PATOMORFOLOGIA - PATOLOGIA UKŁADU MOCZOWEGO

W nerkach często torbiele:

• najczęściej pojedyncze pozapalne:

• wypełnione moczem (lubią pryskać patologowi w oko)

• nieme, bez znaczenia klinicznego

• można nakłuć i odbarczyć

• mogą być też mnogie:

• zespół policystycznych nerek typu dorosłych

• uwarunkowany genetycznie (AD)

• obustronnie, związany z torbielami w wątrobie

• zaczyna się: 40-60 r.ż.

• zespół policystycznych nerek typu dziecięcego

• genetycznie, AR

• u noworodków, małych dzieci, młodzieńczy wiek

• torbielowata dysplazja nerek

• rozwój tkanek mezenchymalnych (chrząstki, tkanki włóknistej)

Zaburzenia rozwojowe:

• podwójne moczowody (1:150 osób)

• nerka podkowiasta (połączone jednym z biegunów, najczęściej dolnym)

• raczej bez komplikacji, może odchodzić tylko jeden moczowód

Zamknięcie tętnicy nerkowej (najczęściej w ujściu; miażdżyca) → atrofia nerki (bo niedokrwienie; ↑RAA → ↑nadciśnienie → miażdżyca = błędne koło, nerka Goldblatta)

OSTRA MARTWICA CEWEK = ACUTE TUBULAR NECROSIS (ATN)

• podłoże niedokrwienne (wstrząs oligowolemiczny, nagły krwotok) → zmiany skokowe w nefronie

• podłoże toksyczne → zmiany ciągłe

Kamień w drogach moczowych:

• w miedniczkach, moczowodach, pęcherzu

• powikłania kamicy nerkowej :

• hematuria = krwiomocz (mechaniczne uszkodzenie)

• hydronephrosis = wodonercze (blok odpływu) → zanik odśrodkowy! (bo mimo zaniku narząd się powiększa)

• hydroureter = rozdęcie moczowodu

• infekcje (bo zastój moczu i uszkodzenie nabłonka)

INFECTIO TRACTUS URINARII = zakażenia układu moczowego

Postacie kliniczne:

1. Bezobjawowa bakteriuria (>10⁵ bakterii/ml moczu)

2. Zapalenie cewki moczowej

3. Zapalenie pęcherza moczowego

4. Odmiedniczkowe zapalenia nerek

Usposabiają:

• rozrost gruczołu krokowego

• guzy układu moczowego

• kamica układu moczowego

• ciąża

Epidemiologia:

• ♀:♂ = 8:1 (ok. 40 r.ż)

• krótsza cewka moczowa

• brak czynników antybakteryjnych (obecnych w wydzielinie produkowanej przez gruczoł krokowy)

• ciąża , zmiany hormonalne

• honeymoon cystitis = zapalenie pęcherza moczowego związane ze zwiększoną aktywnością seksualną

• u większości pacjentów z zakażeniem dróg moczowych czynnikiem wywołującym infekcję są Gram ujemne pałeczki stanowiące fizjologiczną florę w układzie pokarmowym) → endogenne infekcje wstępujące

• czynniki etiologiczne:

• E. coli (85%)

• Proteus

• Klebsiella

• Enterobacter

• Pseudomonas

• 
  Streptococcus faecalis rzadko

• Staphylococcus

ZAPALENIE PĘCHERZA MOCZOWEGO

Etiologia:

• Pałeczki Gram (-)

• Ziarniaki Gram (+)

• Alergiczna

• Toksyczna (np. Cyklofosfamid)

Zapalenie pęcherza moczowego + Reflux pęcherzowo - moczowodowy Odmiedniczkowe zapalenie nerek

cystitis → vesicoureteral reflux → pyelonephritis (rzadko infekcje drogą krwionośną)

PYELONEPHRITIS

Zmiany w śródmiąższu nerek, kielichach i miedniczkach

• acuta - infectio bacterialis

• czynniki predysponujące:

1. utrudnienie odpływu moczu (kamica , choroby gr. krokowego , neo)

2. cewnikowanie

3. refluks pęcherzowo-moczowodowy

4. ciąża

5. zaburzenia przemiany materii (cukrzyca, hipokaliemia, hiperkalcemia, dna moczanowa)

6. Immunosupresja

• ♀ ok. 40

• inne choroby nerek (zwłóknienie)

• morfologia:

• rozsiane śródmiąższowe ropne nacieki

• martwica kanalików nerkowych

• powikłania:

utrudnienie odpływu moczu całkowity brak odpływu moczu

martwica brodawek nerkowych wodonercze

papillitis necroticans = necrosis papillarum

• martwica brodawek nerek z oddzielaniem i złuszczaniem do kanalików

• cukrzyca, obstructio tractus urinarii

Inne powikłania:

- pyelonephrosis = roponercze

- abscessus perinephricus = ropień okołonerkowy

- sepsis - posocznica

- cicatrix - blizna

• obstructio completa

• obraz kliniczny:

• nagły początek

• ból, gorączka

• dysuria

• pyuria (jawny ropomocz)

• „Pus casts” - wałeczki leukocytarne

• bakteriuria 10³-10⁵

• chronica - reflux pęcherzowo - moczowodowy + infekcja bakteryjna

związana z:

• utrudnieniem odpływu moczu / zatrzymanie odpływu moczu

• refluksem pęcherzowo-moczowodowym

• morfologia:

• thyreodisatio - białkowy płyn w świetle kanalików tzw. „nerka tarczycopodobna”

• inflammatio interstitialis (najczęściej limfocyty, czasem neutrofile, histiocyty)

• fibrosis (włóknienie śródmiąższowe) + nacieki z limfocytów

• fibrosis periglomerularis (włóknienie kłębuszków nerkowych)

• szkliwienie i pogrubienie ścian naczyń

Drobne mikroropnie na nerkach świadczą o posocznicy.

Nadciśnienie tętnicze: arteriolosclerosis (najczęściej typ hialinowy, nasila nadciśnienie → błędne koło)

nephrosclerosis benigna

Złośliwe nephrosclerosis: szybko rośnie nadciśnienie

liczne wybroczyny krwotoczne

Przeszczep nerek: nowa nerka w dole biodrowym

starych nerek się nie usuwa

Cystitis acuta: wybroczyny krwotoczne w błonie śluzowej, beleczkowate śluzówki pęcherza moczowego (przerost)

Przerost gruczołu krokowego → przerost pęcherza moczowego (większa praca) → infekcje → kamica.

NOWOTWORY PĘCHERZA MOCZOWEGO

• często złośliwe, raki, z nabłonka urotelialnego:

• postać brodawkowata; do światła pęcherza

• ale i postać naciekająca ścianę (rzadsza)

• łagodne brodawczaki (nowotwory brodakowate) mają tendencję do nawracania

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE NEREK

• rak nerki:

• adca z nabłonka kanalików, różne postacie histologiczne

• najczęstszy ca clarocellulare (80-90% raków nerki)

• ca brodawkowaty

• ca chromofobny

• ca clarocellulare:

• < 2 cm łagodny, > 2 cm złośliwy

• nieprzewidywalny przebieg kliniczny

• może wrastać do żyły (jak rak wątroby)

• może być związany z zaburzeniami genetycznymi (dziedziczny):

• zespół Hippla-Lindaua (von Hippel-Lindau)

• mutacja w chromosomie 3

• współistnieją naczyniaki w siatkówce i OUN

• zespoły paraneoplastyczne (policytemia, hiperkalcemia, zespół Cushinga, pseudobiałaczka)

• przerzuty do:

• kości (jak rak sutka, żołądka, gruczołu krokowego, pęcherzykowy tarczycy)

• okolicznych węzłów chłonnych

• nadnerczy

• przeciwległej nerki

• wątroby

• płuc

• mózgu

• przerzuty do nerek dają: (rzadziej niż rak pierwotny):

• raki przewodu pokarmowego

• raki płuc

• raki jajnika

• nowotwory skóry (melanoma malignum)

ANGIOMYOLIPOMA

• częsty łagodny guz, budzi podejrzenie raka nerek

XANTHOGRANULOMATOSA - maskuje raka nerek