PROBLEM BADAWCZY- Jest to z pozoru prosty zabieg werbalny, polegający na precyzyjnym rozbiciu tematu na pytania, problemy. Zabieg ten musi jednak spełniać kilka warunków, jeśli chcemy aby był prawidłowy.

1)Problemy muszą wyczerpywać zakres naszej niewiedzy, zawarty w temacie badań. Tak więc problemy w sposób znacznie bardziej precyzyjny określają zakres naszych wątpliwości, tym samym określają teren badawczych poszukiwań.

2) Drugim warunkiem poprawności sformułowanych przez nas problemów, jest konieczność zawarcia w nich wszystkich generalnych zależności między zmiennymi.

3) Trzecim warunkiem poprawności problemu badawczego jest jego rozstrzygalność empiryczna oraz wartość praktyczna

HIPOTEZY

Problem badawczy, czy raczej zespół problemów badawczych wyznacza dalszy proces myślowy w fazie koncepcji. Stanowią podstawę tworzenia hipotez, bo często zabieg budowania hipotez polega na zmianie gramatycznej formy problemu, ze zdania pytającego na twierdzące lub przeczące.

Hipotezy:

1. Proste- wprowadzane z uogólnienia prostych obserwacji

2. Złożone- zakładające istnienie powiązań między zdarzeniami lub nawet skomplikowanych łańcuchów przyczyn i skutków

METODA BADAŃ to zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu badawczego

Metoda zawiera w sobie szereg działań o różnym charakterze, zarówno koncepcyjnym jak i rzeczowym, zjednoczonych celem generalnym i ogólną koncepcją badań

TECHNIKA BADAŃ to czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych opinii, faktów.

Techniki badań są czynnościami określonymi przez dobór odpowiedniej metody i przez nią uwarunkowanymi. Są to pojęcia podrzędne w stosunku do metody oraz znacznie węższe niż metoda. Technika badawcza ogranicza Siudo czynności pojedynczych lub pojedynczo jednorodnych.

NARZĘDZIE BADAWCZE to przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań np. kwestionariusze do ankietowania, robienie wykładów, skale do testowania, arkusze opisu a nawet ołówek.

EKSPERYMENT PEDAGOGICZNY- jest metodą naukowego badania określającego wycinek rzeczywistości wychowawczej, polegającej na wywołaniu lub tylko zmienianiu przebiegu procesów przez wprowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika i obserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem

Celem eksperymenty jest wykrycie związków przyczynowo- skutkowych między zmienną zależną, a elementami badanego układu.

Rezultatem eksperymentu są zatem określone zmiany lub ich brak

MONOGRAFIA PEDAGOGICZNA- to metoda badań, której przedmiotem są instytucje wychowawcze w rozumieniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej, lub jednorodne zjawiska społeczne, prowadząca do gruntownego rozpoznania struktur instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych oraz opracowania koncepcji ulepszeń prognoz rozwojowych.

Metoda ta może być realizowana przez wiele różnorodnych technik. Prawie zawsze posługuje się badaniem dokumentacji, często wprowadza elementy obserwacji uczestniczącej, ankiety czy wywiady czy inne.

MEDODA INDYWIDUALNEGO PRZYPADKU- polega na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawisk w celu podjęcia działań terapeutycznych.

METODA SONDAŻU DIAGNOSTYCZNEGO- jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach, poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych- posiadających znaczenie wywoławcze- w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje.

Najczęściej występujące techniki to: wywiad, ankieta, analiza dokumentów osobistych, techniki statystyczne i inne.

OBSERWACJA- to czynność badacza polegająca na gromadzeniu danych drogą postrzeżeń.

Można nią nazwać prostą, nieplanowaną rejestrację zdarzeń i faktów, ale także złożony proces kontrolowanej obserwacji systematycznej z użyciem skomplikowanych technik pomocniczych z użyciem kamery, magnetofonu i arkuszy obserwacyjnych włącznie.

Najpopularniejszą postacią obserwacji jest tzw. Obserwacja otwarta (swobodna) najczęściej stosuje ją w praktyce każdy wychowawca, nauczyciel oraz organizator. Daje ona sumę wiedzy o przedmiocie zainteresowań lub pracy pozwalając na sprawniejsze działanie w określonej dziedzinie. Pełni oraz również ważną rolę w początkowym etapie każdej planowanej działalności badawczej.

Wyżej zorganizowaną formą obserwacji prowadzonej już w randze naukowej jest systematyczna obserwacja bezpośrednia lub pośrednia. Polega na planowym gromadzeniu spostrzeżeń przez określony czas w celu poznania lub wykrycia istniejących zależności między zjawiskami, rodzajami i kierunkami procesów zachodzących w zbiorowościach społecznych lub instytucjonalnych. Wymaga zastosowania technik pomocniczych.

Obserwacja uczestnicząca- występuje wówczas, gdy badający stanie się uczestnikiem badanej zbiorowości i jest przez nią akceptowany. Może mieć dwie postacie jawną lub ukrytą . Jawna polega na poinformowaniu grupy o roli badającego, a ukryta gdy grupa nie jest świadoma roli, jaką spełnia nowy członek

Narzędzia obserwacji:

Arkusz obserwacyjny - to wcześniej przygotowany kwestionariusz z wytypowanymi wszystkimi zagadnieniami, które objąć ma obserwacja.

Dziennik obserwacji - kategoryzuje spostrzeżenia ze względu na czas pojawiania się określonych faktów lub zmienności procesów i stosunków w badanych grupach.

WYWIAD- jest rozmową badającego z respondentem według opracowanych wcześniej dyspozycji w oparciu o specjalny kwestionariusz. Służy głównie do poznania faktów opinii i postaw danej zbiorowości. Materiał uzyskany z takiego wywiadu pozwala na analizę układów i zależności między zjawiskami. Sprawność wywiadu zależy od wielu czynników. Najważniejszym z nich są właściwie przygotowane dyspozycje, które określa się mianem kwestionariusza, a jest to zestaw pytań zbudowany wg. Specjalnych zasad.

Czynniki zakłócające wiarygodność informacji:

1. respondent

2. narzędzie badawcze

3. prowadzący badania

Typy wywiadów:

Wywiad skategoryzowany i nieskategoryzowany. Różnią się zasadami konstrukcyjnymi. Stopień usystematyzowania pytań i ich ujednolicenie to główne różnice konstrukcyjne. Narzucają one określony sposób prowadzenia wywiadu. Ten drugi daje możliwość swobody w formułowaniu pytań oraz zmieniania ich kolejności czy nawet pogłębiania zagadnień przez stawianie pytań dodatkowych. A pierwszy ściśle ogranicza kolejność i brzmienie stawianych pytań .

Wywiad jawny- to rozmowa, w której badany poinformowany jest prawdziwie o celach charakterze i przedmiocie wywiadu. Musi być on wtedy skategoryzowany.

Wywiad ukryty- badany nie jest poinformowany o roli ankietera, o celach i przedmiocie rozmowy.

ANKIETA- jest techniką gromadzenia informacji polegająca na wypełnieniu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub częściowej bez obecności ankietera.

Pytania do ankiety są ścisłe, konkretne, jednoproblemowe. Pytania są zamknięte i zaopatrzone w tzw. Kafeterię czyli zestaw wszelakich możliwych odpowiedzi.

Kafeteria zamknięta- posiada ograniczony zestaw możliwych odpowiedzi, poza które odpowiadający wyjść nie może, wybiera wśród możliwości jakie daje sformułowany zestaw.

Kafeteria półotwarta- to zestaw możliwych do wyboru odpowiedzi, które zawierają jeden punkt oznaczony słowem „inne”, pozwalający na zaprezentowanie swojej odpowiedzi jeśli nie mieści się w żadnym zaproponowanym sformułowaniu.

Kafeteria komunikatywna- pozawala na wybranie większej ilości odpowiedzi.

BADANIE DOKUMENTÓW- jest techniką badawczą służącą do gromadzenia wstępnych, opisowych, także ilościowych informacji o badanej instytucji czy zjawisku wychowawczym. Jest także techniką poznawania biografii jednostkowej i opinii wyrażonych w dokumentach. Samodzielnie rzadko może występować w roli instrumentu naukowego poznania.

Możemy wyróżnić dwa rodzaje dokumentów:

1. Dokumenty kronikarskie- to materiały statystyczne obrazujące określone sytuacje, dokumentujące fakty i działania.. To wszelkie dokumentacje instytucji badanej placówki czy zjawiska. Posiada cechy wyjątkowej rzetelności materiału badawczego. Daje ogromnie duże i ciekawe możliwości porównań.

2. Dokumenty opiniodawcze- do tej grupy zaliczamy wszelkie osobiste materiały powstałe bez udziały badającego w ogóle lub tylko jako czynnika inspirującego. Mogą być to listy, pamiętniki, wypracowania itp.

ANALIZA TREŚCI- jest techniką badawczą służącą do obiektywnego, systematycznego i ilościowego opisu jawnej treści przekazów informacyjnych.

Trzy podejścia do analizy materiału symbolicznego

1. Badacz interesuje się cechami samej treści

2. Wychodząc z analizy treści próbuje sformułować wnioski o autorze treści

3. Interpretuje treść, aby dowiedzieć się czegoś o odbiorach treści, bądź o skutkach jej oddziaływania.

SOCJOMETRIA- jest zespołem czynności werbalnych i manipulacyjnych mających na celu poznanie uwarunkowań, istoty i przemian nieformalnych związkach międzyosobowych w grupach rówieśniczych.

Techniki socjometryczne:

1. Test socjometryczny ( technika Moreno)- do zastosowania jen potrzebne jest spełnienie następującego warunku: musi zaistnieć sytuacja jednakowa dla wszystkich członków grupy i uzasadniająca wyrażanie opinii lub dokonanie wyboru spośród wszystkich członków grupy. Członkowie grupy dostają test złożony z dwóch części. W pierwszej badany jest wprowadzony w sytuację, wskutek której musi dokonać wyboru partnera lub partnerów ze względu na jakąś konieczność . W części drugiej dokonuje wyboru wymieniając tylko nazwisko, kilka nazwisk celowo uporządkowanych. Może. też wymienić cechę lub cechy, które ceni lub które w określonej sytuacji są najcenniejsze

2. Technika „zgadnij kto” - w tej technice chodzi o poznanie ról pełnionych w grupie przez poszczególnych jej członków, lub poznanie cech jakimi odznaczają się poszczególne osoby, cech za które są lubiane lub nie lubiane.

3. Plebiscyt życzliwości i niechęci- polega na ustaleniu skali, którą ocenia badany swój stosunek do pozostałych członków grupy. Skala może posiadać dowolną ilość stopni.

---