ANTROPOLOGIA KULTURAOWA (Dr. Ewa Szczecińska- Musielak)

LITERATURA :

1. Ewa Nowicka 2000r. „Świat człowieka - świat kultury” - Wydawnictwo Naukowe PWN.

2. Wojciech Bursza 1998r. „Antropologia kultury” - Wydawnictwo Zysk S-ka Poznań.

WYKŁAD I

ANTROPOLOGIA - nauka zaintresowana kulturą , różnorodnością świata ludzi, zajmuje się badaniem kultury.

Antropologów interesuje odmienność kulturowa i sam inny:

• Człowiek świat pozeuropejski - poczatek dały odkrycia geograficzne

• Antropolodzy badają innego i tłumaczą jego kulturę na pojęcia i język europejski .

Drugi typ inności interesujacej antropologa:

• Kultura ludowa

KULTURA- podstawowa kategoria analityczno-teoretyczna

• Pierwsza definicja kultury , autorstwa ewolucjonisty Edwarda B.Tylora:

„ Kultura, względnie cywilizacja, wzięta w najszerszym sensie etnograficznym jest złożoną całością zawierającą wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo, obyczaj oraz wszystkie zdolności i przyzwyczajenia nabyte przez człowieka jako członka spoleczeństwa”.

• Kultura w ujęciu :

• atrybutywnym- (atrybutem człowieka jest tworzenie kultury, cecha gatunkowa)

• dystrybutywnym -(tylko w różnych miejscach na świecie w społ. Małych kutlury się różnią ).

• Kultura -współczesni antropolodzy -zmienia się społeczeństwo-kultura zbiegiem czasu.

• Pojęcia służące badaniu zjawisk kulturowych : ewolucja, dyfuzja(zapożyczenie), akulturacja(kultury zderzaja się ze sobą), synkretyzm kulturowy, enkulturacja(efekt enkulturacji łączenie elementów rożnych kultur).

Techniki badań antropologicznych - obserwacja

Etyczne problemy zawodu antropologa- wywiady .

WYKŁAD II

Trzy główne tradycje antropologii:

• Amerykańska- antropolodia kulturowa

• Działalność badawcza i dydaktyczna Franza Boasa

• Realatynizm kulturowy

• Badania terenowe zanikujących kultur tubylczych

• Mówienie „ o kulturach” zamiast o „kulturze”

PSYCHOKULTURALIZM:

• Podejście kultury i osobowości-cullure and personality approcch.

• Osobowość podstawowa - wspólnota kultury każdego społeczeństwa zharmonizowanaz jeg instytucjami.

• „Instytucje pierwotne „-(socjalizacja- oddziaływanie środowiska społecznego na jednostkę)

• „Instytucje wtórne”-(systemy projekcji- oddziaływanie jednostek na środowiska społeczne)

• metodologia badań nad kulturą - biografia jednostki.

• Brytyjska- antropologia społeczna

• Ewolucjoniści : Edward B. Tylor- jeden z ojców założycieli antropologii, James Frazer

• Funkcjonaliści: Bronisław Malinowski, Alfred R. Radeliffe-Brown, Edward Evans -Pritchard.

• Antropologia jako element polityki kolonialnej

• Badanie systemów społecznych i politycznych

Podstawowe założenia ewolucjonizmu :

• Teza o jedności natury ludzkiej

• Uniwersalizm rozwoju kulturowego

• Genetyczna ciągłość rozwoju

• Rozwój jest jednokierunkowy- idea postępu

• Proces rozwoju przebiega od form prostszych do złożonych : poszczególne etapy nastepują po sobie.

• Stadia rozwojowe mają charakter uniwersalny

• Cel badań - odkrycie genezy zjawisk kulturowych

• Procedura badawcza - metoda prównawcza

• Główna kategoria - przeżytki kulturowe .

NEOEWOLUCJONIZM

• Nurt w antropologii

• Przedstawiciele : Julian Steward- ewolucja wielotorowa , ewolucja rdzenia kultury,

Marshall Sahlins -ewolucja konkretna i ogólna (konkretne społeczeństwo w

Danym okresie i czasie ).

FUNKCJONALIZM

• Wewnętrzne zrożnicowanie kierunku,

• Orientacja socjologiczna (wpływ E. Durkheima),

• Odrzucenie ewolucjonizmu (badanie istniejących instytucji ( struktury społeczne, a nie rekonstrukcji ich historii).

• Naturalizm- antropologia jako nauka przyrodnicza poszukująca praw funkcjonowania społeczeństwa jako całość.

• Organicyzm- każda kultura traktowana jako funkcjonalnie powiązany system,

• Jak dany dany element kultury wplywa na pozostałe elementy oraz kulturę jako całość,

• Badania terenowe i monografie terenowe,

• Racjonalność tzw. Myślenia pierwotnego.

• Tolerancyjna postawa wobec badanych tubylców.

Bronisław Malinowski :

• 1884 Kraków -1942 NewHeawen

• 1908 doktorat UJ: „ O zasadzie ekonomii Myślenia”,

• 1914-1918 badania terenowe na Wyspach Trobrianda,

• 1922- wydanie „Argonautów Zachodniego Pacyfiku”,

• 1922 - 1932 kariera akademicka w LSE

• 1938 - wyjazd do USA - m.in. Uniwersytet Yale.

• 1967- wydanie „Dziennika w ścisłym znaczeniu tego wyrazu .

Alfred Reginald Radeliffe- Brown (1881-1953):

• 1905-Frinity College Cambridge

• 1906-1908- badania terenowe na Wyspach Adamńskich,

• 1910-1911- badania w Australii,

• 1922- wydanie „ Andaman Islamen”

Sir Edward Evan Evans-Pritchard (1902- 1973)

• 1926-1930 - badanie terenowe Azande (Sudan),

• 1930 - badanie terenowe Nuerów (Sudan),

• służba w British Military Administralian (Etiopia, Cyrenajka, Sudan, Libia),

• 1946-1973- kariera akademicka Oxford.

• Antropologia francuska - etnologia

• E. Durkheim i szkoła durkheimska: M. Mauss, H.Hubert, M. Halbwachs.

Levi-Strauss i strukturalizm .

STRUKTURALIZM

• Twórca strukturalizmu - Claude Levi - Strauss,

• Zainteresowanie jęzkoznastwem (R. Jakobson),

• Uczeń E.Durkheima i M. Maussa ,

• Zainteresowany działaniem ludzkiego umysłu,

• Główne obszary badań: systemy pokrewieństwa i teoria mitu.

• Prowadził nieklasyczne badania Indian Ameryki Południowej (Brazylia),

• „Papież struktualizmu”.

• Levi -Straussa nie interesowała struktura społeczna , ale struktury „głębokie”, ukryte nie uświadomione przez ludzi,

• Struktura dla Levi - Straussa to konstrukt logiczny , teoretyczny,

• Pod obserwowalną rożnorodnością kultrową świata ludzi ukryte są struktury działania ludzkiego umysłu,

• Levi - Strauss zinteresowany relacjami miedzy członkami struktur , prawami rządzącymi ich kompozycją i przekształceniami ,

• Uniwersalność opozycji binarnych ,

• Teoria pokrewieństa i mitu.

• Logika mitu.

Dziedziny antropologii : (podział zaproponowany przez Franza Boasa)

• Antropologia kulturowa,

• Antropologia fizyczna

• Antropologia lingwistyczna

• Archeologia

Dyfuzja - zapożyczenie z rożnych kultur .

Cechy charakteryzujące kulturę :

• Kultury się uczymy,

• Kultura wywodzi się z biologicznych , środowiskowych , psychologicznych , historycznych elementów ludzkiej egzystencji,

• Kultura jest zorganizowana ,

• Kultura jest wieloaspektowa,

• Kultura jest dynamiczna,

• W kulturze występują prawidłowości, które pozwalają analizować ją metodami naukowymi,

• Kultura jest zmienna,

• Kultura jest instrumentem przystosowania jednostki do całoksztaltu otoczenia oraz zdobycia środków dla twórczej ekspreskji.

Kultura jest rodzajem wiedzy społecznej zorganizowanej w pewien system.

Na ową wiedzę składa się :

• Język

• Pokrewieństwo

• Władza

• Relacje swój-obcy

• Moralność

• Religia

• Ekonomia

• Sztuka

• Obyczaj

• Prawo itd.

Na wiedzę społeczną składają się :

• normy

• wartości

• światopgląd

Kultura a jednostka - enkulturacja (socjalizacja) osobowość podstawowa i statusowa kultura jako model dla osobowości .

KONIEC