: System bezpieczeństwa międzynarodowego- ONZ i NATO

1. Działalność Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ)

a) powstanie ONZ: 14 VIII 1941- Karta Atlantycka; 1 I 1942- Deklaracja Narodów Zjednoczonych;

- podpisanie Karty Narodów Zjednoczonych- 25 VI 1945 ( San Francisco)

c) cele ONZ:

- utrzymywanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,

- rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami; zagadnienia międzynarodowe o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym,

- koordynowanie działań państw,

d) struktura ONZ:

• organ plenarny członków ( 192)

• sesje: wrzesień- grudzień

• uchwały- zalecenia przekazuje Radzie Bezpieczeństwa

• przyjmuje nowych członków, wyklucza,

• 
  
  
  
  
  wybiera członków Rady Społeczno- Gospodarczej, niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

- UNESCO- Organizacja NZ ds. Oświaty, Nauki i Kultury

• UNICEF- Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom

• WTO- Światowa Organizacja Handlu

• MFW- Międzynarodowy Fundusz Walutowy

• FAO- Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa,

• ILO- Międzynarodowa Organizacja Pracy

• WHO- Światowa Organizacja Zdrowia,

• GATT- Układ ogólny w sprawie Handlu i Ceł

• IBRD- Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju

Rada Bezpieczeństwa- 15 członków, 5 członków stałych: Chiny, Francja, Rosja, Wielka Brytania, USA, ( chcą Niemcy), 10 niestałych członków, wybierani przez Zgromadzenie Ogólne na 2-letnią kadencję

Rada Społeczno- Gospodarcza- 54 członków Rady wybiera Zgromadzenie Ogólne na 3-letnią kadencję. zajmuje się sprawami gospodarczymi, społecznymi i kulturalnymi, prawami człowieka, przygotowuje projekty konwencji, ustala wytyczne dla organów pomocniczych, globalizacja, zrównoważony rozwój

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości- Haga, główny organ sądowy ONZ, 15 sędziów wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, Radę Bezpieczeństwa, kadencja 9 lat,

Sekretariat- administracja, organ wykonawczy na czele sekretarz, około 9 tys. pracowników, główna siedziba Nowy Jork

Sekretarz generalny- najwyższy urzędnik w strukturze ONZ, mediator, orędownik pokoju, kwestie globalne, rozwój, rozbrojenie, prawa człowieka, rekomendacja Rady Bezpieczeństwa, wybór przez Zgromadzenie Ogólne, rotacja stanowiska wg regionów

Rada Powiernicza- kontrola nad terytoriami powierniczymi, do 1994 r. terytoria te uzyskały niepodległość, rada zawiesiła działalność

e. misje pokojowe ONZ- „błękitne hełmy”:

- około 60 misji, obecnie 15 ( Irak, Afganistan, Kosowo, Gruzja, Wzgórza Golan, Liberia, Etiopia, Erytrea), budżet około 5 mld dolarów,

- UNPROFOR- misja w b. Jugosławii 1992-1995

- UNIKOM- Irak i Kuwejt- 1991-2003

2. Działalność NATO- North Atlantic Traty Organizations ( Pakt Północnoatlantycki):

a. powstanie NATO:

- 4 IV 1949- Waszyngton- USA, Francja, Wielka Brytania, Holandia, Belgia, Luksemburg, Dania, Islandia, Norwegia, Włochy, Portugalia, Kanada) jako przeciwwaga do Układu Warszawskiego ( 1955-1991)

- rozszerzenie NATO- 1999 r. Polska, Czechy, Słowacja, Węgry ( kandydaci: Albania, Chorwacja, Macedonia)

b. podstawowe zasady sojuszu:

- zasada solidarności wobec napaści,

- zasada użycia siły zbrojnej w obronie napadniętego,

- zasada zgodności reakcji,

c. struktura organizacyjna NATO

polityczna wojskowa

reprezentacje narodowe państw członkowskich połączone siły zbrojne: dowództwo: Europa- Casteau- Belgia

kwatera główna- Bruksela USA- Norfolk, od 1966 w strukturach wojskowych brak Francji

instytucje międzynarodowe:

Rada Północnoatlantycka- decyzje,

Sekretarz generalny- Jaap de Hop Scheffer,

Komitet Wojskowy- szefowie obrony państw członkowskich

d. operacje NATO:

• Misja pokojowa IFOR w Bośni i Hercegowinie, prowadzona między 20 grudnia 1995 a 20 grudnia 1996.

• Misja pokojowa SFOR w Bośni i Hercegowinie, prowadzona między 21 grudnia 1996 a 2 grudnia 2004.

• Kampania lotnicza przeciw Jugosławii od 24 marca do 10 czerwca 1999 roku.

• Obecność Kosovo Force (KFOR) w Kosowie od 12 czerwca 1999 roku.

• Zabezpieczenie Cieśniny Gibraltarskiej po 11 września 2001 r. w ramach operacji Active Endeavour.

• Obecność Międzynarodowych Sił Wspierających Bezpieczeństwo (ISAF) w Afganistanie od grudnia 2001 roku.

• Wsparcie logistyczne Unii Afrykańskiej w Darfurze w 2005 r

3. OBWE- Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie , do 1994- KBWE:

a. siedziba: Wiedeń

b. działania: najliczniejszą organizacją regionalną na świecie (56 państw). Oprócz państw europejskich należą do niej również USA, Kanada oraz państwa azjatyckie powstałe po rozpadzie Związku Radzieckiego, współpracuje z krajami basenu Morza Śródziemnego (Algieria, Egipt, Izrael, Jordania, Maroko i Tunezja), Japonią i Koreą.

- bezpieczeństwo zbiorowe, współpraca pokojowa, naukowa, techniczna,

- zapobieganie nadużywaniu siły w stosunkach międzynarodowych,

- mała efektywność- konflikty na Bałkanach, brak sił zbrojnych

Zgromadzenie Ogólne

Rada Społeczno- Gospodarcza

Rada Powiernicza

Rada Bezpieczeństwa

Sekretariat

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości

Koordynacja wyspecjalizowanych organizacji ONZ

Sekretarz Generalny

Ban Ki- moon - kadencja 5 lat

---