EMOCJE

EMOCJE - to reakcje na odpowiednio wywołane bodźce angażujące oceny poznawcze (percepcję), subiektywne odczuwane uczucia, autonomiczne i nerwowe pobudzenie, ekspresyjne zachowanie oraz działania skierowane na osiągniecie celu (Borod, 1992); biologiczne funkcje układu nerwowego

odnoszą się do grupy wzajemnie powiązanych funkcji mózgu - ekspresji emocjonalnej i emocjonalnego doznawania (Le Doux, 1987) towarzyszą pobudzaniu i zaspokajaniu popędów

Rola emocji:

• Czynnik przystosowawczy

• Funkcje motywacyjne

• Komunikacja

• Ustalanie reguł życia społecznego

• pobudzają układ autonomiczny i hormonalny, przygotowując organizm do skutecznego działania

EMOCJE PIERWOTNE - przeważają emocje negatywne: złość, strach, lęk, smutek, wstręt; ale są tez pozytywne: zadowolenie, szczęście błogostan

EMOCJE SOCJALNE - swoiście ludzkie; emocje wyższego rzędu takie jak: osiągnięcie aprobaty otoczenia, przyjaźń, miłość, podziw

pozytywne: duma, radość, z sukcesu, euforia

negatywne: wstyd, poczucie winy, zażenowanie

MOTYWACJA - całokształt mechanizmów sterujących zachowaniem popędowym

Bodźce (czynniki) uruchamiające popędy = bodźce (czynniki) motywacyjne

MÓZG LOGICZNY/UMYSŁ KOGNITYWNY - urządzenie do obróbki informacji, kieruje myśleniem i poznaniem

MÓZG ALOGICZNY/MÓZG EMOCJONALNY - kieruje emocjami będącymi nie zawsze

uczuciami świadomymi

POPĘD - stan pobudzenia pewnych zespołów ośrodków i dróg nerwowych, w którego wyniku zostaje uruchomiona aktywność organizmu ukierunkowana na zaspokojenie istniejącej potrzeby biologicznej lub na uchronienie się przed działaniem szkodliwego bodźca; w wyniku jego działania dochodzi do zaspakajania potrzeb.

Podział:

• Ze względu na stosunek do źródła bodźca

APETYTYWNE - dążenie do kontaktu z bodźcem ( pokarmem, partnerem)

AWERSYJNE - unikanie lub ucieczka przed bodźcem (napastnikiem)

• Ze względu na charakter

WRODZONE - pierwotne, zakodowane genetycznie (głód, seksualny)

NABYTE - wtórne (przed bólem)

• Ze względu na źródło

• POPĘD CIEKAWOŚCI - wrodzona skłonność badawcza ludzi i zwierząt

FIZJOLOGICZNE PRZEJAWY EMOCJI

Objawy wegetatywne:

• Ciśnienie krwi

• Pocenie się

• Drżenie

• Czynność skurczów serca

• Szerokość źrenic

• Zwężenie lub rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry

a także częstość oddechów, poziom hormonów we krwi

BEHAWIORALNE PRZEJAWY EMOCJI

• Ucieczka, walka, znieruchomienie,

• Pobudzenie ruchowe,

• Wokalizacja (krzyk, prychanie)

a także typowe dla danego gatunku:

• Szczerzenie zębów, grożenia, uległość

• Ruchy (bieganie, ruchy ogonem)

u naczelnych- mimika

u człowieka - płacz, śmiech, słowa

MÓZGOWA REPREZENTACJA EMOCJI

Droga przekazywania informacji o emocji z prawej półkuli rozwidla się

Odnoga I:

biegnie do tych części półkuli, które identyfikują emocje

(te informacje po zabiegu nie przenoszą się do drugiej półkuli)

Odnoga II:

biegnie do innych części mózgu, które określają emocjonalne implikacje

(ta odnoga działa mimo zabiegu)

KRĄG PAPEZA - w 1937r. James W. Papez zaliczył korę asocjacyjną, zakręt obręczy kory mózgu, hipokamp, (sklepienie) ciała suteczkowate i jądra przednie wzgórza do tzw. KRĘGU EMOCJONALNEGO. Pobudzenie tych struktur oraz przekazywanie impulsów w obrębie utworzonego przez nie kręgu miało wg Papeza stanowić mózgowy mechanizm stanów emocjonalnych. Uważał, że emocje są przeżywane świadomie i są uzależnione od procesów poznawczych.

czynnościami popędowo-emocjonalnymi u człowieka kieruje zespół struktur mózgu zwany układem limbicznym.

Do układu limbicznego zalicza się obecnie:

1). ośrodki korowe;

2). ciało migdałowate, któremu przypisuje się szczególną rolę w sterowaniu emocjami;

3). ośrodki przodomózgowia, głównie podwzgórze, przegrodę i jądro półleżące, jądro podstawne i wychodzące z niego drogi cholinergiczne;

4). ośrodki w pniu mózgu, tj. pole brzuszne nakrywki, miejsca sinawe, i istotę szarą okołowodociągową śródmózgowia.

STANY DEPRESYJNE - zaburzenia polegające na nasilonym i długotrwałym obniżeniu nastroju

STANY MANIAKALNE - nieprawidłowe podwyższenie nastroju

ZESPÓŁ MANIAKALNO-DEPRESYJNY - naprzemiennie pojawiające się stany depresyjne i maniakalne

3