Metabolizm: oznacza sumę reakcji przemian materi i energii. Katalizatory- przyspieszają lub opuźniają rakcję. Enzymy- są prdukowane przez wszystkie żywe organizmy. Witaminy- prodykują je rośliny, zwierzęta i ludzie prodykują witaminę D w skórzy przy pomocy światła Hormony- przidukowane przez zwierzęta są to wydzieliny gruczołów wew. Wydzielają. Enzym: Apoenzym ( cz. Białkowa zawsze decyduje na co enzym działą), Kaoenzym (potrafi maganyzować i uwalniać, decyduje o rodzaju reakcji. Podział enzymów(oparty jest na rodzaju katalizowanej reakcji)-Oksydoreduktazy- to enzymy które katalizują reakcję utleniania i redukcji. Trnaferazy- enzymy które katalizują przenoszenie atomów lub gr. Atomów z jednego związku na drugi Hydrolazy- emzymy katalizujące reakcję hydrolizy czyli rozkładu przy udziale wody. Liazy- rakcje rozpadu Izomerazy­- enzymy które katalizują przenoszenie atomówm lub grup atomów w obrębie tego samego związku. Ligazy- katalizują reakcję syntezy. Samożywność: fotoautotroficzność CO2+H2O= (światło) ⇑O2+ C6H12O6- fotozynteza. Chemoautotroficzność Zdolność do tego procesu mają bakterię: nitrofikacyjnę, siarkowe, metanowe, wodorowe, proces ten składa się z 2 etepów. 1. utlenianie przez wyżej wymienione bakterie odp. Podłoża i powstanie energi chemicznej. 2. przy pomocy en. Chem. Organizmy są w stanie przyswoić CO2 i wyprodukować pokarm.	Pobieranie wody przez roślinę (korzeń, włośnik). Ryzoderma- tk. Okrywająca korzeń występuje z włośnikami. Osmoza przenikanie wody przez błony komórkowe. R. Hypotroniczny- roz. O mniejszym stężeniu R. Hypertroniczny- rozt. O większym stężeniu. Izotroniczne- rozt. O równym stężeniu. Pobieranie soli mineralnych: pobieranie jonów odbywa się na drodze osmozy wspomaganej którą tłumaczy teoria przenośników ( przenośnik + jon= nie trwały kompleks). Wiązka przewodząca przewodzi wodę i sole mineralne i pr. Fotosyntezy. drewno-ksylen- zb. Naczyń, Łyko= floen- zb. W. Sitowych. Trnasport wody w naczyniach: 1. Parcie korznieowe- rodzaj ciśnienia, nacisk komórek na naczynie 2. Siła kochezji wody- spójność wody, cząsteczki przyciągają się. Transport wody i soli mineralnych: Siłą ssąca liścia, s. Kochezji wody. I Faza Jasna: chrolofil przyswaja fotony które wybijają z jego cząsteczek elektrony. Elektrony wędrują na różne przenośniki a cz. Chrolofilupozbawione elektronó przechodzą w stan pobudzenia. Chrolofil przylącza brakujące mu elektrony z cz. Wody powodując rozbicie tego związku. Woda rozpada się na: atomy wodoru, elektrony, atomy tlenu, Atomu wodoru zostają przyłączone przez przenośniki, a tlen staj się pierwszym nie ograniczonym produktem fotosyntezy i ulatnia się do atmosfery. W ten sposób powstaje energia.	Trawienie: (hydroliza) zawsze odbywa się w obecności H2O i enzymów				1. Jama ustna- zęby (hetero dątyzm, difiodontyzm (dwupokoleniowość) - język ,- podniebienie,- ślinianki 2.Gardło- do 6 kręgu, 5k krtań, 3. Przełyk- od 7k. Szyjnego do 11k. Piersiowego 25 cm. Transport, rychy robaczkowe, zgniatanie, 4. Żołądek: górna część jamy brzysznej, skośne położenie, żoładek produkuje k. Solny dzięki czemu pokarm nie gnije. Kwas początkuje pracę enzymów 5.Dwunastnica- pod żoładkiem, 30 cm, pod lekkim skosem z P do L, uchodzą do niej wątroba i trzustka 6. Trzustka- leży poniżej żołądka, tylne położenie 7. Jelito cienkie- 4,5-5m- kończy się po prawej stronie dolnej cz. Ciała, zaczyna się w lewej górnej częsci - jelito czcze ≈60%. - jelito kręte≈ 40% 8. Jelito gróbe- 1,3- 1,5 m- zaczyna się w dolnej prawej cz. , ściana jest pomarzczona- okrężnica,- esice,- odbytnica. 9. Jelito ślepe i wyrostek robaczkowy- w prawej dolnej cz. DUR BRZUSZNY-ostra choroba zakaźna wywoływana przez pałeczkę duru brzusznego Salmonella typhi; występuje na całym świecie, gł. przy niskim poziomie sanitarnym. Źródłem zakażenia są wydaliny chorego lub nosiciela; zakażenie następuje przez spożycie wody, mleka, pokarmów zakażonych; w przenoszeniu ważną rolę odgrywają muchy. Przebieg: gorączka, wolne tętno, zaparcie lub biegunka; powikłania występują rzadko, do najcięższych należy krwotok wewn. i przedziurawienie jelita; istotą duru brzusznego są owrzodzenia jelita cienkiego i zatrucie ogólne, Podstawą leczenia są antybiotyki
				Enzym	Miejsce pow i dział		substrar
				Ptialina	Śłinianki- jama gęb.		Skrobia- dwucukry
				Pepsyna	Żoładek		Białka- peptydy
				Podpuszczka	Żoładek		Aminokwasy
				Lipaza żoł.	Żoładek		Lipidy
				Trypsuna	Trzustka- dwunast.		Bialka- amino.
				Chymotrypsyna	Trzustka- dwunast.		Białka-amino.
				Amylaza Trz.	Trzustka- dwunast.		Dwucukry-jednocu.
				Lipaza wąt.	Wątroba- dwuna	Lipidy-w. K. Tł. I glicerole
				Erepsyna	j. cienkie		Białka-amino.
				inwertaza	j.cienkie		Cukry-
				Wchłanianie cukrów- Cukry- glukoza- krew 1. kom. Ciała 2. krew 3. (nadmiar) wątroba- glikogen. Lipidy- glicerole- linefa- 1. kom. Ciała 2.tk. tluszczowa. Białaka- aminokwasy- Krew- 1. kom. Ciała 2. wątroba- dezaminacja 1 etap wydalania. Jelito grube: proces odwadniania nie strawinego pokarmu ⇔ formułowanie bakterii. Bakterie- zapobiegają gniciu pokarmu, trawią celulozę.

---