PATOMORFOLOGIA wykład 10 (36) (14 XII 01) NOWOTWORY ZŁÓŚLIWE TARCZYCY

Pierwotne:

• carcinoma:

• papillare 75-85%

• folliculare 10-20%

• medullare 5%

• anaplasticum < 5%

• NHL = non-Hodgkin's lymphoma = chłoniak złośliwy nieziarniczy

• sarcoma

Wtórne (<1%)

Czynniki ryzyka:

• promieniowanie jonizujące (w 1-2 dekadzie życia)

• np. lecznicze napromienianie zmian chorobowych głowy i szyi

• katastrofa nuklearna (Czernobyl, Hiroshima)

• thyreoiditis Hashimoto

• struma nodosa

• zespół Gardnera (FAP, kostniaki, cystes epidermales, fibromatosis)

• zespół Cowdena (wole rodzinne + hamartomata cutis)

Protoonkogen RET (jeśli tu wystąpi mutacja, to rak)

RET to receptor błonowy o aktywności kinazy tyrozynowej (3 części: zewnętrzna wiążąca ligand, przezbłonowa i wewnątrzcytoplazmatyczna)

Fizjologicznie: występuje w komórkach C tarczycy

nie występuje w komórkach pęcherzykowych tarczycy

mutacja punktowa w ca medullare: część zewn. → MEN IIA

część wewn. → MEN IIB

fragment genu RET (o aktywności kinazy tyrozynowej) przemieszczony w okolice innego genu aktywnego w komórkach pęcherzykowych (rearanżacja chromosomu 10) → RET/PTC (papillary thyroid ca = ca papillare)

CA PAPILLARE

• mikroskopowo:

• brodawki

• jądra:

• „ground glass” (matowe szkło), optycznie jasne

• 
  
  wodniczki wewnątrzjądrowe

• „grooves” (szczeliny, bruzdy)

• ciałka psammomatyczne (koncentryczne nawapnienia)

• warianty:

• otorebkowany (encapsulated) (10% przypadków)

• pęcherzykowy

• wysokie komórki (tall cell)

• ♀>♂ 20-40 rok życia

• powolny wzrost

• przerzuty: węzły chłonne (w ½ przypadków); rzadko płuca i kości; drogą naczyń limfatycznych

• 10-letnie przeżycie: 98%

u 5-20% lokalne i regionalne wznowy

10-15% przerzuty odległe

• wznowy nawet po 20-35 latach!!!

• ca occultum:

• najpierw przerzuty do węzłów chłonnych szyjnych

• ognisko pierwotne niewidoczne

CA FOLLICULARE

• mikroskopowo:

• pęcherzyki wypełnione koloidem

• naciekanie: torebki, naczyń

• występowanie: 5-6 dekada, ♀>♂

• przerzuty: płuca, kości, wątroba; rzadko węzły chłonne; drogą naczyń krwionośnych

• leczenie:

• chirurgia

• TSH + jod radioaktywny

CA MEDULLARE

• guz neuroendokrynny z komórek C tarczycy

• sporadyczny: 80%, dorośli, pojedynczy guzek

rodzinny: 20%, dzieci i młodzież, obustronny i wieloogniskowy, w zespołach MEN II A lub II B lub NIE

• mikroskopowo:

• komórki wrzecionowate lub wielokątne

• złogi amyloidu

• kalcytonina ← wykrywana reakcją immunocytochemiczną

• NF (neurofilamenty)

• amyloid

• mutacje w protoonkogenie RET (chromosom 10)

• kalcytonina i inne peptydy: zespół paraneoplastyczny:

• biegunki: VIP, prostaglandyny, kalcytonina

• zespół Cushinga: ACTH

• zespół rakowiaka: 5-HT, somatostatyna

• przerzuty: węzły chłonne, płuca, wątroba, kości

• występuje w zespole MEN II A i II B (multiple endocrine neoplasia)

• ca medullare + pheochromocytoma + hyperplasia glandulae parathyroideae

• mutacja genu: MEN I, MEN IIA i IIB

	MEN I	MEN II A	MEN II B
tarczyca	hyperplasia komórek C	ca medullare	ca medullare
nadnercza	przerost kory	pheochromocytoma	pheochromocytoma
przytarczyce	hyperplasia (+++)	hyperplasia (rzadko)	hyperplasia
skóra i błony śluzowe	-	-	neuromata & ganglioneuromata
pancreas (wyspy Langerhansa)	adenoma / carcinoma	-	-
przysadka	adenomata

objawy kliniczne w zespole MEN:

1. wrzód trawienny

2. cechy nadczynności przytarczyc

3. hiperinsulinizm

4. zespół Cushinga

5. nadciśnienie tętnicze (pheochromocytoma)

CA ANAPLASTICUM

• wiek 65 lat

• bardzo agresywny przebieg

• śmiertelność 100%

• mikroskopowo:

• komórki olbrzymie

• komórki wrzecionowate

• małe komórki (small cell)

ADENOMA GLANDULAE THYREOIDEAE

• TSH → receptor TSH → aktywacja Gs α → aktywacja cyklazy adenylowej → ↑cAMP → aktywacja genów odpowiedzialnych za:

• produkcję hormonów tarczycy

• proliferację komórek pęcherzykowych tarczycy

• na bazie gruczolaka nie powstaje rak

• 
  mikroskopowo:

• microfolliculare

• macrofolliculare

• trabeculare ale tak naprawdę wygląd nie ma żadnego znaczenia klinicznego

• Hürthe cell

• inne