ADHD, CZYLI NADPOBUDLIWOŚĆ PSYCHORUCHOWA

Występują trzy rodzaje ADHD:

1. typ z deficytem uwagi:

• łatwe rozproszenie uwagi(nie potrafią blokować bodźców ani skupiać się na wykonywanym zadaniu)

• wydają się nie słuchać i nie uważać, często się mylą

• trudności z organizowaniem, konsekwentnym wykonywaniem podjętych działań

• zapominalskie

• sprawiają wrażenie nieobecnych

• łatwo gubią różne przedmioty

typ z nadpobudliwością-impulsywnością(rzadko występujący):

• kłopoty z nadpobudliwością

• niezdolność do siedzenia w jednym miejscu lub nadmierna gorliwość

• kłopoty z cichą zabawą(może biegać, wspinać się, wychodzić z ławki)

• zbyt szybkie wykrzykiwanie odpowiedzi

• przerywanie, przeszkadzanie

• nieumiejętność czekania na swoją kolej

• typ łączony(najczęściej występujący)

Oprócz tego powyższe objawy powinny wystąpić przed siódmym rokiem życia, przeszkadzać w codziennym funkcjonowaniu i pojawiać się w co najmniej dwóch środowiskach(np. szkoła, dom, boisko).

Objawy

Sfera ruchowa

• dynamizm

• konieczność ciągłego ruchu

• zmiany miejsca

• bezcelowe chodzenie

• wzmożone drobne ruchy kończyn (machanie nogami, głośne deptanie, poruszanie palcami rąk, ciągłe zajmowanie się rzeczami, które leżą w zasięgu rąk lub nóg, kiwanie się na krześle itp.)

• bieganie bez celu

Sfera poznawcza

• słaba koncetracja

• brak wytrwałości w przypadku małego zainteresowania i niedostrzegania bezpośredniej korzyści z działania

• pochopność myślenia - dzieci w sposób impulsywny tworzą rozwiązania a nie zaplanowany - nauczyciel często nie zdąży zadać pytania a one już odpowiadają

• znaczna męczliwość w pracy intelektualnej i związana z tym nierównomierna wydajność

• przerzucanie uwagi z obiektu na obiekt (udzielanie nieprawidłowych, nieprzemyślanych odpowiedzi na pytania lub nieprawidłowe rozwiązywanie zadań)

Sfera emocjonalna

• labilność emocji - czyli chwiejność

• intensywność emocji

• kłopoty z opanowaniem uczuć

• wybuchy złości

• impulsywność działania

sfera społeczna:

• szybko nawiązują przyjaźnie

• często popadają w konflikty

• nie chowa

Diagnoza i wykrywanie

We wczesnym dzieciństwie

Diagnoza ADHD we wczesnym dzieciństwie nie jest możliwa. Natomiast występuje kilka objawów sugerujących wystąpienie ADHD w następnych latach:

• ciągła aktywność ruchowa

• dziecko nie uczy się na własnych błędach,

• opóźniony albo przyspieszony rozwój mowy

• problemy ze snem

• problemy z jedzeniem (wygląda na to, że dziecko nie ma czasu na jedzenie), łącznie z występowaniem wymiotów, lub słaby odruch ssania

• ataki kolki, które mogą wynikać z uczulenia, ale również mogą być wynikiem zaburzeń koncentracji uwagi

• dzieci nadpobudliwe nie lubią (wg opinii wielu rodziców), gdy się je przytula (to jest związane z współwystępującą nadwrażliwością dotykową, ale nie z ADHD)

W wieku szkolnym

• trudność w dostosowaniu się do wymagań szkolnych (zajęcia w pozycji siedzącej)

• trudność w utrzymaniu uwagi przez całą lekcję, "bujanie w obłokach"

• nadmierna gadatliwość i impulsywność, która narzuca dziecku rolę błazna w oczach klasy

Sposoby działania

1. Terapia behawioralna: celem jest modyfikacja zachowania dziecka poprzez wygaszanie złych nawyków, a wzmacnianie dobrych (zasada zasad i konsekwencji). Jest to jedyna terapia, która daje skutki długoterminowe.

2. Nauczanie wyrównawcze: dodatkowe zajęcia podczas których, dziecko nabywa pewnych nawyków pomocnych w uczestniczeniu w zajęciach. Ważne jest tutaj zaangażowanie rodziców.

3. Terapia mowy i języka: u dzieci nadpobudliwych psychoruchowo mogą (jak u każdych innych dzieci) występować zaburzenia mowy (takie jak jąkanie, problemy z artykulacją), dlatego w takich przypadkach niezbędna jest pomoc logopedy.

4. Terapia zajęciowa: nacisk głównie na prawidłowy rozwój motoryczny dziecka.

5. Kontrola dietetyczna: istnieje przypuszczenie, że spożywanie takich produktów jak: kakao, środki konserwujące, barwniki, salicylany i cukier mogą dodatkowo wzmagać aktywność dziecka - jednak brak na ten temat dokładnych badań naukowych.

6. Leczenie farmakologiczne: w Polsce jest bardzo rzadko stosowane. Leki takie jak Ritalin, Dexedrine, Cylert, poprawiają przebieg procesów neurochemicznych zachodzących w mózgu.

PRACA Z DZIECKIEM Z ADHD

1. Wzory kształtowania zachowań dziecka - behawioralna modyfikacja zachowań.

• Zachowanie pożądane wzmocnienie pozytywne więcej zachowań pożądanych

• Zachowanie pożądane brak wzmocnienia mniej zachowań pożądanych

• Zachowanie niepożądane wzmocnienie pozytywne więcej zach. niepożądanych

• Zachowanie niepożądane brak wzmocnienia mniej zachowań niepożądanych

• Wzmocnienie negatywne zachowanie pożądane więcej zachowań pożądanych

2. Jak można modyfikować zachowania dziecka?

1. Praca na pozytywach.

1. Pochwały

2. Nagrody

2. Praca na negatywach.

1. Kary = Konsekwencje

1.a.POCHWAŁY POWINNY BYĆ:

- częste, nawet za najmniejsze postępy,

- specyficzne, czyli za konkretne zachowania,

- natychmiastowe,

- bez dodatkowych komentarzy,

- formułowane wprost,

- zawsze „na tak”,

- spójne, czyli adekwatne do zachowania

CHWALIMY ZA RZECZY, KTÓRE SĄ TRUDNE DLA DZIECKA

WSKAZÓWKI DLA CHWALĄCYCH:

- opisz zachowanie dziecka i opisz, co czujesz,

- opisz, co widzisz i opisz, co czujesz,

- opisz, co widzisz i określ jednym słowem,

- opis zachowania dziecka powinien być zawsze pozytywny.

ZAKAZANE SŁOWA:

• WRESZCIE zachowałeś się tak i tak;

• NARESZCIE coś zrobiłeś;

• NIGDY czegoś nie robisz;

• Nie pobiłeś kolegi, to super;

• W KOŃCU zachowałeś się dobrze;

• Zrobiłeś to PRAWIE JAK twój brat;

• UDAŁO CI SIĘ coś zrobić;

• TYM RAZEM ci się udało;

• TYLKO DWA RAZY…

• AŻ TRZY RAZY…

• Jak chcesz to potrafisz;

• MÓGŁBYŚ TAK ZAWSZE;

1.b.CECHY DOBREJ NAGRODY:

- natychmiastowa,

- ustalona z góry, czyli jaka jest, za co i kiedy,

- wydana zgodnie z umową,

- adekwatna do wielkości wysiłku,

- ważna i interesująca dla dziecka,

- oczekiwana przez dziecko,

Rodzaje nagród:

- materialne,

- czas spędzony z ważnym dorosłym;

- uzyskanie przywileju: wyboru, dodatkowy czas na zabawę, itp., dysponowanie limitowaną rzeczą, zwolnienie z obowiązku jeden raz;

- pozwolenie na robienie czegoś, co zazwyczaj jest zabronione;

2.a. CECHY DOBREJ KARY:

- natychmiastowa ( pomaga zrozumieć dziecku związek przyczynowo - skutkowy);

- słowna

- NIGDY KARA CIELESNA;

- zawsze doprowadzana do końca;

- adekwatna do wielkości przewinienia, sprawiedliwa;

- związana z przewinieniem;

- wymierzana bez obrażania się, bez zabierania sympatii

- BEZWYJĄTKOWA - zawsze musi być kara za złe, niewłaściwe zachowanie

Rodzaje kar:

- naturalne (np. zadośćuczynienie)

- zabranie, zabronienie czegoś, np. zabranie nagrody, zabranie czasu na zabawę, oglądanie telewizji, korzystanie z komputera, zabranie przywileju, zabranie uwagi ważnej osoby dorosłej, ( ale nie sympatii);

NAGRODY I POCHWAŁY SĄ. DUZO SKUTECZNIEJSZE NIŻ KARY. NIE MOŻNA SKUPIAC SIĘ NA TYM, ABY DZIECKO KARAĆ.

KOMUNIKACJA Z DZIECKIEM

Dobre polecenia powinny być:

- krótkie;

- jasne dla dziecka;

- jedno po drugim;

- jednoznaczne, precyzyjne;

- szczegółowe;

- podzielone na etapy, sekwencyjne;

- możliwe do wykonania przez dziecko;

- wydawane, kiedy jest kontakt wzrokowy;

- wypowiadane neutralnym tonem;

- uzasadnienie podajemy przed poleceniem;

- wypełnione do końca, dopilnowane przez dorosłego;

Sześć etapów skutecznego wydawania poleceń:

1. Stań przy dziecku.

2. Zwróć jego uwagę na siebie.

3. Wydaj jednoznaczne, krótkie polecenie.

4. Jeśli masz wątpliwości, czy dziecko usłyszało, poproś, aby powtórzyło.

5. Jeśli trzeba powtórz polecenie x-razy.

6. Dopilnuj, aby dziecko wykonało polecenie do końca. Trzeba poczekać, aż dziecko skończy.

WYDAWAJ TYLKO TAKIE POLECENIA I TYLKO TYLE, ILE MOŻESZ WYEGZEKWOWAĆ OD DZIECKA.

JEŚLI NIE MOŻESZ DOPILNOWAĆ, SPRAWDZIĆ, CZY DZIECKO WYKONAŁO POLECENIE, TO GO NIE WYDAWAJ.

Każdy rodzic czy nauczyciel, powinien zwracać uwagę, w jaki sposób wydaje polecenia, polecenia nie mogą brzmieć jak prośba, gdyż:

Polecenie bezwyjątkowo wykonane przez dziecko

Lub

Polecenie brak wykonania polecenia bezwyjątkowa konsekwencja

Prośba wykonanie prośby

Lub

Prośba możliwa odmowa konieczność akceptacji umowy

3. Zasady dla grupy społecznej dzieci, które pomogą w kształtowaniu odpowiednich zachowań.

ZASADY POWINNY BYĆ:

- krótkie,

- jasne,

- często przypominane,

- konsekwentnie egzekwowane,

- pozytywne

- kilka, tylko te najważniejsze,

Przykładowe zasady:

1. Wszyscy się lubimy.

2. Na lekcji zachowujemy się cicho.

3. Ręce i nogi trzymamy przy sobie.

4. Odzywamy się do siebie z szacunkiem.

5. Na przerwach bawimy się razem.

Jeśli wpadniesz w złość to OOPP

O- odejdź

O - oddychaj ( zrelaksuj się)

P - pomyśl ( o tym, co się stało)

P - porozmawiaj

2