EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu)

Islandia, Norwegia, Szwajcaria, Lichtenstein

ASEAN (Stowarzyszenie Narodów Południowo - Wschodniej Azji)

Birma, Brunei, Filipiny, Indonezja, Kambodża, Laos, Malezja, Singapur, Tajlandia, Wietnam.

OPEC (Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową)

Algieria, Angola, Arabia Saudyjska, Ekwador, Irak, Iran, Katar, Kuwejt, Libia, Nigeria, Wenezuela, ZEA

MERCOSUL (Wspólny Rynek Ameryki Południowej)

Urugwaj, Paragwaj, Argentyna, Brazylia

GEOGRAFIA ELEKTORALNA (WYBORCZA) - to dział geografii politycznej poświęcony studiom nad przestrzennym zróżnicowaniem wyników wyborów. Geografia wyborcza bada różnice w poparciu poszczególnych kandydatów i partii politycznych oraz frekwencji wyborczej mierzone na poziomie różnych szczebli podziału administracyjnego. Ważnym jej elementem jest analiza stabilności regionalnych wzorców poparcia poszczególnych opcji politycznych oraz próby wyjaśniania obserwowanych prawidłowości. Podstawowym elementem analizy jest tworzenie i analiza map wyborczych, które powstają zarówno na poziomie całych państw, regionów jak i miast a nawet dzielnic.

PROTEKTORAT - jedna z form zależności politycznej, w której państwo posiadające własny ustrój uzależnione jest w swej polityce od państwa silniejszego (protektora). Protektorat zachowuje jako kraj niektóre swoje instytucje, rząd i administrację, ale znajduje się pod kontrolą obcego państwa, które prowadzi jego sprawy zewnętrzne np. politykę zagraniczną i gospodarczą.

ENKLAWA - terytorium otoczone ze wszystkich stron terytorium innego państwa.

EKSKLAWA - część terytorium państwa lub innej jednostki administracyjnej, położona w oddzieleniu od głównego jego obszaru, otoczona terytorium innego państwa/państw lub jednostki administracyjnej/jednostek administracyjnych.

PANARABIZM - (z gr. pan = 'wszystko' + 'Arabowie') - doktryna polityczna, głosząca zjednoczenie wszystkich ludów arabskojęzycznych. Jego początki wiążą się z rozwojem arabskiego nacjonalizmu w XIX wieku. Ruch ten przyczynił się do powstania w 1945 roku Ligi Państw Arabskich.

PANSLAWIZM - ruch kulturalno-polityczny o różnorodnym zabarwieniu politycznym, powstały w Czechach na początku XIX wieku, dążący do wyzwolenia, a następnie zjednoczenia politycznego, gospodarczego i kulturalnego Słowian

TERYTORIUM POWIERNICZE ONZ:

terytorium niesamodzielne zarządzane przez państwo lub kilka państw, zgodnie z systemem powierniczym ONZ - na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych (Artykuł 77) oraz umów powierniczych. Nadzór nad powiernictwem sprawowało Zgromadzenie Ogólne ONZ i Rada Powiernicza ONZ.

KONDOMINIUM - kolonia zarządzana wspólnie przez dwa lub więcej państw-metropolii.

PROBLEMY BADAWCZE GEOGRAFII POLITYCZNEJ:

• Organiczny - państwo jako żywy organizm

• Krajobrazowy -obserwacja i analiza zagospodarowanego krajobrazu, w szczególności obiektów będących wynikiem układu stosunków politycznych (położenie, obszar, kształt państwa, podział administracyjny, granice państwowe, ugrupowania międzynarodowe)

• Ekologiczny - badanie przystosowania się społeczeństwa (jego struktury politycznej) do charakteru terytorium)

 

TERYTORIUM MANDATOWE- kraj nie rządzący się samodzielnie, należący wcześniej do Turcji lub Niemiec, oddany po I wojnie światowej przez Ligę Narodów na czas nieokreślony pod zarząd (administrację) innego państwa (Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii). Mandatowe terytoria z czasem uzyskały niepodległość, część z nich po II wojnie światowej przekształcono w terytoria powiernicze (administrowane z mandatu ONZ

SYSTEMY TERYROTIALNO - POLITYCZNE - jest to rozczłonkowanie kraju na jednostki terytorialne, obejmujące część terytorium które służy sprawowaniu funkcji publicznych. Wszystkie wspólnoty terytorialno-polityczne składają się z mniejszych lub większych części terytorialnych ułatwiających rządzenie i pozwalających na objęciem rządem politycznym całego obszaru państwa.

PAŃSTWO ZŁOŻONE (FEDERACJE) np. Rosja, Meksyk, Tanzania, Austria, Nigeria, Belgia, Jugosławia

PAŃSTWO JEDNOLITE (UNITARNE) np. Szwecja, Portugalia, Ukraina, Dania, Czechy, Francja, RPA, Turcja, Finlandia, Holandia, Mołdawia, Egipt

Terytoria zależne Wielkiej Brytanii - terytoria, które pozostają pod kontrolą i stałą zależnością Wielkiej Brytanii, ale nie stanowią integralnej części Zjednoczonego Królestwa

Obecnie terytoria zależne można podzielić na:

• Terytoria zamorskie Wielkiej Brytanii

• Akrotiri

• Anguilla

• Bermudy

• Brytyjskie Terytorium Antarktyczne

• Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego

• Brytyjskie Wyspy Dziewicze

• Dhekelia

• Kajmany

• Falklandy

• Gibraltar

• Montserrat

• Pitcairn

• Święta Helena (terytorium posiada dependencje: Wyspa Wniebowstąpienia, Tristan da Cunha)

• Georgia Południowa i Sandwich Południowy

• Turks i Caicos

• Dependencje Korony brytyjskiej

• Guernsey (terytorium posiada dependencję: Alderney)

• Jersey

• Wyspa Man

• Wyspa na Morzu Śródziemnym, do 1960 r. kolonia brytyjska, zamieszkała przez dwa narody będące w konflikcie i dążące do zjednoczenia ze swymi krajami macierzystymi. (Cypr)

• Wyspy w południowej części Oceanu Indyjskiego, od 1955 r. terytorium zamorskie Francji, obszar bezludny (przejściowo stacje badawcze) (Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne ?)

• Do 1974 r. terytorium zamorskie Portugalii w Azji, następnie przyłączone (bezprawnie) do państwa z nim sąsiadującego. (Timor)

• Region na pograniczu dwóch państw śródziemnomorskich Europy zamieszkały przez naród nie należący do grupy języków romańskich (jak główne narody tych państw) (kraj Basków)

• Kolonia portugalska w Azji, która w 1999 r. ma być zwrócona ChRL. (Macau)

• Wyspy na Oceanie Indyjskim, należące do Wielkiej Brytanii, główny archipelag: Czagos (Diego Garcia) (Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego?)

• Archipelag na Atlantyku, część Portugalii posiadająca autonomię, stolica: Ponto Delgada (Azory)

• Kolonia brytyjska w Czarnej Afryce, która uzyskała niepodległość w 1956 r. (pierwsza) (Sudan)

• Terytorium pozostające w stowarzyszeniu z Nową Zelandią, które w 1965 r. uzyskało możliwość samostanowienia (autonomię wewnętrzną) (Wyspy Cooka)

• Wyspy na Bałtyku, które od 1921 r. posiadają autonomię w ramach jednego z państw nordyckich. (Wyspy Alandzkie)

• Prowincja Angoli, granicząca z Kongiem (Kinszasa) i Kongiem (Brazaville) w której podejmowano próby secesji. (Kabinda)

• Byłe terytorium powiernicze Ocanii (pod kontrolą Nowej Zelandii), które uzyskało Państwo w Azji, do 1963 r. kolonia brytyjska, w latach 1963 - 65 część składowa innego państwa, od 1965 r. suwerenna i niepodległa jednostka geopolityczna. (Singapur)

• Prowincja Kanady, która do 1949 r. stanowiła odrębne dominium (lub kolonię) brytyjską (Nowa Fundlandia)

• Region FR Jugosławii, zamieszkany w około 90 % przez Albańczyków (Kosowo)

• Państwo w Melanezji, które do 1975 r. było terytorium zależnym (część. terytorium powierniczym) Australii (Papua-Nowa Gwinea)

• niepodległość w 1962 r. (Samoa Zachodnia)

• Archipelag zaliczany do Polinezji, w latach 1898-1958 terytorium zależne od jednego z państw amerykańskich, a od 1959 r. jego część składowa. stolica: Honolulu (Hawaje)

• Państwo wyspiarskie na Morzu Śródziemnym, do 1964 r. terytorium zależne Wielkiej Brytanii (od 1974 r. republika) (Malta)

• Państwo wyspiarskie w Azji, zamieszkałe przez dwa narody: Syngalezów i walczącą z nimi mniejszość tamilską. (Sri Lanka)

• Państwo w Azji, które powstało w maju 1990 r. ze zjednoczenia dwóch państw arabskich, w kwiecień -lipiec 1994 r. wojna domowa (Jemen)

• Departament zamorski Francji na którego obszarze znajduje się ośrodek kosmiczny Kourou. (Gujana Francuska)

• Odrębne terytorium należące do Wielkiej Brytanii (od 1878 r.), a następnie Południowej Afryki, w 1994 r. włączone do Namibii (Walvis Bay??)

• Terytorium, które na podstawie traktatu paryskiego zostało oddane pod zarząd Norwegii (Svalbard)

• Terytorium powiernicze w Afryce pod administracją Belgii (1945-1962) (Ruanda - Burundi)

• Wyspy na Bałtyku, od 1921 r. zdemilitaryzowane i podległe jednemu z państw skandynawskich, którego są częścią autonomiczną, zamieszkałe przez ludność mówiącą językiem szwedzkim. (Wyspy Alandzkie)

• Państwo w Afryce zamieszkałe przez dwa rywalizujące plemiona Hutu i Tutsi (Rwanda)

• Terytorium w Azji zależne od Wielkiej Brytanii (do 1963 r.), a następnie część składowa innego państwa, od 1965 r. państwo niepodległe, zamieszkałe w większości przez Chińczyków. (Singapur)

• Kolonia brytyjska w Azji, w 1997 r. ma być zwrócona ChRL (Hongkong ?)

• Kraina w Azji Zachodniej (na pograniczu Turcji, Iraku, Iranu i Syrii) zamieszkała przez naród domagający się autonomii, a nawet niepodległości. (Kurdystan)

• Do 1991 r. republika autonomiczna ZSRR, w 1991 r. ogłosiła jednostronnie niepodległość, stolica Grozny (Czeczenia)

---