27.11.2002 r.
WYKŁAD 9: DOKTRYNA PRAWNA.
Doktryna prawna WE głosi, że prawo wspólnotowe to osobny porządek prawny, odrębny od porządku międzynarodowego i wewnętrznego. Można jednak znaleźć elementy, które przemawiały by za tym, że można je traktować zarówno jako prawo międzyn. jak i wewn.
Podobnie jak prawo międzynarodowe wywodzi się z traktatów zawieranych przez suwerenne państwa. Biorąc jednak pod uwagę treść prawa wspólnotowego, jest ono bliższe prawu wewnętrznemu, ponieważ reguluje stosunki wewnętrzne, a nie stosunki pomiędzy państwami.
Należy je jednak traktować jako autonomiczny porządek prawny.
W prawie wspólnotowym istnieje zasada enumeratywnego upoważnienie jednostkowego. Chodzi tu o to, że generalne kompetencje do stanowienia prawa przynależą tylko i wyłącznie państwom suwerennym, natomiast unijne prawo (wspólnotowe) nie tworzą państwa, przynajmniej jeśli chodzi o prawo wtórne, tylko instytucje wspólnoty i tym organom przydzielona jest konkretna kompetencja do stanowienia prawa w dziedzinach wyznaczonych przez same państwa członkowskie i określonych w traktatach i to jest ta zasada (instytucje mogą tworzyć prawo w dziedzinach wyznaczonych przez państwa członk.).
Generalne prawo do stanowienia prawa mają państwa, natomiast instytucje mają enumeratywne prawo - ściśle określone.
Źródła prawa wspólnotowego:
prawo pierwotne WE - traktaty założycielskie WE, zmiany tych traktatów (T. Fuzyjny, Jednolity Akt Europ., T. Z Maastricht i T. Amsterdamski), układy o przystąpieniu nowych państw (traktaty akcesyjne) - cechą tego prawa jest fakt, iż jest ono ustalone przez państwa członkowskie;
prawo wtórne - normy prawne ustanowione przez właściwe instytucje WE, są ustalone na mocy odpowiednich kompetencji ustalonych w traktatach. Jest pięć rodzajów aktów prawa - trzy prawnie wiążące - rozporządzenia, decyzje i dyrektywy oraz dwa prawnie niewiążące - opinie i zalecenia;
umowy międzynarodowe zawierane przez WE z państwami trzecimi;
umowy międzynarodowe pomiędzy państwami członkowskimi zawierane w tych dziedzinach, których nie regulują traktaty;
ogólne zasady prawa - nie powstają w trakcie procesu ustawodawczego, tylko formułowane są w trakcie orzecznictwa Europ. Trybunału Sprawiedliwości (np. zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego nad krajowym, zasada bezpośredniej skuteczności prawa wspólnotowego, zasada jednakowego traktowania, prawo do obrony, podstawowe prawa człowieka).
9/1
RODZAJE AKTÓW PRAWA WSPÓLNOTOWEGO
Prawnie wiążące:
rozporządzenie - akt o charakterze ogólnym, który stosuje się bezpośrednio w każdym państwie członkowskim. Bezpośrednie stosowanie oznacza, że nie wymaga on żadnych aktów organów krajowych po to, aby go implementować do krajowego porządku prawnego, by było ono aktem tam obowiązującym.
Odnosi się do nieograniczonej liczby przypadków. W przypadku sprzeczności rozporządzenia Wspólnotowego z wewnętrznym aktem prawnym stosuje się zasadę nadrzędności prawa wspólnotowego nad krajowym. Wydane rozporządzenie nie uchyla jednak automatycznie aktu wewnętrznego, obowiązek jego uchylenia spoczywa na organach państwowych. Każde rozporządzenie publikowane jest w Dzienniku Urzędowym UE. Wchodzi w życie z dniem określonym w samym rozporządzeniu lub jeśli go nie ma to 20-tego dnia po ogłoszeniu;
dyrektywa - akt prawny o charakterze wiążącym, ale tylko w zakresie celów przez nią wyznaczonych. Formy i sposoby realizacji leżą w gestii państw członkowskich.
Aby ją implementować do wewnętrznego porządku prawnego (aby była obowiązująca) wymaga wydania aktu prawa krajowego - w odróżnieniu od rozporządzenia). Państwa muszą dla jej wdrożenia podjąć pewne kroki, jeśli nie wdrożą dyrektywy do prawa krajowego, to może wkroczyć Komisja Europejska, która jest strażnikiem traktatów i nałożyć na to państwo karę finansową. W dyrektywie ustala się zazwyczaj termin, w którym musi zostać wdrożona do wewnętrznych porządków prawnych. Wchodzi w życie tak jak rozporządzenie;
decyzja - ma ograniczony zasięg - odnosi się tylko do swoich adresatów. Obowiązuje w całości strony, do których jest adresowana. Podobnie jak rozporządzenia obowiązują w porządku krajowym bezpośrednio (bez pośrednictwa organów państwowych).
Prawnie nie wiążące:
opinie i zalecenia - ich istota polega na wyrażaniu stanowiska organów WE, do którego adresaci nie muszą się zastosować. Jest to po prostu wyraz sugestii czy propozycji, których realizacja zależy od uznania adresatów. Adresatami mogą być państwa członkowskie wspólnoty lub organy wspólnoty.
Różnica między opinią i zaleceniem polega na tym, że opinia wydawana jest na konkretne zapytanie, natomiast zalecenie z własnej inicjatywy.
9/2