SOCJOLOGIA

1. Socjologia dostarcza aparatu pojęciowego do analizy zmian społecznych, umożliwia rozumienie mechanizmów wywołujących te zmiany, oraz diagnozowanie ich kierunku. Jest ona nauką stosunkowo młodą i powstała pod koniec XIX wieku.

2. Postacie związane z socjologią:

Emil Durkheim (1850-1917)

Max Weber (1864-1920)

Georg Simmel (1858-1918)

Monteskiusz

August Comte (1798-1857)

Herbert Spencer (1820-1903)

Florian Znaniecki (1882-1958)

Pierwszy instytut socjologii został założony w 1921 r. w Poznaniu!

Etymologia pojęcia „socjologia” powstała w 1837r. za sprawą Augusta Comta, który napisał „Kursa filozofii pozytywnej”.

Socjo (łac)- łączyć jednoczyć, rozwijać, wspólnota

Logos (grec)- słowo, nauka , wiedza

Nazwa była uważana za barbarzyńskiego pochodzenia z powodu połączenia słowa łacińskiego i greckiego.

3. Prekariat wg Baumana - „Niezależnie od pochodzenia i rangi wszyscy prekariusze cierpią - ale każdy z nich cierpi samotnie, a cierpienie każdego to zasłużona, indywidualnie wymierzona kara za indywidualnie popełnione grzechy: niedostatek sprytu i wysiłku. Indywidualnie znoszone cierpienia są do siebie uderzająco podobne, niezależnie od tego, czy wywołuje je rosnąca sterta rachunków i faktur za naukę w pobieraną na wyższej uczelni, czy nędza poborów, stowarzyszona z niepewnością dostępnych posad i niedostępnością tych solidnych i pewnych. Do tego dochodzi jeszcze mglistość perspektyw i natrętne widmo straty posady czy służbowej degradacji - a wszystko to razem składa się na chroniczny stan egzystencjalnej niepewności: ów niesamowity melanż niewiedzy i niemocy, owocujący z kolei stratą godności poczuciem upokorzenia.”

4. Socjologia to nauka o zbiorowościach. Pojawiła się jako odpowiedź na pytanie „co się wokół nas dzieje”?

5. Def. wg prof. Jana Szczepańskiego - jest to nauka o zbiorowościach ludzkich, o społeczeństwie.

6. Przedmiotem jej badań są:

- zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach (wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie)

- siły skupiające i rozbijające te zbiorowości

- zmiany i przekształcenia w nich zachodzące

- zjawiska i procesy tworzenia się różnych form zbiorowego życia,

- struktury różnych form zbiorowości ludzi

Postacie, które objaśniły pojęcie socjologia:

1. Robert Mac Iver- socjologia to nauka o stosunkach między ludzkich o relacjach pomiędzy ludźmi;

2. Jerzy Wiatr - socjologia to nauka o ogólnych prawach struktury społecznej i rozwoju społeczeństwa;

3. William Summer (przedstawiciel darwinizmu społecznego) socjologii. To nauka o życiu społecznym o wszystkich zjawiskach towarzyszących tworzeniu i funkcjonowaniu ludzkich zbiorowości, zjawiska te wynikają z czterech podstawowych potrzeb jednostki: zasp. Głodu , potrzeby seksualnej, próżności i strachu.

4. Norman Goodman - to jedna z gałęzi nauk społecznych badająca naturę ludzkiego zachowania, związków Międzyludzkich oraz ich rezultaty.

e) Adam Podgórecki- socjologia -to nauka o ogólnych prawach zbiorowego i skoordynowanego zachowania ludzkiego( zachowania skoordynowane, niechaotyczne ).

Socjologia ogólna zajmuje się objaśnieniem i rozwijaniem podstawowych pojęć takich jak „grupa”, „klasa”, „organizacja Formana”, „władza”, „stratyfikacja” itp.

Socjologia szczegółowa - socjologia prawa, pracy, wolnego czasu, zdrowia, organizacji, języka, sportu, polityki, sztuki, wsi, wojska, nauki, kryminalistyczna.

7. Socjologia potoczna:

- jednostka, wiedza i doświadczenie

- nieweryfikowalna

-intuicyjna

-stereotypowa

8. Socjologia naukowa:

- oparta na badaniach

-weryfikowalna

-przyjęta w ramach dyscypliny

-krytyczna

9. Funkcje socjologii:

• diagnostyczna (jak jest?- może być podstawą diagnozowania stanu społecznego)

• wyjaśniająca (dlaczego tak jest?)

• prognostyczna (jak będzie?)

• ideologiczna/ humanistyczna (związana z kształtowaniem ludzkich zachowań)

10. Socjologia polityki wg Cosera- pole badawcze socjologii polityki to społeczne uwarunkowania i konsekwencje danego rozkładu władzy w granicach jednego społeczeństwa lub między różnymi społeczeństwami oraz konflikty społeczne i polityczne, które prowadzą do zmian w rozkładzie władzy. Bada ona to, jak społeczeństwo wpływa na państwo.

11. Termin polityki oznacza pewne przejawy życia społecznego (sztuka działania) dotyczących zbiorowości ludzkich związanych z potrzebami i intencjami publiczności. Teoria polityki wychodzi od państwa i bada jak ona wpływa na społeczeństwo.

12. Trzy znaczenia polityki:

• sztuka rządzenia państwem, utrzymywanie i rozwijanie stosunków z innymi państwami.

• Nauka wiadomości dotyczących takiej polityki

• Zasada, system, taktyka- plan postępowania.

13. Polityka jawi się jako:

• działalność instytucji państwowych

• wzajemny stosunek władzy, wpływu i konfliktów istniejących w różnych płaszczyznach życia społecznego.

• Funkcja w systemie społecznym zapewniająca jego rozwój poprzez: rozwiązywanie konfliktów, wytwarzanie decyzji regulujących autorytarny sposób rozdział dóbr; artykulację interesów, agregację i selekcję interesów; socjalizację polityczną, komunikację polityczną

• Proces podejmowania decyzji w ramach procesu sprawowania władzy i gry o władzę, w którym biorą udział różnorakie podmioty.

• Rozwiązywanie problemów społecznych wynikających z deficytu dóbr i powodujących deprywację jednostek i grup społecznych.

14. Polityka wg F. Ryszka- pojęcie tak stare jak dzieje naszej kultury- odnosi się do tej części stosunków międzyludzkich, których treścią jest panowanie, rządzenie, władza- narzucane i egzekwowane decyzje jednego człowieka lub grupy ludzi- innym.

15. Polityka to planowane i zorganizowane dążenie do zdobycia oraz utrzymania władzy- dążenie, któremu odpowiadają określone działania ludzkie.

16. Polityka wg Webera- jest to dążenie do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy, czy to między państwami czy też w obrębie państwa między grupami ludzi jakie ono obejmuje.

17. W politologii i socjologii amerykańskiej termin „polityka” traktuje się w dwóch znaczeniach:

1. w 1-wszym jest to stanowienie (podejmowanie) decyzji przez jednostkę, bądź grupę, które dotyczą wyboru celów i metod ich osiągania w ściśle określonych ramach uprawnień (POLICY)

2. w 2-im znaczeniu jest to selekcjonowanie i porządkowanie podstawowych celów tego systemu, wg kryteriów ich ważności i możliwości realizacji w aspekcie czasu i alokacji zasobów społecznych. W tym rozumieniu polityka to sfera stanowienia i realizacji decyzji ekonomicznych, politycznych, socjalnych i kulturowych obszarów systemu ogólnospołecznego (POLITICS)

18. Władza- pojęcie pierwotne. Władzę ma ten, kto potrafi zmusić inny podmiot do określonego zachowanie- ujęcie behawioralne

Ujęcie celowe (teologiczne)- z relacją władczą mamy do czynienia wówczas, kiedy jeden z podmiotów jest nadrzędny, nawet w sytuacji protestu lub sporu ze strony drugiego podmiotu realizującego swoje cele, plany, zamiary. Władzę ma ten, kto realizuje swoją wolę.

Nurt instrumentalny wg którego relacja władcza związana jest z koniecznością użycia przez podmiot nadrzędny instrumentów władczych. Instrumenty władcze :

- przemocowe- przemoc fizyczna i psychiczn

-wpływowe - wynikające z autorytetu.

Nurt strukturalno-funkcjonalny- władzę ma ten podmiot, który posiada monopol na gromadzenie i dystrybucję dóbr powszechnie uważanych za cenne społecznie. Władzę ma ten, kto decyduje o podziale dobra, które jest nam niezbędne do życia, potrzebne i posiada monopol.

19. Wg Krzysztofa Pałeckiego władza jest relacją społeczną, zachodzi więc jedynie pomiędzy jednostkami, jednostką a grupą, lub grupami społecznymi.

20. Władza jest relacją asymetryczną, tzn. w tej relacji istnieje podmiot nadrzędny i podrzędny. Władza jest jedynym z wielu typów relacji asymetrycznej. Asymetryczna jest również relacja wpływu i mocy. Cechą charakterystyczną tej relacji władzy jest fakt, że asymetryczność nie jest całkowita.

• władza jest relacją obiektywną i uświadomioną w tym sensie, że obserwator zewnętrzny jest w stanie bezbłędnie wskazać, który podmiot jest podmiotem nadrzędnym, a który podporządkowanym.

• Władza musi być realizowana za pomocą dwóch instrumentów władczych: przemocy i autorytetu. Władza musi być powiązana z sankcją (realna i konkretna)

• Władza musi być zakorzeniona w obowiązujących normach- chodzi o normy prawne, obyczajowe. Władza musi być zgodna z tymi normami, musi wynikać z tych norm i być przez nie chroniona.

21. Władza polityczna- dwa podstawowe fakty:

• podmiotem nadrzędnym tego typu relacji władczej jest zawsze państwo

• władza polityczna wymaga legitymizacji udzielonej przez społeczeństwo.

22. Decydent (polityk) sprawujący władzę może tę władzę traktować w dwojaki sposób:

• jako narzędzie osiągania jakiś celów wyznaczonych przez siebie

• traktowanie władzy jako celu samego w sobie.

23. Przyczyny sięgania po władzę:

• egoizm

• altruizm

	AUTOTELICZNA	INSTRUMENTALNA
EGOIZM	1	2
ALTRIUZM	3	4

24. Cztery sposoby rozróżniania polityki:

1. polityka jako gra, zabawa, spektakl, sytuacja gdzie podmiot traktuje władzę samą w sobie i pożąda ją z przyczyn egoistycznych (aktorzy, sportowcy)

2. polityka jako droga do osiągania osobistych korzyści (np. wysokość diety, możliwość osiągnięcia prestiżowej pracy w przyszłości, popularność)

3. polityka jako misja społeczna. Jest to instrument do wypracowania celów altruistycznych (np. Bush, Gandhi, Piłsudski)

4. przypadek hipotetyczny, kiedy to władza służy celom altruistycznym i osiągnięcia własnych korzyści.

25. Legitymizacja władzy jest to stan akceptacji społecznej polegającej na przyzwoleniu na sprawowanie władzy przez określony podmiot nadrzędny. Społeczeństwo udziela legitymizacji osobie sprawującej władzę. Wynikać on może z różnych źródeł i przyczyn.

26. Max Weber określił 3 źródła legitymizacji władzy:

1. władza legalna- mamy z nią do czynienia, kiedy jej akceptacja wynika z przestrzegania prawa

2. władza tradycyjna- relacja Pan -sługa

3. władza charyzmatyczna- charyzma to określony zespół cech, którymi podmiot emanuje na zewnątrz. Jest to też wiara w społeczeństwo.