Kontrakt regionalny jest umową pomiędzy rządem, a samorządem, którego celem jest wsparcie zadań wynikających ze strategii i programów wojewódzkich, które uzyskały akceptację rządu (art.16 ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego z 12 maja 2000 roku). Strona rządowa reprezentowana jest przez ministra rozwoju regionalnego i budownictwa, natomiast strona samorządowa przez marszałków poszczególnych województw. Strony kontraktu określają m.in.: okres obowiązywania kontraktu, tryb i zakres wykonywanych zadań, sposób i źródła finansowania oraz sposoby i terminy przeprowadzania rozliczeń finansowych. Środki finansowe na realizację kontraktów regionalnych, pochodzą z budżetu państwa, który zawiera limity wydatków na sfinansowanie zadań objętych programem wsparcia. Wspieranie rozwoju regionalnego odbywa się w zgodzie i na podstawie narodowej strategii rozwoju regionalnego oraz inicjatyw samorządu wojewódzkiego, zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Podstawowe regulacje prawne będące odnoszące się do kontraktów wojewódzkich to:
Ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego z 12 maja 2000 roku
Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 grudnia 2000 w sprawie przyjęcia programu wsparcia na lata 2001-2002
Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2001-2006 przyjęta 28 grudnia 2000
Kontrakt wojewódzki to 22 paragrafy. Razem z załącznikami ma objętość ponad 300 stron. Zawiera on:
Zasadnicze zobowiązania stron, w tym finansowe
Diagnozę sytuacji finansowej w województwie
Cele rozwojowe województwa, które zyskały finansowe wsparcie państwa
Opis priorytetów kontraktu oraz objętych nim działań i zadań
Część prawno-finansową
Zadania i środki poszczególnych ministrów objęte kontraktem
Kontrakt jest oparty na metodzie planowania poprzez cele. Formułuje się go na trzech poziomach ogólności: priorytety - działania - zadania
Zarząd województwa ubiegającego się o wsparcie zadań zawartych w programach wojewódzkich przedstawia ministrowi, w terminie jednego miesiąca od dnia ogłoszenia rozporządzenia, wniosek o przyznanie środków, zawierający:-cele, na które ma być udzielone wsparcie, ze wskazaniem ich zgodności z kierunkami i priorytetami polityki rozwoju regionalnego państwa zawartymi w strategii i ich uszczegółowieniem zawartym w programie wsparcia,
- wykaz zadań, na które ma być udzielone wsparcie
- źródła sfinansowania planowanych zadań i wysokość środków z każdego z tych źródeł
- oczekiwane efekty realizacji zadań i wskaźniki oceny tych efektów
- oczekiwania co do formy i wysokości wsparcia
Zarząd województwa załącza także strategie rozwoju województwa i programy lub program wojewódzki.
Kontrakt może zostać rozwiązany:
- na podstawie zgodnego oświadczenia stron
- z upływem okresu wypowiedzenia dokonanego przez jedną ze stron
Kontrakt wojewódzki został zawarty dnia 19 czerwca 2001r. w Warszawie pomiędzy Radą Ministrów, zwaną dalej stroną rządową, reprezentowaną przez Jerzego Kropiwnickiego, Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa, i Samorządem Województwa Śląskiego, zwanym dalej stroną samorządową, reprezentowanym przez Jana Olbrychta, Marszałka Województwa Śląskiego, zwany dalej kontraktem. Strony zgodnie stwierdziły, że dla osiągnięcia celów związanych z rozwojem i restrukturyzacją Województwa Śląskiego ponosić będą nakłady finansowe na realizację wspólnie ustalonych działań i zadań, w wysokości określonej w kontrakcie, oraz stosować będą ustalone w kontrakcie zasady wdrażania, monitorowania, oceny oraz kontroli tych działań i zadań.
Priorytety i działania (zadania) realizowane w ramach Kontraktu (4 wybrane):
Wzrost wykształcenia mieszkańców oraz rozwój ich zdolności adaptacyjnych do zmian społecznych i gospodarczych.
W ramach tego priorytetu realizowane będą następuje typy przedsięwzięć (cele):
-rozbudowa szkół i uczelni wyższych
-modernizacja i remonty obiektów instytucji kultury (Remont i modernizacja Pałacu w Koszęcinie, Opera Śląska w Bytomiu - remont, modernizacja, rozbudowa)
-wsparcie kształcenia ustawicznego i dokształcania zawodowego(Zakończenie budowy siedziby Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Częstochowie
Uzasadnienie wyboru priorytetu:
Przekształcenie Województwa Śląskiego w silny region europejski nie będzie możliwe bez zmian w poziomie i strukturze wykształcenia mieszkańców. Wymaga to rozwoju szkolnictwa i wsparcia działań mających na celu odnowienie bazy placówek edukacyjnych wszystkich poziomów nauczania oraz usprawnienia funkcjonowania regionalnego systemu kształcenia ustawicznego i doskonalenia zawodowego. Rozwój zdolności adaptacyjnych mieszkańców do zmian społecznych i gospodarczych wymaga kształcenia ustawicznego, umożliwiającego
podnoszenie posiadanych kwalifikacji oraz reorientację zawodową mieszkańców.
Umacnianie solidarności i więzi międzyludzkich, poprawa stanu zdrowia oraz bezpieczeństwa socjalnego i publicznego mieszkańców.
W ramach tego priorytetu realizowane będą następuje typy przedsięwzięć (cele):
-inwestycje w zakresie ochrony zdrowia(Szpital Śląski w Cieszynie - modernizacja i rozbudowa - dział zabiegowo - diagnostyczny
-wspieranie sportu i rekreacji( Dokończenie przebudowy Stadionu Śląskiego)
Uzasadnienie wyboru priorytetu:
Procesom restrukturyzacji i przemian gospodarczych towarzyszy wiele negatywnych zjawisk społecznych, wśród których należy wymienić: wzrost bezrobocia, ubożenie części społeczeństwa, nasilenie patologii społecznych, a także pogorszenie stanu zdrowia mieszkańców.
W ramach realizacji programu rozwoju regionalnego niezbędne będzie, więc podjęcie działań mających na celu przeciwdziałanie tego typu zjawiskom, które stwarzają zagrożenie marginalizacją coraz większej liczby mieszkańców.
Rozbudowa oraz unowocześnienie systemu transportowego i komunikacyjnego
W ramach tego priorytetu realizowane będą następuje typy przedsięwzięć (cele):
-modernizacja układu komunikacyjnego, budowa obwodnic miast oraz dróg łączących z południową granicą (Polski Rozwój infrastruktury transportowej w ramach PHARE 2001 - budowa obwodnicy Ustronia
-rozbudowa urządzeń przesyłowych (Modernizacja linii ozonu i węgla aktywnego dla Zakładu Produkcji i Uzdatniania Wody w Goczałkowicach, Wodociąg Dziećkowice - budowa 3-go ciągu technologicznego z rurociągami)
Uzasadnienie wyboru priorytetu:
Priorytet ten ma ważne znaczenie, gdyż o atrakcyjności i konkurencyjności regionu, oprócz poziomu rozwoju gospodarczego, decyduje również istnienie nowoczesnego i sprawnie funkcjonującego systemu transportowego i komunikacyjnego.
Województwo Śląskie leży na skrzyżowaniu ważnych osi komunikacji zarówno krajowej jak i europejskiej. Mimo istnienia dobrze rozwiniętej sieci transportowej, system ten charakteryzuje się małą wydajnością, niskimi parametrami technicznymi i niską jakością. Stworzenie złożonego systemu transportowego, który sprostałby wysokim standardom i wykorzystywał wszystkie dostępne środki transportu, będzie oparte na możliwościach i zaletach wynikających z położenia geograficznego regionu.
Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki, w tym małych i średnich przedsiębiorstw.
W ramach tego priorytetu realizowane będą następuje typy przedsięwzięć (cele):
-rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw (Modelowe przekształcenie zdegradowanego terenu poprzemysłowego w strefę aktywności gospodarczej dla MŚP, Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości w Cieszynie, programy horyzontalne w ramach PHARE 2002
Uzasadnienie wyboru priorytetu:
Dla stworzenia nowoczesnej gospodarki mogącej sprawnie konkurować z gospodarkami innych regionów niezbędnym stało się wsparcie wszelkich rozwiązań o charakterze innowacyjnym zarówno w sektorze dużych przedsiębiorstw jak i małych oraz średnich.
Warunkiem tworzenia nowych miejsc pracy w regionie jest zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw. Dużego znaczenia nabiera sektor usług, który w największym stopniu przyczynia się do wzrostu zatrudnienia oraz wspierania rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw.
Ważne jest wspieranie procesów innowacyjnych szczególnie w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. W regionie obserwuje się proces powstawania licznych małych przedsiębiorstw zaawansowanych technologicznie oraz rozwijania innowacyjnych projektów w takich dziedzinach jak: informatyka, nanotechnologie, kardiochirurgia, rewitalizacja środowiska.
Intensywny rozwój gospodarczy, w tym sektora małych i średnich przedsiębiorstw będzie także stymulował rozwój infrastruktury technicznej i komunikacyjnej oraz infrastruktury otoczenia biznesu.
Dalszy rozwój sektora MŚP oraz konieczność dostosowania do konkurencji w Unii Europejskiej będzie związany z tworzeniem sieci instytucji doradczo-szkoleniowych.