CZYNNIKI DETERMINUJĄCE PROCES TECHNOLOGICZNY

1) Ładunek

2) Droga

3) Tabór (trakcja)

4) Czas i odległość

Cechy specyficzne Transportu leśnego:

- dwufazowość - w pierwszej fazie transport odbywa się w żywym produkującym organizmie-las. (emisje spalin i hałasu; powst uszkodzenia)

-ścisłe powiązanie transportu ładunków z innymi proc.technolog.

-podatność transportowa drewna jako ładunku jest b.niska (zróżnicowana wg.sortymentów)

-transport jednokierunkowy(nie ma ł.powrotnych

-sezonowość transportu wynikająca z sezonowości prac leśnych

-różnorodność warunków terenowych, drogowych i klimatycznych

-przestrzenne rozmieszczenie ładunków

TRANSPORT- całokształt środków technicznych i organizacyjnych służących do celowego przemieszczania osób, ładunków, energii między pkt. umiejscowionymi w przestrzeni.

TRANSPORT LEŚNY- przemieszczanie użytków leśnych z miejsca ich pozyskania do odbiorcy (bezpośrednio), lub przez system składnic (pośrednio), a także transport z zewnątrz do lasu.

ŁADUNEK w procesie technologicznym transportu jest to przedmiot przemieszczania z miejsca nadania do miejsca odbioru.

DROGA - środowisko po którym odbywa się przemieszczanie ładunku.

TABOR- środek techniczny służący do przemieszczania ładunku.

TRAKCJA-siła nadająca ruch w transporcie.

CECHY SPECYFICZNE TRANSPORTU LEŚNEGO-

*początkowa faza odbywa się w żywym otoczeniu- las;

*ścisłe powiązanie transportu z innymi procesami technologicznymi;

* sezonowość transportu powiązana z sezonami -pozyskiwania drewna, -dostępności powierzchni leśnej- podaży siły roboczej,

*zróżnicowana podatność transportowa różnych sortymentów

*przestrzenne rozmieszczenie ładunków

*różnorodność warunków terenowych, drogowych i klimatycznych

*jednokierunkowość transportu.

ZRYWKA- zespół czynności obejmujących przemieszczanie drewna z miejsca ścinki do punktów załadunkowych bądź składnic położonych przy drogach wywozowych.

Zrywka drewna pełni b. ważną rolę w pozyskaniu drewna(można nawet powiedzieć, że ma decydującą funkcję). Odbywa się na pow. cięć, w żywym organizmie, który jest bardzo wrażliwy na uszkodzenia poprzez niewłaściwe działanie. Jest operacją bardzo trudna, ważną i kosztowną. Stanowić może największy składnik kosztów własnych transportu drewna-koszt jednostkowy.

METODY ZRYWKI

1.W ZAL OD SIŁ UCIĄGU:

-przy użyciu siły żywej

-mechaniczna

-grawitacyjna

2.W ZAL OD WAR TERTENOWYCH

-tereny górskie łatwo i trudno dostępne

-tereny nizinne łatwo i trudno dostępne

3. W ZAL OD RĘBNI

-na zrębach zupełnych

-na zrębach złożonych i trzebieżach

4. W ZAL OD SPOSOBU ZAWIESZANIA ŁĄDUNKU

A)zrywka naziemna wleczona

-przy pomocy sprzęty pomocniczego (kleszcze czepce tarcze)

-bez użycia sprzętu pomocniczego (za odziomek, za wierzchołek)

B)zrywka półpodwieszona

-przy użyciu sprzętu pomocniczego (sanki, dwukółki, walce zrywkowe)

-ciągniki rolnicze zaopatrzone we wciągarki

-specjalistyczne ciągniki typu skider (linowe ichwytakowe)

-ciągniki typu klem bak

-leśne koleje linowe

C)zrywka podwieszona (nasiebierna)

-dwukółki

-przyczepy samo załadowcze

-specjalistyczne ciągniku leśne typu forworder

-śmigłowce

NOŚNOŚĆ GRUNTU- wartość obciążenia przy której nie występuje trwałe odkształcenie gruntu niszczące jego strukturę.

Klasy nośności gruntów:

I klasa : nośność pow. 20 N/cm2 (skała, ił suchy,

piasek wilgotny, glina sucha, żwir)

II klasa : 15-:-20 N/cm2

III klasa : 10-:-15 N/cm2

IV klasa : 5-:10 N/cm2

V klasa : do 5 N/cm2 (tereny bagienne itp.)

NORMALNA SIŁA UCIĄGU KONIA- taka siła którą koń może wydatkować w trakcie całego dnia roboczego, bez wywołania w organizmie objawów chorobowych; wynosić może do 20%masy ciała

Lekka do 13 śr.ciężka 13-18 ciężka 15-18

b. ciężka 18-20

ZWIĘKSZONA SIŁA UCIĄGU KONIA-taka siłą kt koń może wydatkować bez szkody dla swojego zdrowia na określonych długościach trasy zrywki. Uciążliwy odcinek max 20% dł trasy zrywki; może ona być nawet 4razy niż normalna siłą.

WYWÓZ DREWNA- zespół operacji obejmujących przemieszczanie ładunku ()drewna z miejsca jego składowania w lesie do składnic u odbiorcy (przetwórcy) drewna

SZLAK OPERACYJNY =TECHNOLOGICZNY- wytyczona na powierzchni leśnej, wg założonych kryteriów, czasowa droga przemieszczania maszyn i ładunków, umożliwiająca minimalizację szkód powstających podczas realizacji procesu oraz bardziej bezpieczną i wydajną pracę

DZREWA ZNISZCZONE- egzemplarze kt utraciły zdolność wzrostu w wyniku ścinki lub zrywki drewna

SZKODA LEŚNA- każde zakłócenia w życiu lasu wywołane zniszczeniem lub uszkodzeniem przez bezpośrednie lub pośrednie działanie czynników sprawczych, kt powodują utratę lub zniszczenia wartości użytkowych i wartości zespołu leśnego

SZKODY POWODOWANE PRZEZ ZRYWKĘ DREWNA

-szkody w środowisku leśnym

-w przemieszczanych ładunkach

-w sprzęcie i narzędziach zrywkowych

LEŚNA KOLEJKA LINOWA-napowietrzne środki zrywkowe w kt ładunki ciągnięte są przez Line pociągową(napędową) lub opuszczane są przy wykorzystaniu siły ciężkości, gdzie lina pociągowa spełnia rolę hamulca. Funkcję siły pociągowej w najnowszych rozwiązaniach technicznych spełniać może samodzielny wózek

Urządzenia linowe:

-wciągarki

-kolejki linowe

Wciągarki:

-lekkie wciągarki przenośne

-wciągarki zamontowane na ciągnikach

Kolejki linowe:

-dźwigowe

-niedźwigowe

Dźwigowe:

-stałe

-przejezdne masztowe

Ogólne zasady działania wózka :

Wózek służy do transportu drewna od miejsca ścinki do miejsca składowania.

Zadania wózka:

1.Zatrzymać się w miejscu gdzie znajduje się drewno do zrywki

2.opuszczanie haka na taka wysokość, aby móc zaczepić ładunek.

3.Podniesienie ładunku i zwolnienie wózka.

4.Jazda wózka wraz z ładunkiem po linie nośnej do miejsca składowania.

Działanie obecnie produkowanych wózków jest najczęściej zautomatyzowane.

Elementy wózka:

- 2 krążki nośne

- klocki kleszczowe obejmujące linę nośną

- urządzenie ryglujące hak z wózkiem

- krążek lub 2 krążki liny pociągowej (niekiedy jeden krążek może owijać lina pociągowa, a drugi lina przeznaczona do zaczepienia ładunku)

Zastosowanie kolejek linowych:

-tam gdzie nie możemy wykorzystać tradycyjnych metod - nachylenie pow. kąta 45⁰

-na gruntach o niskiej nośności

-tam gdzie zależy nam na ochronie gleby

Nachylenie graniczne dla kolejek to 70-80%

Zasady działania kolejki linowej dźwigowej:

Nazwy lin stosowanych w kolejkach:

-lina nośna (Ln)

-lina powrotna (Lpow.)

-lina pociągowa (Lpoc.)

-lina pomocnicza (Lpom.)

1.Kolejki bez liny nośnej i wózka(zręby zupełne):

a)tylko 2 liny: powrotna i pociągowa,

b)3liny: powrotna, pociągowa i pomocnicza

2.Kolejki z lina nośną i wózkiem:

a)system dwulinowy (lina nośna i pociągowa)

b)system trójlinowy (lina nośna, powrotna i poc.)

c)sys. Czterolinowy (lina nośna, powrotna, pociagowa i pomocnicza)

Cechy dźwigowej kolejki linowej stałej:

1.Składa się z następujących elementów:

-wciągarki zamontowanej na płozach

(napędzanej silnikiem spalinowym)

-wózka

-olinowania

2.Przemieszczanie wózka z ładunkiem odbywa się zazwyczaj w sposób grawitacyjny.

3.Wciagarka zawsze umieszczona na górze stoku.

4.Wciagarka jest wyposażona w hamulec (przy transporcie grawitacyjnym ze stoku-konieczne)

5.Długość pasa roboczego - do około 2000m.

6.Najczęściej spotykane kolejki linowe stałe: Wyssen-Szwajcaria; Baco-szwajcaria; Gantner-Austria

Cechy dźwigowej kolejki linowej masztowej:

1.Składa się z następujących elementów:

-wciągarki z kilkoma bębnami (2-6)

-składanego lub teleskopowego masztu 7-16m

-silnika napędzającego kolejkę,

umieszczonego na spec. pojeździe lub

obudowanego wraz z wciągarką i masztem

-olinowania.

2.Maszt, wciągarka i pojazd tworzą jedna całość.

3.Długość pasa roboczego - do około 800m.

4.Najczęściej spotykane kolejki linowe masztowe Koller-Austria; Steyr-Austria; Uni Rappo-Szwajcaria.

Przejezdna kolejka linowa w porównaniu ze stałą kolejką linową :

- możliwość szybkiego montażu i demontażu,

-zastosowanie kolejki w terenach dostępnych dla pojazdów samochodowych,

-konieczność zastosowania lin odciągowych przy maszcie.

WSKAŹNIKI OKREŚLAJĄCE ILOŚĆ I JAKOŚĆ SPRZETU TRANSPORTOWEGO

1.Wskaźnik gotowości technicznej At=Dgt/Di Dgt- dni w kt pojazd jest sprawny, Di- wozodni inwentarzowe kiedy sprzęt jest naprawiany i oczekuje na naprawę

2. wskaźnik wykorzystania taboru A=De/Di De-dni eksploatacji Di- dni postoju

3.Wskaźnik wykorzystania taboru technicznie sporawnego

Agt=De/Dgt

WSKAŹNIKI OKREŚLAJĄCE PRACĘ TABORU

1.Wskaźnik średnia odległość jazd ładownych: L=Kł/u Kł kilometry ładowcze, u-liczba jazd ładownych

2.Średnia odległość przewozu ładunków Lq=Pz/Qz
Pz- iloczyn wielkości ładunków i odległości na kt został przewieziony, Qz- suma odległości

WSKAŻNIKI OKREŚLAJĄCE PROCES PRZEWOZOWY

1.Wskaźnik wykorzystania przebiegu B=Kł/Kł+Kp+Ko

Kł-przebieg ładowny, Kp-przebieg pusty Ko-przebieg zerowy

2.wskaźnik wykorzystywania ładowności

C=Qz/
QZ- masa przewiezionych ładunków,
-liczba przejazdów* ładowność pojazdu

3.Wskaźnik wykorzystania czasu pracy F=Tj/T Tj-czas jazdy

T-czas pracy

4. Srednia prędkość techniczna Vtr=K/Ti K-przejechana odległość ,Tj- czas jazdy

5.Średnia prędkość eksploatacyjna

Ve=K/T K-przejechana odległość T-czas pracy

PRÓG RENTOWNOŚCI

Przychody: P = Cj x Zm

Cj - cena jednostkowa

Zm - ilość metrów

Koszty : K = Jkz x Zm x Ks

Jkz - jednostkowy koszt zrywki

Zm - ilość zerwanych m³ drewna

Ks - koszty stałe

Próg rentowności : X = Ks / P - Jkz

Wnioski:

-im wyższe koszty stałe tym wyższy próg rentowności

-obniżenie stawki jednostkowej nieproporcjonalnie przesuwa próg rentowności i sprawia to, że może być on niemożliwy do wykonania.

WYWÓZ DREWNA

Szlaki należy zakłada podczas pierwszej trzebieży, wiosną przed rozpoczęciem okresu wegetacyjnego.

SZLAK ZRYWKOWY: pasy gruntu szer. około 2m, przebiegające wewnątrz d-stanu i przystosowane do określonych środków transportowych i maszyn roboczych.

SZLAK OPERACYJNY(TECHNOLOGICZNY): jest to wytypowana na pow. leśnej, wg. założonych kryteriów czasowa droga przemieszczania maszyn i ładunków umożliwiająca minimalizację szkód powstających podczas realizacji procesu, oraz bardziej wydajną i bezpieczną pracę.

Projektując szlaki operacyjne uwzględniamy:

-cel hodowlany i rodzaje cięć przewidziane do jego realizacji

-warunki drzewostanowe

-warunki terenowe

-warunki klimatyczne

-sieć dróg wywozowych

-kierunki wywozu drewna

-technologie pracy przy pozyskaniu i zrywce

-przewidywane do zastosowania środki techn.

Zasady projektowania:

-wszystkie d-stany

-powinny przebiegać po liniach najkrótszych

-przebieg prostopadły do szeregu drzew

FUNKCJE SZLAKÓW OPERACYJNYCH

1.Proekologiczne

-ograniczenie szkód w drzewostanie(na pozostających drzewach i glebie)

-ułatwienie prowadzenia zabiegów ochronnych (oprysk, opylanie, zwalczanie pożarów)

2.Produkcyjne

-związane z poborem drewna z lasu(ścinka, zrywka, okrzesywanie, zrębkowanie i przerzynka)

SZLAKI OPERACYJNE (TECHNOLOGICZNE):

-zrywkowe

-technologiczno-zrywkowe

SKIDER

1.LINOWY

Maszyna przegubowa, tylny most połączony z przednim za pomocą przegubu sterowanego hydraulicznie, napęd na 4koła, niezależny, blokada na każdy most i koło niezależnie, mosty zawieszone wahliwie pozwala na dopasowanie się do nierówności terenu, napęd hydrostatyczny albo hydrokinetyczny (nie biorę odpowiedzialności za odpowiedź)

Ogumienie ciśnieniowo specjalistyczne

Wyposażenie:

-wciągarka 2bębnowa najczęściej, napędzana hydraulicznie z kt lina prowadzona jest przez tzw łuk zrywkowy

-obudowa kół stanowiąca tzw rak oporowy

-lemiesz, urządzenie do mygłowania

2. CHWYTAKOWY

Tak jak Linowy,tyle że :

-wciągarka jednobębnowa najczęściej sterowana radiowo

-chwytak- na tylnej cześci ramy zamocowane są na ruchomym wysięgniku hydraulicznie sterowane kleszcze.

SKIDERY zamiast lemiesza umieszczonego z przodu ciągnika mogą być wyposażone w ładowarkę służącą do mygłowania jak również do załadunku drewna na pojazdy wywozowe.

FORWARDER:

Maszyna nasiębierna, drewno zrywane beza kontaktu z podłożem, zrywka drewna krótkiego

1.Uniwersalny i trzebieżówy:

-maszyna 6kołowa,

Część silnikowa, wózek, żuraw hydrauliczny służący do załadunku drewna na wózek oraz rozładunku i ułożenia drewna w stos,

-ciągnik przegubowy, sterowanie hydrauliczne, napęd hydrauliczny,

-podparcie wózka na 2 parach kół, koła działają na zasadzie systemu boogie, moduł silnikowy ma inny wymiar niż moduł wózka

-różne rozwiązania dla wózka, długość różna inne ramy na których mocowane są kłonice

-różne wymiary wózka w zależności od zastosowania, trzebieżowy lub uniwersalny,

-trzebieżowy mniejszy udźwig żurawia, ale wieszy zasięg

KLEMANK

-forwarder mający na tylnym moście ławę kleszczową, obrotowo umieszczoną, wyposażona w ramiona hydraulicznie zamykane

-każdy forwarder można przerobić na klem bank

-stosowany do zrywki drewna kłodowego różnej długości

Jednorazowo może zabrać ładunek 11-13m³

SYSTEMY POZYSKIWANIA

SYSTEM CAŁEGO DRZEWA:

-drzewa zrywane wraz z koronami

-kanada, Rosja, USA

-doskonale funkcjonuje na dużych obszarach leśnych -tajga

-funkcjonuje tam gdzie użytkowanie lasu zostało zastąpione eksploatacją lasu

-funkcjonuje tam gdzie lasy są własnością panstwa na terenach nie zamieszkałych o bardzo niskim zaludnieniu

-funkcjonuje tam gdzie prowadzi się wielkoobszarową eksploatacje lasu

Stosowane technologie:

-maszyny ścinkowo okładające, zrywka drzew z koronami ciągnikami typu skider pzrzenaczonymi do tego systemu pozyskiwania

-drewno układane na potężne ciężarówki lub trakcję kolejkowa

-drewno traktowane jako surowiec jednorodny

-system b.sprawny ekonomicznie

SYSTEM DREWNA DŁUGIEGO

-drewno zrywane w całych długościach

-po zrywce manipulacja

-system ekstensywny- funkcjonuje tam gdzie siła robocza jest tania

-funkcjonuje tam gdzie są stosunkowo małe wymagania ekologiczne

-tam gdzie przemysł drzewny opary na prymitywnych technologiach przerobu drewna

-tam gdzie są małe odległości zrywki

-tam gdzie niskie opłaty za tereny przemysłowe

-zrywka maszynami kt wyrządzają szkody w środowisku

-drewno trafia do przerobu w postaci najniżej przetworzonej, nie w postaci surowca

Stosowane technologie:

-praca ręczno maszyniowa

-pilarka- ścinka, okrzesywanie, wyrzynka

-zrywka- różne maszyny zrywkowe

-wywóz- tabór dłużycowy, podatnośc transportowa niska, max 16m długości

SYSTEM DREWNA KRÓTKIEGO

- 2-6m dł drewno krótkie

-2m- logika transportowa, krótsze ciężko załadowac

- 6m- konsekwencja konstrukcyjna pojazdu

-system funkcjonuje w jednorodnych drzewostanach iglastych, szczególnie w T.W i T.P

-spełnia wys standardy ekologiczne

-sprawny efektywnościowo w całym łańcucha technologicznego

-spełnia wys wymagania zawansowanych technologii przerobu drewna, pozyskiwanie drewna pod odbiorcę

-waloryzacja drewna poprzez jego głębsze przetworzenie w lesie

-pełniejsze wykorzystanie drewna

-wys podatność transportowa

Stosowana technologia:

-Ręczno maszynowa

-ścinka pilarka

-zrywka- przyczepy, wózki, forwarder,

-załadunek hydrauliczny lub ręczny

-Wywóz- zestawy wysokotonażowe

-Maszynowa

-ścinka harwester

-zrywka forwarder

-załadunek hydrauliczny

-Wywóz- zestawy wysokotonażowe

SYSTEM DREWNA SYPKIEGO

-bezpośrednio przy pniu produkujemy zrębki

-jego znaczenie wzrośnie ze względu na odnawialne źródła energii

---