiczem (...) Prawdziwe przywództwo zaczyna się wtedy, gdy ludzie chętnie i z pełnym zaufaniem za kimś podążają.” / John C. Maxwell /

• “ Przywództwo jest to zdolność do wpływania na zachowanie grupy, tak by osiągnąć zamierzony cel” Koźmiński, Piotrowski /1998/

Bill Newman przytacza kilka różnych definicji przywództwa:

• “Przywódcą jest ktoś, kto kieruje działaniami innych i rozwija je, starając się zapewnić stałe doskonalenie i określając kierunek”.

• “Istotą przywództwa jest świadome wywieranie szczególnego wpływu w obrębie grupy po to, by zbliżyć ją do celu, jakim jest trwałe zaspokojenie jej istotnych potrzeb”

• “Przywództwo to sztuka mobilizowania ludzi do skutecznych działań”