osoba fizyczna - [jedna osoba] prawne określenie człowieka w prawie cywilnym od chwili urodzenia do chwili śmierci. Bycie osobą fizyczną pociąga za sobą jednostkę do posiadania zdolności prawnej [oznacza to możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych; możemy posiadać prawa i obowiązki], bycie podmiotem prawa, wiąże się ze zdolnością do czynności prawnych uzależnioną od naszych warunków.
nasciturus - płód w łonie matki - brak posiadania osobowości fizycznej przez nasciturusa z tego powodu, że się jeszcze nie urodził nie pozbawia go całkowicie ochrony prawnej. Nasciturus może być podmiotem prawnym, z obowiązku warunkowo nabywa je jeżeli urodzi się żywy.
osoby prawne - trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, wyodrębniono w postaci jednostki organizacyjnej, wyposażonej w przepisy prawa cywilnego w osobowość prawną. Osoba prawna powstając na mocy tych przepisów nabywa zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Powoływanie, rozwiązywanie i funkcjonowanie osób prawnych dokonuje się ściśle na podstawie przepisów prawa cywilnego. Oznacza to, że jako osoby prawne mogą funkcjonować tylko takie jednostki organizacyjne, którym ustawa wprost nadaje status osoby prawnej, a zatem nie można otworzyć w obrocie prawnym nowych osób prawnych, nieprzewidzianych przez prawo. Nie należy mylić pojęcia osoba prawna z terminem przedsiębiorcy lub przedsiębiorstwa. Niekiedy zakresy tych pojęć krzyżują się bo przedsiębiorstwo może mieć osobowość prawną ale nie musi.
Systemy powstawania osób prawnych:
- system koncesyjny
- system rejestracyjny
System rejestracyjny [normatywny] - powstanie osoby prawnej odbywa się na podstawie aktu normatywnego, który w sposób generalny wskazuje przesłanki jakich spełnienie jest bezwzględne aby mogła powstać konkretna osoba prawna.
U osób prawnych musi występować związek ludzi i rzeczy, występuje również konieczność wpisania do rejestru.
ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ
Art.1 Kodeksu Cywilnego.
Odpowiedzialności karnej podlega osoba, która popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Przestępstwem nie będzie czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma. Przestępstwem nie będzie czyn zabroniony osoby, której nie można przypisać winy w czasie dokonywanego przez nią czynu.
Przestępstwem będziemy definiować czyn zabroniony pod groźba kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Czyn ten musi być bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy. Warunkiem odpowiedzialności karnej jest popełnienie czynu.
czyn - rozumiemy jako zewnętrzne zachowanie się człowieka o charakterze psychicznie sterowanym i pozostającym pod kontrolą ludzkiej świadomości. Może wystąpić pod postacią zaniechania lub działanie będące pod kontrolą woli.
Wyjątki:
Czynem nie są zachowania czy ruchy wykonane np. pod wpływem siły zewnętrznej [o ile sprawca nie mógł tej sile się oprzeć], czyli czyny nie stanowią zachowania dokonanego w czasie fizjologicznej niemożności działania np. paraliż, ubezwłasnowolnienie.
Czynem nie będzie zachowanie w stanie wyłączonej świadomości i w czasie snu fizjologicznego lub patologicznego np. śpiączka cukrzycowa itp. nie będą również zachowania będące efektem odruchów bezwarunkowych.
visa absoluta - „siła nas terroryzująca”
czyn zabroniony - czyn jest zabroniony przez ustawę jeżeli dyspozycja normy prawno-karnej zawiera opis takiego czynu i wskazuje w sankcji jaka grozi za niego kara.
PODSTAWOWE ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI KAREJ
- NULLUM CRIMEN SINE LEGE - „nie ma przestępstwa bez ustawy”
- NULLUM CRIMEN SINE CERTA - zasada ta głosi postulat maksymalnej określajalności czynów zabronionych [określenie mon przez następstwa].
Ten postulat wnosi o takie kształtowanie ustawowych znamion poszczególnych typów przestępstw, aby zakres karny i jego granice były przejrzyste, czytelne dla adresatów. Chodzi o to aby mogli oni odróżnić poszczególne typy przestępstw i rozgraniczy zachowania zabronione od zachowań nie zabronionych przez prawo.
- NULLUM CRIMEN SINE LEGE STRICTA - zawiera zakaz stosowania wykładni [jakiejś tam] ,która miałaby zmierzać do niekorzystnych skutków dla sprawcy czynu. Zgodnie z tą zasadą podstawą odpowiedzialności karnej nie może być tylko podobieństwo do czynu opisanego w ustawie karnej. Musi zachodzić pełna zgodność zachowania sprawcy czynu z spenalizowanym czynem w przepisach prawa karnego.
- NULLUM CRIMEN SINE CULPA - „nie ma przestępstwa bez winy”.
Tylko czyn zawiniony może stanowic przestępstwo tan kto popełnia czyn zabroniony lecz nie można przypisac mu winy w czasie nie popełnienia przestępstwa.
zasada winy - oznacza zerwanie z zasadą obiektywnej odpowiedzialności.
Przesłanki,które wyłączaja winę:
Art.26 Stan wyższej konieczności
Art.10 Nieletniość
[Art. Jakis tam] Orzeczenia niepoczytalności
Art.30 Usprawiedliwiony błąd i rozkaz
Wina stanowić ma uzasadnienie (legitymację) stosowania kary wobec sprawcy. Stopień winy wyznaczać ma granicę wymierzonej kary,(wina limituje karę).
- LEX RETRO NON AGIT - „ustawa nie działa wstecz”.
Przestępstwo musi być czynem zabronionym przez ustawę obowiazującą w trakcie jego popełnienia, to znaczy w czasie gdy sprawca zaniechał działania do którego był zobowiązany.